Стефан Гайм - Агасфэр (Вечны Жыд) (на белорусском языке)

Перш за ўсё не хапае галоўнага раздзела, якi праз адмысловае завастрэнне ўвагi на Агасфер-легендзе i рукапiсе 9QRes дэталёва прааналiзаваў iншыя важныя аспекты тэмы; i сацыяльныя i нацыянальныя сувязi распрацоўваюцца ў працы недастаткова ўсеабдымна i паглыблена. Так, напрыклад, не хапае базiснага аналiзу першага захопу Палестыны Iзраiлем, прычым выкарыстанне сакрэтна-службовых сродкаў нападаючымi заслугоўвала б спецразгляду, як i аналiз анексiянiсцкага характару другой яўрэйскай дзяржавы, як i яе саюзнiцкай палiтыкi з iмперыялiстычным Рымам, што магло б пралiць характэрнае святло на сённяшнюю практыку.

У сувязi з гэтай праблематыкай у нашым пiсьме Табе ад 8 лiпеня гэтага года мы рэкамендавалi дыстанцыраваць гераў праф. Лёйхтэнтрагера i яго прыяцеля Агасфера ад вiзiту ў сталiцу ГДР на канферэнцыю, маючую адбыцца ў панядзелак у 14 гадзiн.

З сацыялiстычным прывiтаннем

Вюрцнер

Кiраўнiк галоўнага аддзела,

Мiнiстэрства вышэйшай

i прафесiйнай школьнай адукацыi.

Геру

праф. Ёханаану Лёйхтэнтрагеру

Hebrew University

Jerusalem

Israel

10 верасня 1980

Дарагi, шаноўны калега Лёйхтэнтрагер!

Я даўно павiнен быў бы адказаць Вам на Ваша змястоўнае пiсьмо ад 3 лiпеня, але важныя справы i нервозныя перажываннi, якiя мяне амаль штомесяца трымаюць далёка ад iнстытута, змусiлi мяне адкласцi такi намер. Але ўвесь гэты час тэма Агасфера не пакiдала мяне; мой урач нават выказаў падазрэнне, што маё здароўе можа быць у нейкай, хай нават аддаленай, сувязi з ёю, i сказаў пра фiксацыю, як яна ўжо была Вамi адзначана, i распытваўся, цi не з'яўляецца мне Вечны Жыд начамi ў снах цi як-небудзь iнакш. З чыстым сумленнем, праўда, я мушу гэта адмаўляць.

Тым не меней застаецца пытанне, чаму Вы, дарагi калега, i я ўжо працяглы час iнтэнсiўна займаемся комплексам праблем з Агасферам, бо калi ўжо можна гаварыць пра нейкую фiксацыю, маю зацыкленасць, як раней у Вас, калi Вы сцвярджалi пра рэальнае iснаванне перажылага стагоддзi цуда-чалавека i спрабавалi пераканаць у гэтым мяне. А цi нельга было паставiць гэта пытанне па-грамадску мякчэй? Адкуль гэтая заўсёды ў прыкметна павышанай меры цiкавасць да Агасфера, яго паходжання, яго гiсторыi, яго ўздзеяння?

Паколькi ў свеце не бывае спантаннага развiцця, а паводле законаў дыялектычнага матэрыялiзму адно заўсёды вынiкае з другога, варта было б прадумаць, што крыецца за цэлым i чыiм iнтарэсам яно ў дадзеным выпадку служыць. Больш дакладна па гэтым пункце Вы, паважаны гер прафесар Лёйхтэнтрагер, праўдападобна, нават не маючы намеру, прыслалi адказ, калi ў сваiм лiпеньскiм пiсьме ў кантэксце з магчымым вiзавым пытаннем да ўстановаў Германскай Дэмакратычнай Рэспублiкi пiсалi пра сябе як пра прадстаўнiка парадку i законнасцi, а Агасфера разглядалi як антытэзу да гэтага, як чалавека не-парадку i разбурэння, нецярплiвасцi i неспакою, як сiмвалiчны вобраз анархii, значыцца. Але такiя тыпы, падумайце толькi пра Троцкага i да яго падобных, зноў i зноў робяцца прыладамi ў руках самай цёмнай рэакцыi i iмперыялiзму, i пры ўсёй прыязнасцi да Вас, шаноўны гер калега, якую я, спадзяюся, прыдбаў праз нашу доўгую i змястоўную перапiску, я даю Вам параду, яшчэ раз падумаць i пры выпадку даследаваць, цi сённяшнi, вельмi рэальны Агасфер - ад яго самых розных папярэднiкаў я цяпер абстрагуюся - не мог бы быць нечым большым, чым толькi бяскрыўдным абутковым гандляром-камашнiкам.

У кожным разе я хацеў бы паставiць пад сумненне, што ён атрымае вiзу на ўезд у нашу Германскую Дэмакратычную Рэспублiку.

З добрымi пажаданнямi, асаблiва Вашаму здароўю

Ваш адданы

(праф. д-р Dr. h. c.)

Зiгфрыд Байфус

Iнстытут нав. атэiзму

Берлiн, сталiца ГДР

Геру

праф. д-ру Dr. h. c. Зiгфрыду Байфусу

Iнстытут навуковага атэiзму

Бэрэнштрасэ 39а

108 Берлiн

German Democratic Republic

10 верасня 1980

Дарагi прафесар Байфус!

Ваша доўгае маўчанне, апошнi раз я меў вестку ад Вас у лiпенi, занепакоiла мяне. Нават з улiкам непамерна зацягненай праз паштовую цэнзуру Вашай i маёй дзяржаў паштовай дарогi, я павiнен быў бы пры Вашай руплiвасцi ва ўсiх датычных Агасфера пытаннях даўно пачуць пра Вас; цi не былi Вы хворыя альбо цi не было ў Вас якiх-небудзь службова абумоўленых перашкодаў у Вашым навукова такiм патрэбным i карысным карэспандаваннi са мною?

Я ў кожным разе хачу напiсаць Вам цяпер, павiнен гэта зрабiць, нават з улiкам небяспекi, што Ваша мне пiсьмо ў дарозе i перасячэцца з маiм сённяшнiм. Дзве прычыны, побач з маёй калегiяльнай заклапочанасцю духоўным i фiзiчным здароўем аднаго з нямногiх апрача мяне спецыялiстаў па Агасферы, падштурхнулi мяне да гэтага. Адна прычына, што я маю абгрунтаваную перспектыву на фiнансавую дапамогу з боку майго унiверсiтэта для паездкi, якая дазволiць мне пабываць у месцах дзеянняў Агасфера, а таксама ў тэрытарыяльна прыналежным да ГДР Вiтэнбэргу; пры выпадку я хацеў бы наведаць Ваш iнстытут ва Усходнiм Берлiне i, магчыма нават да канца гэтага года, у суправаджэннi гера Агасфера, якi сам бярэ на сябе дарожныя выдаткi i разам са мною рады асабiста пазнаёмiцца з Вамi.