Лариса Гениюш - Збор твораў у двух тамах. Том 2. Проза

Атрымала я Вашага ліста і зусім згаджаюся з яго зместам. Не магла Вам у пару адказаць, бо ўвесь мой час, усю ўвагу, энергію, магчымасці і немагчымасці забіралі Міхаська і Алесік – мае ўнукі. 30 ліпеня я іх адвезла ў Гродна, але была ў мяне тэмпература (39), і я ледзь даехала дахаты.

Бачыла Аляксея Нікіфаравіча. Ён спалохаўся мяне, як чорта. Не мог дачакацца, калі пайду. Яму здавалася, што “засеклі” час, калі я да яго прыйшла, і нічога не робяць, толькі слядзяць за мною. Ён збялеў, цэлы дрыжэў, чуць не ўпаў. Болей яго бачыць не магу, мне ўстыдно за яго! Казаў, што Гродна ніколі не дазволіць мяне друкаваць і г.д. І гэта ўсё – на тэмпературу! Нічога не разумею, не магу паверыць, што гэта той чалавек, які быў калісьці зусім адважным…

Ваня едзе здаваць. Няхай паспрабуе. Абяцае вучыцца і добра працаваць. Усё залежыць ад яго. Сашы [Белакоза] не бачыла вельмі даўно. Патрабую яго бачыць, можа, заеду да іх. Цяпер чакаем Клімовічаў і гасцей з Львова. З хаты няма як ад’ехаць. Што са мною робяць – трудна мне зразумець. Друкуюць. Толькі гэтыя вершы ў іх былі… Да нас тут вельмі добрыя, амаль “салодкія” адносіны. Што гэта там у Гродне?

Аляксей Міхайлавіч, не гневайцеся, што Ваня не паслухаў Вашых радаў. Я яму чэсна дала прачытаць лісты. Ён верыць у сябе, хоча вучыцца, дык няхай здае. А можа, Вас няма ў Гродне? Гэта было б сумна. Гэта адзін з першых лістоў, які пішу пасля ад’езда дзяцей. Хвароба яшчэ адчуваецца.

Бывайце, я думаю, што ўсё будзе добра. Была б вельмі рада, калі б Вы да нас прыехалі. Будзьце здаровыя. Перадайце ад мяне сардэчнае прывітанне п. Марыі і дочцы.

Застаюся з пашанай да Вас – Ларыса Геніюш .

P.S. Дзеці забралі мне палову здароўя і ўвесь спакой. Радавалі толькі ўнучкі. Харошыя і разумныя хлопчыкі.

Зэльва, 23 снежня 1968 г.

Дарагія!

Прашу не клапаціцца аб краватках! Сваячкі ўжо паехалі, так што паслаць іх покуль што нельга. Не трэба чапаць і нашу дарагую Юлю Бібіла. Абыдзецца неяк. Ніткі яна мае, паслала ёй Паўлінка М[ядзёлка] з Масквы, няхай сабе тчэ памаленьку, а трэба будзе, дык папросім.

Як гэта Вы ліста дасталі раней, чымсці бандэроль? А можа, Вы яе зусім не дасталі? Тады будзем рэкламаваць. Я ўжо да ўсяго прывыкла.

З А. Быкоўскім трэба звярнуцца ў Дзятлаўскі музей баявой славы. Так мне парадзілі з Гродна. Няхай гэта зробіць пісьменна сябра Лявон.

З нашымі экспанатамі на літоўскай этнаграфічнай выстаўцы да слёз балюча. Чытаць гэтага не магу… На Белакоза не гневайцеся, хопіць, што я яго “грызу”. Чалавек ён адумысловы, але мае трое дзяцей (для Беларусі, можа, найболей і патрэбныя нашыя дзеці!), мусяе дбаць крыху і аб іх. Яму нялёгка. Прыслаў нядаўна копію заявы ў Менск. Іх завуч, нейкая саратаўская мадам, загадала вывучаць у школе гісторыю па-расейску, бо выкладчык гісторыі, яе зямляк, за 20 гадоў, праведзеных у нас, не навучыўся мовы! Вось і бароніцца школа! Паслала я гэтую копію Паўлінцы М. у Маскву, але няма ні слыху ні дыху! Баюся, што, можа, захварэла. А можа, яны з Зосяй Шамардзіной, жонкай Язэпа Адамовіча, прыедуць, як збіраліся, на святкаванне 50-годдззя БССР. Ліста я ёй паслала заказным.

Дык яшчэ раз прашу Вас не думаць. Не клапаціцца аб краватках. Ведаеце, пашто яны мне былі патрэбныя? Вось аднойчы ў нядзелю нехта звоніць, бачу – стаяць на ганку два юнакі і дзяўчына. Аказалася, што гэта нашыя студэнты. Яны мелі многа прыкрасці, бо нейк спантанна, само сабой, не ведаю, колькі там соцень подпісаў сабралі ў інстытуце пад петыцыяй, каб усе дысцыпліны ў іх выкладаліся на роднай мове! І ўсяго! Збэсцілі іх, пакаралі, некаторых змусілі адрачыся ад подпісу. Нехта іх лаяў, нехта бараніў, дасталі, здаецца, выгавары. Я ўжо добра не памятаю. Бо не расслухала, была на кухні, каб хоць іх накарміць. Гарэлкі – ні ў рот! Выпілі пакрысе хатняга віна і адразу паехалі, бо спяшаліся на аўтобус, каб паспець на “Узлёт”, іх вечар паэзіі.

На “Узлёт” не паспелі. А начальства пранюхала, што былі ў Зэльве, і было не задаволенае, што мяне прывяло ў лютую ярасць! Абяцалі мне вучыцца на выдатна і пакуль што вучыцца і толькі вучыцца! Вось хацелася мне вельмі даць ім па краватцы. Аднаму дала, праўда, а вось Алесю Р[азанаву] не дасталося, бо не было. А пасля папрасіў краваткаў і сын. Аб тым, што “смаркуны” мелі непрыемнасці, пісаў мне Прашковіч, бо я, ведаючы, як мяне “любяць”, папрасіла іх не пісаць мне… Цяжка да болю, да адчаю. Найболей шкадую, што за кухняю і не пагутарыла з імі як належыць, нічога так і не спытала.

Зноў той А[ляксей] К[арпюк]. Я іх вельмі паважаю, але нічога няма ў нас асабістага, чаго б не павінныя мы былі б аддаць у любы час народу: ці то весткі, ці іншыя інфармацыі, успаміны і г.д. Бог з імі, але не люблю, калі нехта з мяне робіць дурня, а ён раз зрабіў! Піша мне год таму назад, што Забэйда памірае і г.д. “Я ведаю, што Вы не любіце яго, але ратуйце, бо хоча памерці на роднай зямлі” і г.д.