Стефан Гайм - Агасфэр (Вечны Жыд) (на белорусском языке)

Такая, паводле паведамлення Агасфера, была прамова рэбэ Ёшуа. I цяпер Вам, паважаны калега Байфус, словы рабi ў аснове фактаў будуць гэтаксама звыклымi, як i мне; толькi мы, выцясняючы iх, дзе толькi магчыма, з нашай свядомасцi, навучылiся з iмi жыць. Ён прапусцiў магчымасць, прызнаў гер Агасфер, знайсцi сабе яснасць у тым, адкуль рабi атрымаў гэтыя факты, цi праз людзей, якiя далi яму адпаведную лiтаратуру, цi ад спецыялiстаў альбо, можа, нават ад саўдзельных у справе; вiдавочна аднак было, што ён, не могучы прыняць удзелу ў нашай паступовай аклiматызацыi ў атамным веку, з неразумствам, у якiм мы рухаемся як бы само сабой зразумелым чынам, раптам быў канфрантаваны i адпаведна быў спалоханы - багатыя падзеямi тысяча дзевяцьсот гадоў, пасля таго як ён, як ён думаў, пралiў сваю кроў за дараванне грахоў чалавецтва.

Спекулятыўнае пытанне, як паводзiўся б Iсус i што ён сказаў бы, калi б сёння вярнуўся на зямлю, ставiлi ўжо многiя, Вы, мабыць, таксама, дарагi гер прафесар, нягледзячы на Вашыя атэiстычныя перакананнi. Паводле выказванняў Вечнага Жыда, адзiнага чалавека, якi можа надзейна iдэнтыфiкаваць рэбэ Ёшуа i атэiстычна засведчыць ягонае вяртанне, гэтае вяртанне адбылося. Дык цi можна адказаць на пытанне?

Гер Агасфер мяркуе, што можна. Ва ўсякiм разе сам рэбэ Ёшуа непасрэдна даў адказ, i менавiта на гары Галгофе, на тым месцы, дзе колiсь стаяў крыж. Менавiта туды яны павандравалi абодва, пасля таго, як ён, Агасфер, упрасiў рабi, памяняць сваё падранае i бруднае адзенне на белае, такое, якое носяць бедуiны, i там рабi, гледзячы ў неба, раптам усклiкнуў: Элi, Элi, няўжо ўсё было марна - нагорная пропаведзь, крыжовая смерць? Ягня заколата, але ахвяра адкiнута i забыта?

I пасля гэтага ён даўся ў маўчанне. А тым часам вакол яго сабраўся вялiкi натоўп, тубыльцы, турысты, паломнiкi, сярод гэтых апошнiх група святароў розных хрысцiянскiх канфесiй, усе ў сваiм абрадавым адзеннi, i ўсе яны глядзелi на рабi, быццам перад iмi быў прывiд, i адна юная амерыканка, бледная, фанатычна крычала: Doesn't he look just like Jesus Christ?

Рабi, вырваны з задумення, пасля кароткага замяшання падняў руку са следам раны як бы на дабраславенне, але зноў апусцiў; пасля гэтага натоўп, якi сабраўся вакол яго, расступiўся, i ён пайшоў, i варта подзiву было, што нiхто з усiх прысутных людзей не шчоўкнуў фотаапаратам, хоць многiя з iх мелi пры сабе камеры.

Мне застаецца толькi распытацца пра асабiстую рэакцыю гера Агасфера на падзею. Аднак менавiта таму i не патрабавалася асаблiва распытваць; ён сам расказаў, як моцна ўразiла яго вяртанне рэбэ Ёшуа, бо гэта надзвычай закранула яго асабiсты лёс. Бо калi, сказаў ён, Ты застанешся i будзеш чакаць, пакуль я вярнуся спраўдзiлася да гэтага часу, тык трэба чакаць, што i ў праклёне implicite для часу пасля вяртання рэбэ Ёшуа i яго ўшэсця таксама спраўдзяцца, а ён, Агасфер, тым часам павiнен яшчэ сёе-тое ўрэгуляваць.

Вы, шаноўны калега Байфус, зразумееце хваляванне, з якiм я пiшу гэта пiсьмо, але ж i маю радасць i задавальненне з таго, што я менавiта такога скептыка i марксiста, як Вы, магу першага паiнфармаваць пра такую вялiкую i дзiвосную, хай хоць, на жаль, толькi з адной крынiцы пацверджаную падзею, якою з'яўляецца новае паяўленне рэбэ Ёшуа. Несумненна вы захочаце яшчэ раз пагутарыць пра гэта i iншыя цiкавыя нам пункты з герам Агасферам i са мною падчас нашага вiзiту ў сталiцу Германскай Дэмакратычнай Рэспублiкi, i я з вялiкiм спадзяваннем на плённы абмен думкамi чакаю яго.

А пакуль што добрыя прывiтаннi

Ваш

Ёханаан Лёйхтэнтрагер

Hebrew University

Jerusalem

РАЗЬДЗЕЛ ДВАЦЦАЦЬ ШОСТЫ

У якiм рабi й Агасфэр выпраўляюцца на пошукi Бога й сустракаюць старога, якi ведае таямнiцу Кнiгi жыцьця пад сямю пячаткамi й якога рабi заклiкае да безразважнага супрацiву

Мы шукаем.

Я, Агасфэр, iшоў леваруч рабi сорак дзён i ночаў, бо мы шукалi Бога. Але ён адмовiў нам, i вакол нас была пустыня i пустата i голая шэрань шэола, у якiм усё расплываецца й чэзьне. I рабi быў поўны страху й няпэўнасьцi й сказаў мне: Хто мы, каб нам спрачацца з Богам i прыкладаць свае маштабы да Яго ўстанаўленьняў? Ён ёсьць пачатак i канец, Ён быў перад часам i будзе пасьля яго, i ўлада яго бязь межаў.

А я сказаў: Чым быў бы Бог бяз нас? Крык бяз рэха, сiла бязь дзеяньня, прынцып бяз практыкi.

I як што мы зноў праблукалi сорак дзён i сорак ночаў, шукаючы яго, рабi спытаўся: А што калi б так было, што Яго зусiм няма? Што сьвет i мы ад пачатку былi толькi сном, якi расплываецца, як туман на ветры?

Рабi, адказаў я, вера, якая перастаўляе горы, горы ж i стварае; ты толькi павiнен цьвёрда верыць, тады ты знойдзеш Бацьку.