Алесь Тарановіч - Берлінская мазаіка

Тэмбр яго голасу прымае глыбіню вялікага і магут нага.

Пасыпаліся маляўнічыя дзеясловы, розумам якія не зразумець, але верыць неабходна…

На яго твары трывала сядзiць маска супермэна.

Драпежны выгiб носа, магутныя сківіцы байцовага сабакі, стомленая абыякавасць сталёвых вачэй, голас раскольніка, моцнае тулава раздзірае кашулю. Федзя жыве ў Нямеччыне ўжо даўно. Ён не склаўся як камерсант, але на кавалак хлеба ёсць.

Бітыя русачкi адразу бяруць яго ў абарот:

– Федзя, як ты добра сёння выглядаеш! Нібы па маладзеў!

У Федзі вока на палову твару ад шчасця. Ён залыпаў. Іду далей.

Вакол разгортваюць свае прылаўкі югаславы, арабы, цыгане, палякі, туркі, албанцы, манголы з карычневымі блінамі твараў. Публіка, я вам скажу, яшчэ тая.

Вось надутыя пiвам Макс і Морыц.

Каларытныя два керла (дзяціны – ням.) гадоў пяцідзесяці, заплылыя твары, шчацінне, гумовыя боты і вайсковыя плашчы да зямлі ў любое надвор’е. Нязменныя бутэлькі піва ў руках…

Старая румынка з асляпляльнай усмешкай і этажэркай жалезных зубоў, гадзінамі пілікае на скрыпцы адну і тую ж мелодыю… Здаецца, яна выцягвае ноты за хвасты з глыбiнi душы…

Эстэт гадоў шасцідзесяці, горла захутанае ў вялізнае чырвонае кашнэ, чорны плашч наросхрыст, рукі ў кішэнях, сівы хвосцік… Зпад лесу валасоў выступае тонкi твар нябожчыка. Дамы такога ж узросту ў старых манто і карункавых капялюшыках, нафарбаваныя флёрам ХІХ стагоддзя…

Два волаты з пірсінгам на шчоках, пакрытых шчаціннем, як у кабаноў, цалуюцца ўзасос…

Чатырохгадовы немчык намёртва ўчапіўся ў яркі паравозiк і ніякія хітрыкі бацькоў не ў моцы адарваць юнага тэўтона ад яго…

Ужо разносіцца галасістае:

– «Хойте бiлiч, моргенд тоя!» (Сёння танна – заўтра дорага – няправ. ням.).

Траскучая зварка слоў:

– Богамяш пула! Футуз морцы мацi (рум.)

А гэта бухценне з паўднёвафранцузскім пранонсам:

– Эскуземуа!

Аб чымсьці спявае гартанная музыка іўрыту. І далей яшчэ там усякія «бамбарбiя»і «кергуду»…

На ўсю моц ужо ідзе гандаль каляднымі сувенірамі. Колькасць ёлачных цацак і анёлачкаў усіх масцяў не паддаецца ўліку. Дымяць парам вялізныя чаны з глiтвей нам, побач на кратках смажацца каштаны…

– Вiфiл тую гебэн? (Колькі ты дасі? – неправ. ням.) Тут прадаюць Нямеччыну. Оптам і ўраздроб… Прадаюць кавалкі берлінскай сцяны, відавочна пад робленыя… На колах і аглоблях ад нейкіх стогадовых драбiнаў ляжаць плэеры, мабiльнiкi, кампутары, CD, DVD…

Даганяе душны водар самаробнага разнакалярова га мыла… Цяжка прайсці спакойна паблізу скрыняў, набітых старой бронзай… А як вам гэта: у цэнтры по пельніцы намаляваны шкілет і надпіс: «Rauchen macht schlank» (Паленне робіць стройным – ням.).

А яшчэ гавораць, у немцаў з гумарам нелады. Але мяне цікавіць толькі Ібрагім.

У яго я купляю нямецкую гісторыю. Нядорага. Не тое, што на «Kunstmarkt 17 juni». Там сядзяць немцы і ўсяму ведаюць кошт. Шукаю вачамі тугi аб’ём знаёмай фігуры. Ён выглядае, як баабаб – ядраны, з паравознай аддышкай. У Ібрагіма бірузовая ўсмешка і глянцавая пралысіна.

На суразмоўцу ён пралівае струмені ласкавай га воркі… У аліўкавых вачах зіхацяць вясёлыя пырскі… Ён не вельмі развіты, але нюхам адрознівае арыгінал ад фальшыўкi.

Ібрагіму няма справы да нямецкай гісторыі. У яго думалка не тая.

Ён прабіўся ў гэтую краіну ў пачатку 90х, заплаціўшы дзве тысячы даляраў каму трэба, і зараз для яго галоўнае – гэта своечасова атрымаць сацыял і кіндэргельд (дзіцячыя грошы – ням.) за сваіх семёра дзяцей… Выконвае з дапамогай сваёй жонкі праграму ісламізацыі Нямеччыны, за што яму і плоціць грошы нямецкая дзяржава…

Ібрагімаў тавар – гэта кнігі і старыя сямейныя фотаздымкі. Як гэтая, напрыклад, «Die Geschichte der WaffеnSS» кніга, я вам скажу, яшчэ тая…

Усе старыя нямецкія фотаальбомы аднолькавыя.

Вось галоўны герой з татам і маці, плюс пяцёра братоў і сясцёр, гімназія або realschule, салдат Вермахта, вяселле (калі дажыў), дзеці, унукі, пляжныя кошыкі Растока, горы Аўстрыі. Але яшчэ абавязкова юбілеі і вечарынкі.

Мяне цікавіць толькі адно – фотаздымкі людзей у форме. Нацысткай. Далёка не ва ўсіх альбомах яны ёсць. Але ёсць… Калі ўпершыню ўбачыў іх, зразумеў – гэта не тыя фашысты.

Куды дзеліся тыя карыкатурныя фрыцы з савецкіх фільмаў. Савецкая прапаганда разабралася з іканаграфіяй фашыста на ўзроўні антрапалогіі: ён быў чужым ва ўсім, меў ненаскія міміку і абрыс твару, погляд, выправу… Тыя, у фільмах, іншыя. Гэтых нібы падмянілі. Такія ж хлопцы, што атачаюць мяне на вуліцы, на працы, паўсюль… Лагодныя, усмешлівыя. Толькі жылі яны тады. Цяпер іх шмат у мяне…