Лариса Гениюш - Збор твораў у двух тамах. Том 2. Проза

Імя маё ўсюды паганяць – ад БДУ пачынаючы, на Зэльве канчаючы. Але я акажуся – і людзям ападае пыл з вачэй! Творацца нібы цуды! Патрабавалі ад мяне кінуць перапіску з сябрамі за мяжой. Я кінула яе, але пішуць усё новыя людзі, віншуюць з 60-годдзем, і нельга мне не адказаць ім, нельга! Дык вось, зноў ім дзякую і буду дзякаваць за іх сэрцы, за іх добрыя словы, пакуль буду ад іх гэтыя словы чуць!

Іх нянавісць – не мая нянавісць! Для мяне няма капіталістаў ці нейкіх інакшых -істаў, -філаў і г.д., а ёсць людзі. І з лепшымі з іх мне хочацца мець кантакт! Пішуць мне з Чыкага, што там – дзесяткі тысяч беларусаў, нясведамых, на жаль, нацыянальна, мала там нашых ідэёвых людзей. Пішуць, што “паэт – гэта душа эпохі, а не складальнік вершаў”. Цікавыя там голавы.

Калі хочаце прыехаць да нас на тыя 60 гадоў, дык трэба дамовіцца: можа, зробім гэта на тыдзень раней ці на тыдзень пазней? Гэта было б вельмі цудоўна, каб збіць са следу ўсю стукацкую свалату! Адна толькі ў мяне просьба: каб без падаркаў! Мы старыя, і навошта нам гэта? А добрае слова ад людзей патрэбнае заўсёды.

У Бераставіцы падышоў да нас і рэдактар са “Звязды” Іваноўскі. Радзіў перабірацца ў Польшчу. Кажу: мы тут на сваёй зямлі і тут застанемся. Нешта хваліў мяне, дык пытаюся: а чаму ж тады не друкуюць? Ён усміхнуўся і кажа: “Не тых касманаўтаў хваліце”. Што ж, кажу, хвалю тых, якія заслугоўваюць. І сапраўды, мне здаецца, што палёт на Месяц – гэта падзея, якой роўных не было і не будзе вякі! Брыдка няхай будзе таму, хто ў страху, у тупасці сваёй запалоханы, згорблены і прыбіты, не падняў вачэй у неба і не ўбачыў на Месяцы следу чалавечай нагі! Тут ляцелі сыны Зямлі нашай, і як было не адгукнуцца беларускім словам на гэты незвычайны лёт? Я і сяння зрабіла б тое ж!

Пішуць хлопцы, што ў Амерыцы бандыцтва, неспакой і непарадкі пад уплывам рознага шумавення, але даюць зразумець, што “загнівае” не толькі капіталістычная сістэма, а і іншыя. Відно, што вельмі цяжка нашаму Юры, давялі яго зноў да адчаю. П’е хлопец і робіць глупствы. Нас не слухае і немаведама як яго ратаваць. Усё самае горшае пра нас таўкуць яму ў голаў, якіх брудаў, гадасці толькі ні гавораць! Часамі не веру вушам, што гэта мой сын паўтарае такое!

Калі б бачылі Васіля [Быкава], дык скажэце яму, што і нам тут цяжка-цяжка. Як яму, беднаму? Ці хоць вытрымае пяту бяздумнага коласа-слана, якая яго прыціснула? Я нічога не раблю, і яны шныраюць у пошуках маёй “віны” і дурэюць ад бяссілля! Старожаць пад вокнамі, фатаграфуюць у начной бялізне нас праз фіранкі. Людзі парадзілі нечым тоўстым завешваць вокны. Маім ліслівых, але нялюдскіх суседзяў, якія даносяць кожнае наша слова, якое праз сцены чуюць нейкім чынам. Просяць нас ужо, каб мы іх не пускалі ў хату, але мы не сварымся з імі. Як? Ды і навошта?

А ў садзіку цвітуць туліпаны, будзе іх сёлета – добрых пару соцень. Сяння з палудня – навальны дождж, і забіла ў адной тут хаце два чалавекі. Кажуць, што малодшы памёр, а старога, можа, яшчэ выратуюць. І заўсёды так – як грыміць, дык абавязкова ў некага лясне. Вельмі адчуваю свае 60 гадоў. Я і не ведала да гэтага часу, што знача – старасць…

Ёсць у мяне крыху вершаў, крыху ўспамінаў, калі іх закончу, дык некаму трэба будзе ўзяць іх і перахаваць, бо ў нас тут болей як няпэўна. А няхай былі б нашчадкам для памяці. Нічога ў іх асаблівага няма, але ёсць факты і метады. Калі будзеце ехаць да нас ці пісаць мне, дык каб мелі на ўвазе адно – не пашкодзіць самім сабе!

Сыну далі вызаў, і мы яму яго паслалі. Ён баіцца, што нявестка зумысне не прывязе дзяцей на маё свята. Дзеці строга настроеныя супраць нас і Юры. Дзіву дзіўлюся, што гэта чаўпецца. Паўтараю – нічога не раблю недазволенага, хіба толькі тое, што – жыву…

А ўкраінцы надрукавалі ў сваім “Жовтні” ў Львове цудоўны артыкул! Павіншавалі мяне з юбілеем і далі ў перакладзе лепшыя, баявыя вершы! Во, дзіва! Просяць яшчэ прыслаць ім – дзіцячыя. Дануся не адказвае мне на лісты. Я чакала яе на свята і вельмі запрашала. Можа, і яна крыху баіцца, гэта наша мілая медалістка?

Бывайце, сябра! Прыедзеце да нас – буду ўдзячная, не прыедзеце – я і гэта зразумею, як маці, бо на Вашай бяспецы, працы і жыцці залежыць мне болей, як на сабе… Калі б не стала мяне, няхай беларусы не пакінуць майго сына і ўнукаў.

Нейк паштовачкай дайце знаць, што ліста майго атрымалі. Заставайцеся з Богам, мае сябры!

Ларыса Геніюш.

Зэльва, 1 чэрвеня 1970 г.

Паважаны і дарагі Рыгорку!

Шлю Вам пару вершаў (15!). Яны розныя. Калі нешта з іх дазволяць Вам узяць у “Полымя”, дык буду вельмі рада. Калі ж не, дык аддайце іх ласкава А. Мальдзісу, каб былі ў яго. Машынка наша без “і” і т.п., дык даруйце гэта. Калі б зайшла патрэба, дазваляю Вам правіць іх крыху. Паслаць іх Вам мне парадзіў Аляксей П[яткевіч] з Гродна. Не магу яго не паслухаць…