Зараслава Камінская - Русалкі клічуць

© Камінская З., тэкст, 2017

© Кнігазбор, 2017

11 чэрвеня 2017 года

«Пачынаючы гэты дзённік, не думаў, што ў ім прыйдзецца апісваць смерць».

Калі часта пераязджаеш з кватэры на кватэру, стараешся не купляць шмат рэчаў, бо іх прыйдзецца несці на сабе, сапраўдны цяжар пражытых гадоў. Але яны купляюцца. Збіраюцца побач, як жалезныя стружкі наўкол магніта: яшчэ адзін кубак, яшчэ адна талерка, яшчэ пяць кніжак, яшчэ адзін плед.

Перапіска ў мэсанджары

Ліза: Вечарам пайду па аб’яве. Ты са мною?

Наста: Не паспею з працы

Ліза: Ну блін, зноўя сама

Ясна

Наста: Прабач Пойдзеш?

Ліза: Куды я падзенуся, заўтраж з’язджаць

Наста: Ааааааааааааа! Я забыла, што заўтра

У гэтым горадзе было немагчыма знайсці жытло. Верагодна, таму, што тут жылі Францішак, Еўфрасіння, Сімяон, спыняліся на пастой рускія жаўнеры, французскія, польскія, зноў рускія, таўкліся сотні душ мніхаў, але да гэтых ніякіх пытанняў, яны заўжды бавіліся асобна. І таму нармальным, звычайным, жывым людзям месца не засталося. Былі кватэры, якія знікалі, як толькі ты датыкалася да званка: «Не, не здаём, вы нешта пераблыталі». Пфф – і зялёныя дзверы раставалі ў паветры. Кватэры, дзе звялося ўсёчалавечае: «Калі ласка, аплата за тры месяцы, і пакіньце заклад зараз. Дзевушка, а вы пашпарт свой напачатку пакажыце, ядадзеныя перапішу, а пасля вы ўнутр заходзьце».

Пфф – і прападала надзея.

Былі кватэры, адкуль хацелася знікнуць самой: «Я тут буду, ціхенька, у суседнім пакойчыку, а вы жывіце, душ-ванна вашыя, яшчэ да мяне можа Пятровіч заходзіць, але мы песень не пяём, толькі ванну тады на засаўку зачыняйце. І самі замыкайцеся». Хутчэй, хутчэй знікнуць, спінаю да дзвярэй, не паказваючы, што страшна.

Пфф! Пфф! Пфф! І так кожны раз. Здавалася неверагодным, як астатнія людзі знайшлі сабе кватэры. Напэўна, яны ў іх нарадзіліся, як у кашулях, у шкарлупках, у панцырах.

Таму калі вечарам Ліза глядзела на жоўтыя вокны і тоўстыя каменныя сцены, то адчувала сябе як смаўжыха без ракавіны: мяккай і безабароннай.

Наста: Напішы, калі выйдзеш

Ліза: Не сцы

Гэта была апошняя іх надзея: «2 пак, 17 м2 і 8 м2, кухн. 6 м2, сум. с/в, не студэнтам, без жывёл». «Хрушчы», шэры пад’езд, чацвёрты паверх, на сценах – ці то парада, куды ісці, ці то падказка, што ідзеш верным напрамкам.

Гаспадыня чакала каля дзвярэй:

– Мы з сынам тут даўно не жывём і вось вырашылі здаць. Пакуль сын не ажэніцца. Кватэра цёплая, – жанчына прытуліла далонь да дэрмацінавых дзвярэй, бы кранула жывую істоту і праверыла, ці не астыла тая. Адамкнула замок, прапусціла Лізу наперад.

Цемра калідора сапраўды была цёплай, пахла пылам і старой паперай (тут ёсць кнігі!). Збоку балюча пстрыкнуў выключальнік:

– Вы хадзіце, правярайце.

Жанчына ўсім выглядам паказвала, што гэта – не яе кватэра. Яна б у такой не жыла. Яна б адрамантавала зламаную ручку, паклеіла б новыя шпалеры, пафарбавала б падлогу. Ніколі б не лягла спаць на прадаўленую канапу, не села б у выцерты на спінцы фатэль. Не паставіла б рондаль на карычнева-жоўтую пліту, зацягнутую тлушчам, не мыла б посуд у шэрай падрапанай ракавіне, не ставіла б талеркі на пагнутую сушылку.

Напэўна, утой дзень, калі яны з сынам вырашылі з’ехаць адсюль, кватэра раптоўна пастарэла, рассохлася і ператварылася з утульнага чыстага жытла – у гэта. І гаспадыня не мае зараз да гэтага ніякага дачынення, як экскурсавод, які вымушаны паказваць экспазіцыю, што самому не падабаецца.

А Ліза баялася сказаць, што ёй падыходзіць. Каб не сурочыць. Бо кватэра нікуды не знікала, тут ніхто не жыў, і мелася верагоднасць, што іх яшчэ доўгі час не выганяць. А гэта больш, чым можна было хацець.

Ліза старалася ў думках не адмываць мачалкай старую пліту ад тлушчу, бо пліта яшчэ не іх, няма чаго прывыкаць, але нічога не магла зрабіць і ўяўляла, як нацягвае жоўтыя пальчаткі і высыпае белы парашок.

– Можам заўтра заехаць?

– І што, санвузел глядзець не будзеце?

Так экскурсавод абураецца, калі экскурсанты спрабуюць сысці, не пазнаёміўшыся з галоўным шэдэўрам. Гаспадыня і без таго трымалася пагардліва побач з той, хто можа жыць у такой кватэры, а зараз зірнула амаль грэбліва. І сама расчыніла дзверы ў прыбіральню, дэманструючы, што нічога не хавае.