Лариса Гениюш - Збор твораў у двух тамах. Том 2. Проза

Сяргей [Панізнік] пісаў мне, ведаю, як яму. Недзе ляжыць і чытае пасквіль, які напісалі яму на ад’езд “браты-патрыёты”. Вось ужо грызня сабачая, непатрэбная! Святошы знайшліся лічыць чужых дзяўчат, няхай ля сябе азірнуцца! Другіх думак у іх няма, “геніі”! Ад гэтай варажнечы няма карысці ні нам, ні камунізму! Што Вы, міленькі, далікатна замаўкалі, калі лаяў мяне дэкан Воўк у БДУ? Вось дэкан БДУ – гэта муіць быць чалавек сучасны, высокай культуры, які абагаціў сябе духова ўсім, што дала свету цывілізацыя. А атрымоўваецца? Махляр і годзе. Сказаць на жанчыну “фашысцкі прыхвасцень” – дык трэба ж даказаць гэта на справе! Следавацелі былі джэнтльмены ў параўнанні з дэканам. Акрамя Харашавіна і Цанавы голасу на мяне ніхто не павышаў, не тое, што назваць без прычыны такім словам.

Адным словам – ніжэй папуасаў, і вось падобны некультурны ўзровень дэкана мяне найболей трывожыць. Ну, я яму пару слоў напісала… Ужо пісаў і С[аша] Б[елакоз] з Гудзевіч, абураны да крайнасці за пасквіль на Валодзю. Быў у нядзелю ў нас Рыгор [Семашкевіч] з жонкай і неадлучны, п’яны, абрыдлы Ю. Рыгор трымаўся паважна. Наташа мне спадабалася. Толькі вось што (між намі) – лепш ёй не ездзіць у такія падарожжы з такімі п’яніцамі… Я запрапанала ёй, каб яна лепш засталася ў нас нанач, але яны недзе пакінулі свае рэчы (пэўна, у той Горнай) і пайшлі, а мы званілі дзецям. У іх усё добра, ужо мы падалі на вызаў. Хлопцы як след, толькі з польскім акцэнтам, шпараць па-беларуску, аж міла слухаць, асабліва малы. Летам, калі крыху пазбавіцеся страху, дык прыедзьце на іх паўзірацца – выраслі.

Пісала на днях Надзежда Васільеўна, 12 лютага спадзяецца быць у Менску. Хварэла. З вялікай цеплынёй піша аб Валі. А Вы ці не маглі б калі ў пятніцу да нас заглянуць inkognito? Не палохайцеся, сяння грамнічны час, зіма, і выць ваўкам наказана прыродай. Аксаначка прасіла фатаграфіі, я ім паслала. Скажэце Лёдзі, каб нікому не гаварыла, што была ў мяне. Юрка гэтым вельмі цікавіцца нечаму. Я – як баптыст, нікому не веру, але і нікога не баюся, думаю: Бог не выдасць – свіння не зесць! Ды і чаго мне баяцца? Я ж ад мае Радзімы за жывы Бог не адракуся, ад майго народу – таксама, а пісаць – дык цяпер не пішу нічагутка. Усе мае ворагі могуць драмаць спакойна.

Адно не магу і не хачу бачыць п’янага Г. у хаце! Дзіцячы, п’яны твар – гэта не на мае нервы! Нейкія ж нормы прызваітых паводзінаў мусяюць абавязваць і паэтаў! Вось афіцэры пасля Сувораўскай школы – джэнтльмены, а тут – літаратары, вось ім бы ў такую Сувораўскую ці ў нейкую адпаведную Пушкінскую, ці ў Купалаўскую школу хоць на пару нядзель! Успамінаю літаратурныя салоны, што былі некалі, і шчыра шкадую, што іх няма.

Цікава, як Вы пазнаёміліся з АБЦ? Ну і ну! Добра, што абмеркаванне Вашага рукапісу пра Скарыну прайшло без асаблівых заўваг! Што Вы хочаце ад Прокшы, дзе Вы бачылі, каб яўрэі спрыялі таму, з чаго жывуць? Яны толькі – або сабе, альбо – сільнейшаму, альбо – за грошы. Думаеце, усю парнаграфію, усю гадасць, распусту на Захадзе – хто робіць? Яны – за грошы! Сапраўды так! А тут яны дзейнічаюць па-свойму. Каб яны тое з’елі, што яны жадаюць гэтай дзяржаве, але зарабіць трэба, беларусаў біць можна, то чаму не ўдарыць? Памятаеце тую Алку Берман з лагеру? Я ёй кажу: не данось на людзей – устыд. А яна: “Доносить русским на русских – разве это плохо? ” Дык і Прокша: “Бить белорусов, если это приятно русским – разве это плохо?” Бывайце! Пішэце.

Вашыя Геніюшы .

Зэльва, 21 сакавіка 1970 г.

Дануся!

Мы атрымалі Твайго ліста (верх адвагі!) і паштоўку на Сакавік! Заняслі гэта ў сямейны летапіс як рэдкасную з’яву памяці мінулых сяброў аб апальных літаратарах. Мы цяпер – як “кролікі”, на якіх праводзяцца доследы, колькі яны са сваім інтэлектуальным багажом могуць вытрымаць без кантакту з думаючымі людзьмі свайго асроддззя. Дзеля гэтага – поўная духовая ізаляцыя шляхам недапушчэння карэспандэнцыі нават ад сына, не кажучы аб іншых.

Чалавек з голаду будзе есці і выкінутыя другімі на сметнік скарыначкі хлеба (гэта калі мы заўсёды вясной ліквідавалі горы смецця перад парогамі сільных пад канвоем у Комі АССР). А вось ці не ўспрыме ён з гора і такое ж “інтэлектуальнае смецце” на галодную душу? Здаецца – не, ратуе сонца, якое гаворыць аб жыцці, цяпле і велічы, асвятляючы прытым усю чарнату замыслаў эксперыментатараў.

Я яшчэ хаджу, але ўсё, што з майго духа, нават мае успаміны пра дзеда, ліквідуюцца па дарозе да адрасатаў і нават да Юркі. Спыніліся і ўсе лісты здалёк, дзе жывуць людзі, якія любяць мяне. Пры вялікіх эксперыментах, якіх мэтай ёсць спаганіць маё імя (гэта не трудна), усё ж немагчыма зрабіць так, каб душа мая, я сама паверыла ў тое, чым я не ёсць, ніколі не была, і Бог дасць не буду!