Уладзімер Дудзіцкі - Напярэймы жаданьням

Вы кажаце, што не?
А я — наадварот:
і крыльле вам, багі зямлі, у рукі...
Усе, валок што край мой і народ,
на горб ваш пакладу цяжкія мукі.

Менск, чырвень 1931

І так яно ад веку і да веку,
спакон вякоў да нашых дзён скупых:
стракае і сьцігуе чалавека
вачэй няласкавых пагляд тупы.

А дні імчаць на скрут цьвет думак сьпелых,
нікім ня звабленых дасюль, — на змор.
Чужынец — кат мой анямелы —
ўціскае скрытна карак у ярмо.

Ўжо так яно ад веку і да веку,
не абысьці, не абмінуць і мне...
Спачну, як моцна, шчыльна, векам
прычыняць вочы у труне.

1932

Я пазнаў і Эўропу, і Азію...
І Аўстралію вызнаць ’шчэ мусіў;
думка сэрца маё уразіла:
не пазнаў што як сьлед Беларусі...

1932

1. Крокі і вёрсты

Сотні вёрстаў прайшоў,
а на месцы стаю,
падлічаю і крокі, і вёрсты...
Клічу з даляў чубатую долю сваю —
далі шлюць плач радзімы і лёскат.

О, навошта!..
Нялюбы мне голас такі:
сам я маю ці мала такога...
Няма долі —
прышлеце мне песьняў ракіт
і зямлі пах у сьцены вастрогу!

Мілы сэрцу майму балацяны павеў,
шум палёў,
песьні ветру,
туманы —
ўсё,
чым цешыўся, жыў
і цяпер чым жыве
край мой родны, ў няволю забраны.

Песьняў, долі — няма.
Гора бачу, бяду,
нібы жыў у няволі і рос так.
Сьцеражэ цішыня.
І я далей вяду
тыя самыя крокі і вёрсты.

2.На парозе турмы

Ня украў, не зьнявечыў нікога,
толькі тое у думках было,
каб народу закутага скогат
уняць лекамі дум і слоў.

Ня уняў, ня суняў і ня сьцішыў...
Скогат іншага сэрца кране.
Заўтра, пэўна, вятры закалышуць
на чужыне нялюбай мяне.

3. А ратунку ня было й няма

Колер неба хмары ўслалі густа.
Цемень цісьне долу.
Цішыня.
Белы сьвет зьмярцьвеў
і стаўся пусткай
нябывалай...
Рук ня ў стане ўзьняць.

Чую плач, вар’яцкі, дзікі рогат,
а ратунку ня было й няма.
За плячмі —
этапная дарога,
прад вачмі —
ня першая турма...

І бязьлістая, сівая восень,
і пакутная, як пекла, ноч...
Мне ў часіну гэтую здалося:
пазычаюць зраду праз вакно...

Скамянела, сьцішылася сэрца.
Кроплі сьлёз...
Разгойданая муць...
Няўжо тут цярпеньня боль парвецца?
Няўжо тут я сьмерць сваю прыйму?

4. Пакуль песьня яшчэ ня сьпета

Ня пытайся, мой любы дружа,
як жывецца у краі гэтым...
Спадзяюся як-небудзь здужаць
у няволі ’шчэ гэтае лета.

Смутак кволай душы,
часіну,
што зьвязала мне крыльле-рукі,
не заломіш на пень асіны,
хоць згінайся ад болю крукам.

Цела ные маё ад болю,
і ўжо месяц яно каторы;
а штодня ўсё мацней і болей
заціскаецца вузел гора.

Па-над пусткай паўночны вецер
ня сьціхае —
шалее люта;
і здаецца:
на цэлым сьвеце
сьмех і радасьць змагла пакута.

Кожнай ночы ў снох бачу лета,
чую шумы палёў аўсяных.
Імі гора й туга апеты,
імі-ж сэрца жыве і сяньня.