Уладзімер Дудзіцкі - Напярэймы жаданьням

_________

Пасьля адліву спадаў і няўдач
падрахаваў і мінусы і плюсы...
—Тваю бяду і пальцам разьвяду, —
сказаў сучасны магік не да ладу.
Бывай! Таго, што на віду,
зладзеі красьці, ведама, ня крадуць.
Каму паскарджуся і раскажу...

_________

Душылі іх майстры адметнай пробы,
пазьней вялікі крытык Верхадум
знаходзіў цень таемнае мікробы
і выцінаў радкі. Ягоны глум
яшчэ й дасюль, здаецца, ня прысох-бы...
_________

Тасуюцца і плямяцца тузы,
і войнік жджэ адказу варажбіткі.
Прыліп да губ змардованых язык —
цярпеньне напінае кончык ніткі...

_________

Апошні ліст календара
перахінуў на год аджыты.
Пара, мой верш, табе пара
спатоліць сэрца боль сукрыты.
Аддаўся голас, горам біты,
упраўнай гібкасьці пяра...

Запавет

Як памру я, пахавайце
мяне на магіле
сярод стэпу шырокага
на Ўкраіне мілай,
каб палёў шырокіх нівы
і Дняпро, і кручы
было бачна, было чутна,
як раве равучы!..

_____

Пахавайце і паўстаньце,
кайданы парвіце,
і варожай злой крывёю
волю акрапіце!
І мяне ў сям’і вялікай,
ў сям’і вольнай, новай
не забудзьце, ўспамяніце
нязлым, ціхім словам!

(25.12.1845 г.)

Ня грэе сонца на чужыне

Ня грэе сонца на чужыне,
а дома-ж надта ўжо пякло.
І мне нявесела было
і ў нашай слаўнай Украіне.

Ніхто-ж ня вабіў, ня вітаў,
і я ня гнуўся ні да кога,
блукаў сабе, маліўся Богу,
і панства, катаў праклінаў
і згадаваў гады ліхія,
нягодныя, бы золь, слата:
расьпялі вырадкі Хрыста —
й цяпер ня ўцёк-бы сын Марыі!
Нідзе ня весела ўжо мне
і, мабыць, весела й ня будзе
і на Ўкраіне, мае людзі,
але-ж такі на чужыне
хацелася-б... ды з той вымогай,
каб ня стругалі маскалі
труны той з дрэва ды чужога
або хоць крышачку зямлі
із-пад Дняпра майго сьвятога
вятры сьвятыя прынясьлі.
Ды й больш нічога! Гэтак, людзі,
хацелася-б... Ды што гадаць...
На што ўжо Бога турбаваць,
калі па-нашаму ня будзе.

(1847 г.)

Думы мае, думы мае
Урывак

Думы мае, думы мае,
цяжанька мне з вамі!
Што-ж вы сталі на паперы
сумнымі радамі?..
Чаму-ж вецер не разьвеяў
ў стэпах,як пыліну?
Чаму ліха ня прыспала,
як сваю дзяціну?..

Бо вас ліха на сьвет на сьмех спарадзіла.
Палівалі сьлёзы... Як-жа не ўтапілі,
ня вынесьлі ў мора, не размылі ў полі?..
Ня пыталі-б людзі, што ў мяне баліць?
Ня пыталі-б, можа, чаму лаю долю,
чаму ные сэрца? Што-ж і як зрабіць!
Ня кідалі-б кпінаў...
Кветкі мае, дзеці!
Вас кахаў навошта, песьціў, гадаваў?
Ці заплача сэрца адно на ўсім сьвеце,
як сам з вамі плакаў?.. Можа і ўгадаў...

(1839 г.)

Мінаюць дні, мінаюць ночы

Мінаюць дні, мінаюць ночы,
мінае лета; шалясьціць
пажоўклы ліст; згасаюць вочы,
заснулі думы, сэрца сьпіць;
і ўсё заснула... І ня знаю,
ці я жыву, ці дажываю,
ці так па сьвеце валачуся,
бо ўжо ня плачу й не сьмяюся...

Доля, дзе ты? Доля, дзе ты?
Ня чую, ня бачу!
Калі добрае жаль, Божа,
дай хоць злое, з плачам!

Ня дай спаці хадзячаму,
сэрцам заміраці
і гнілою калодаю
па сьвеце блукаці.
А дай жыці, сэрцам жыці
і людзей любіці,
а калі не... дык праклінаці
і сьвет запаліці!

Страшна ўпасьці у кайданы,
паміраць ў няволі,
а ’шчэ горай — спаці, спаці
і спаці на волі,
і заснуці навек-векі,
і сьледу ня кінуць
ніякага: усяроўна —
ці жыў, ці загінуў!..
Доля, дзе ты? Доля, дзе ты?
Ня чую, ня бачу!
Калі добрае жаль, Божа,
дай хоць злое, з плачам!

(21.12.1845 г.)

На вечную памяць Катлярэўскаму
Урывак зь вершу

...Праўдзівы мой дружа! Прыймі гэту мову
душы мае шчырай. Прыймі, прывітай!
Ня кінь сіратою, як кінуў дубровы,
прыйдзі да мяне на аднюткае слова
ды пра Ўкраіну яшчэ засьпявай.
Няхай усьміхнецца сэрца на чужыне,
хоць раз усьміхнецца, гледзячы, як ты
славу дзей казацкіх — і словам адзіным —
перанёс у хату беднай сіраты.
Прыйдзі, шызы орле, бо я адзінокі
на сьвеце на гэтым, ў чужацкім краю.
Гляджу я на ростань вод морскіх, глыбокіх,
паплыў-бы на той бок — чаўна не даюць.
Згадаю Энэя, сям’ю і былое,
згадаю, заплачу, бы тое малое.
А хвалі на той бок ідуць і равуць.
А можа, я невук, нічога ня бачу,
злая доля, можа, на баку тым плача —
сірату усюды людзі асьмяюць.
Сьмяяліся хай-бы, ды мора там грае,
там сонца, там месяц — уцеха мая,
там зь ветрам магіла ў стэпах размаўляе,
там не адзінокім быў-бы зь ёй і я.
Праўдзівы мой дружа! Прыймі гэту мову
душы мае шчырай. Прыймі, прывітай!
Ня кінь сіратою, як кінуў дубровы,