Эрих Ремарк - Тры таварышы (на белорусском языке)

Я асцярожна зноў падняў коўдру. Пат нешта прамармытала i зноў змоўкла i паволi, у сне, падсунула мне далонь пад галаву.

XXVII

Усе наступныя днi падаў снег. У Пат была тэмпература, i яна мусiла ляжаць у пасцелi. Шмат у каго ў санаторыi была тэмпература.

- Надвор'е такое, - сказаў Антонiа.

- Занадта цёпла i ветрана. Якраз для тэмпературы.

- Каханы, выйдзi крыху на волю, - сказала Пат. - Ты ўмееш катацца на лыжах?

- Не. Дзе мне было вучыцца? Я нiколi не быў у гарах.

- Антонiа навучыць. Яму гэта будзе забава. Ты яму падабаешся.

- Мне куды лепш тут.

Яна выпрасталася, сеўшы ў пасцелi. Начная кашуля агалiла ёй плечы. Яны былi вельмi худыя. Такая ж жахлiва худая была i шыя.

- Робi, - сказала яна, - зрабi мне ласку. Мне вельмi не хочацца, каб ты сядзеў тут каля ложка хворай. Учора i пазаўчора хапiла ўжо табе.

- Мне добра сядзець тут, - адказаў я. - Няма нiякага жадання iсцi пад снег.

Яна цяжка задыхала, i я пачуў яе няроўнае дыханне.

- У мяне ў гэтым больш вопыту, чым у цябе, - сказала яна i абаперлася на локцi. - Так лепш нам абаiм. Потым убачыш сам. - Яна пакутлiва ўсмiхнулася. Сёння паполуднi i ўвесь вечар ты яшчэ наседзiшся тут. А ўранку мяне гэта непакоiць, каханы. Калi ў цябе тэмпература, то выгляд зранку неважнецкi. Увечары - зусiм iншая справа. Я павярхоўная дурнiца - не хачу выглядаць непрыгожай, калi ты глядзiш на мяне.

- Ну што ты, Пат! - Я ўстаў. - Ну добра, я на нейкi час выйду з Антонiа. Аполуднi я вярнуся. Калi не паламаю сабе касцей на гэтых нартах.

- Ты хутка навучышся, каханы. - Яе твар страцiў напружаны страх. - Скора ты будзеш выдатна катацца.

- А ты хочаш, каб я хуценька адсюль выдатна выкацiўся, - сказаў я i пацалаваў яе. Рукi ў яе былi вiльготныя i гарачыя, а вусны сухiя i патрэсканыя.

Антонiа жыў на трэцiм паверсе. Ён пазычыў мне лыжы з чаравiкамi. Яны падышлi мне, бо мы былi аднолькавага росту. Мы пайшлi на паляну недалёка за вёскай. Па дарозе Антонiа дапытлiва пазiраў на мяне.

- Тэмпература робiць чалавека неспакойным, - сказаў ён. - У такiя днi тут ужо здаралiся дзiўныя рэчы. - Ён паклаў лыжы перад сабой i прымацаваў iх. Самае горшае - чакаць i не мець магчымасцi штосьцi зрабiць. Ад гэтага можна звар'яцець.

- I здаровым не лягчэй, - адказаў я. - Быць побач i не магчы нiчога зрабiць.

Ён кiўнуў.

- Той-сёй з нас працуе, - працягваў ён. - Той-сёй прачытвае цэлыя бiблiятэкi. Але многiя зноў ператвараюцца ў школьнiкаў, якiя ўцякаюць ад лячэння, як уцякалi з урокаў фiзкультуры, i, палахлiва хiхiкаючы, хаваюцца ў крамах i кафетэрыях, толькi ўбачыўшы лекара. Патаемна кураць, патаемна выпiваюць, гуляюць у забароненыя гульнi, пляткараць, выдумваюць дурныя жарты так яны ратуюцца ад пустой бяздзейнасцi. I ад праўды. Вось такое дзiцячае, легкадумнае, а магчыма, i гераiчнае iгнараванне смерцi. А што iм, урэшце, яшчэ застаецца?

"Праўда, - падумаў я. - Што нам усiм, урэшце, яшчэ застаецца?"

- Паспрабуем? - спытаў Антонiа i ўбiў лыжныя палкi ў снег.

- Давайце.

Ён паказаў мне, як мацаваць лыжы i як трымаць раўнавагу. Гэта аказалася няцяжка. Я падаў даволi часта, але потым я паволi злаўчыўся, i ўжо справа пайшла. Праз гадзiну мы закончылi ўрок.

- Хопiць, - вырашыў Антонiа. - Сёння вечарам вы адчуеце свае мускулы.

Я зняў лыжы i адчуў, як энергiчна б'ецца ўва мне кроў.

- Добра, што мы пабылi на свежым паветры, Антонiа, - сказаў я.

- Гэта мы можам рабiць кожную ранiцу. Калi катаешся, прыходзяць iншыя думкi.

- Цi не выпiць нам дзе-небудзь? - спытаў я.

- Можна. Па чарцы "дзюбанэ" ў Форстэра.

Мы выпiлi "дзюбанэ" i пайшлi ў санаторый. У канторы сакратарка сказала мне, што быў паштальён i перадаў, каб я прыйшоў на пошту. Мне прыйшлi грошы. Я глянуў на гадзiннiк. Часу яшчэ хапала, i я вярнуўся. На пошце мне выдалi дзве тысячы марак. Тут жа быў i лiст ад Кёстэра. Ён пiсаў, каб я не турбаваўся, грошы яшчэ ёсць. Варта мне толькi падаць звестку.

Я ўтаропiўся на банкноты. Адкуль яны ў яго? I так хутка? Я ж ведаў усе нашыя крынiцы. I раптам я здагадаўся. Я ўявiў сабе аматара гонак канфекцыянера Больвiза, прыпомнiў, як прагна ён абстукваў "Карла" каля бара пасля таго, як прайграў гонку, як ён сказаў: "Гэтую машыну я куплю ў любы час!" Д'ябальшчына! Кёстэр прадаў "Карла"! Вось адкуль раптам грошы! Прадаў "Карла", пра якога ён гаварыў, што лепш страцiць руку, чым машыну. "Карла" ўжо не было. Ён цяпер быў у сытых руках фабрыканта, а Ота, чыё вуха пазнавала яго за кiламетры, будзе прыслухоўвацца да яго выцця на вулiцах. Так вые прагнаны сабака.

Я схаваў лiст Кёстэра i пакунак з ампуламi морфiю. Я ўсё яшчэ бездапаможна стаяў перад паштовым акенцам. Найлепш было б адразу адаслаць грошы назад, але нельга - яны былi нам патрэбныя. Я разраўняў паперкi, схаваў iх у кашалёк i выйшаў. Пракляцце! Цяпер я кожную машыну буду абыходзiць бокам. Машыны былi мне сябрамi, але "Карл" значыў куды больш. Таварыш! "Карл", прывiд дарог. Мы былi адно цэлае. "Карл" i Кёстэр, "Карл" i Ленц, "Карл" i Пат. Я злосна i бездапаможна абтрос снег з ног. Ленц загiнуў. "Карла" купiлi. А Пат? Аслепленымi вачыма я ўзiраўся ў неба, гэтае шэрае бясконцае неба бога-вар'ята, якi прыдумаў жыццё i смерць на сваю забаву.