Эрих Ремарк - Тры таварышы (на белорусском языке)

- Пат, - сказаў я, - ты i не ведаеш яшчэ, якая ў нас процьма грошай. Кёстэр прыслаў.

- Гэта ж цудоўна, Робi. Тады мы можам з табой як след бавiць час.

- Вельмi проста, - сказаў я. - Як нам захочацца.

- Тады пойдзем у суботу ў медзалу. Там апошнi вялiкi баль сёлета.

- Але ж табе вечарам нельга выходзiць.

- Большасцi з нас нельга, але людзi выходзяць.

Я зрабiў выгляд, што задумаўся.

- Робi, - сказала Пат, - за час, пакуль цябе не было, я рабiла ўсё, што мне прызначалi. Я была паслухмяная хворая - i нiкiм больш. Нiчога не дапамагло. Мне пагоршала. Не перабiвай мяне, я ведаю, што ты хочаш сказаць. Я ведаю таксама, што мяне чакае. Але час, якi мне адпушчаны, час з табой... дазволь мне рабiць, што захачу...

На яе твары ляжалi чырвоныя водблiскi сонца. Твар быў сур'ёзны, спакойны, з выразам вялiкай пяшчоты. "Пра што мы гаворым? - падумаў я. У роце ў мяне перасохла. - Цi ж гэта нармальна, што мы стаiм тут i размаўляем пра штосьцi, чаго нiколi не можа... не павiнна быць. I словы гэтыя вымаўляе Пат, абыякава, амаль без журбы, быццам ратунку ўжо няма, нават маленечкай кроплi зманлiвай надзеi... Гэта ж Пат, яшчэ амаль дзiця, якое я павiнен аберагаць, Пат, якая раптам аддалiлася ад мяне, пазнаўшы ўжо безназоўнае на тым баку i скарыўшыся яму".

- Ты не павiнна гаварыць такое, - нарэшце прамармытаў я. - Я толькi падумаў, цi не спытаць нам спачатку лекара.

- Мы больш нiкога пытаць не будзем, нiкога! - Яна замахала прыгожай маленькай галоўкай i паглядзела на мяне сваiмi вачыма, якiя я так любiў. Больш нiчога ведаць не хачу. Я хачу толькi быць шчаслiвай.

Вечарам у калiдорах санаторыя была мiтусня. Прыйшоў Антонiа i прынёс запрашэнне на вечарынку ў пакоi нейкага расейца.

- А цi можна мне так проста пайсцi з табой? - спытаў я.

- Тут? - у адказ спытала Пат.

- Тут шмат што можна, чаго звычайна нельга, - са смехам адказаў Антонiа.

Расеец быў пажылы i смуглявы. Ён жыў у двух пакоях, засланых дыванамi. На куфры стаялi бутэлькi з гарэлкай. У пакоях панаваў паўзмрок. Гарэлi толькi свечкi. Сярод гасцей была вельмi прыгожая маладая гiшпанка. У яе быў дзень нараджэння. Яго i сабралiся святкаваць.

У гэтых пакоях, якiя сваiм мiгатлiвым святлом i дзiўным брацтвам прысутных, пародненых агульным лёсам, напамiналi блiндаж, панаваў вельмi своеасаблiвы настрой.

- Што будзеце пiць? - спытаў мяне расеец. У яго быў вельмi цёплы нiзкi голас.

- Што ёсць.

Ён прынёс бутэльку каньяку i графiн гарэлкi.

- Вы здаровы? - спытаў ён.

- Так, - адказаў я сарамлiва.

Ён прапанаваў мне папяросы. Мы выпiлi.

- Пэўна, вам тое-сёе тут здаецца дзiўным, праўда?

- Не вельмi, - адказаў я. - Я не прывык да нармальнага жыцця.

- Так, - сказаў ён i змрочным позiркам глянуў на гiшпанку. - Тут наверсе своеасаблiвы свет. Ён мяняе людзей. Незвычайная хвароба, - задумлiва дадаў ён. - Яна робiць людзей больш ажыўленымi. А часам лепшымi. Мiстычная хвароба. Яна выганяе шлакi. - Ён устаў, кiўнуў мне i пайшоў да гiшпанкi, якая ўсмiхалася яму.

- Пусты балбатун, праўда? - спытаў нехта за маёй спiной.

Твар без падбародка. Гузаваты лоб. Неспакойныя, лiхаманкавыя вочы.

- Я тут у гасцях, - сказаў я. - А вы?

- Так ён i ловiць жанчын, - працягваў той, не слухаючы. - Так ён iх i ловiць. Вось i гэтую дзяўчынку...

Я не адказаў.

- Хто гэта? - спытаў я Пат, калi той адышоўся.

- Музыкант. Скрыпач. Ён закахаўся ў гiшпанку. Так, як кахаюць тут наверсе. А яна i слухаць пра яго не хоча. Яна кахае расейца.

- I я на яе месцы зрабiў бы тое ж самае.

Пат засмяялася.

- Мне здаецца, што такога мужчыну толькi i кахаць, - сказаў я. - А ты таксама?

- Не, - адказала яна.

- Ты тут нi разу не закахалася?

- Моцна - не.

- Мне гэта было б усё роўна, -сказаў я.

- Цудоўныя прызнаннi. - Пат выпрасталася. - Але табе павiнна было б быць зусiм не ўсё роўна.

- Я не тое хацеў сказаць. Я нават не магу табе растлумачыць, што я меў на ўвазе. Не магу, таму што i цяпер яшчэ не ведаю, што ты ўва мне знаходзiш.

- Пакiнь гэта мне, - сказала яна.

- А ты ведаеш?

- Не дакладна, - адказала яна са смехам. - Iнакш не было б кахання.

Бутэлькi, прынесеныя расейцам, стаялi перада мной. Я налiў некалькi чарак i выпiў. Настрой, якi панаваў тут, прыгнятаў мяне. Мне не хацелася бачыць Пат сярод гэтых хворых.

- Табе тут не падабаецца? - спытала яна.

- Не вельмi. Мне трэба спачатку прывыкнуць.

- Мой бедны каханы... - яна пагладзiла мне руку.

- Калi ты побач, я не бедны, - сказаў я.

- А Рыта вельмi прыгожая?

- Не, - сказаў я. - Ты прыгажэйшая.

У маладой гiшпанкi на каленях ляжала гiтара. Потым яна пачала спяваць, i здавалася, што чорная птушка залунала ў пакоi. Яна напаўголаса спявала гiшпанскiя песнi. У яе быў нiзкi, ломкi голас хворага чалавека. Я не ведаю, што на мяне падзейнiчала - чужыя меланхалiчныя мелодыi, жахлiвы вечаровы голас дзяўчыны, ценi хворых, якiя сядзелi ў крэслах i на падлозе, буйны нахiлены цёмны твар расейца, - але мне раптам здалося, што ўсё гэта - рыдаючае цiхае закляцце лёсу, якi хаваўся за завешанымi вокнамi, чакаючы свайго, просьба, крык i страх, страх застацца адзiн на адзiн з небыццём, якое цiха паядае цябе.