Зараслава Камінская - Русалкі клічуць

– Так шмат працуе, вядома, там не тое, што ў нас.

Столькі падзей, такі тэмп.

– А да вас калі заедзе, усё па камандзіроўках ды па камандзіроўках? – Наста не стрымалася.

Марыя Сяргееўна знерухомела. Толькі рука з металічным гарбатнікам тарганулася, каб захінуць сэрца. На метале Наста ўбачыла свой скажоны адбітак.

– Але малайчына, што тэлефануе, бо й на гэта час патрэбны. І ў мяне часу не стае, а ў яго, відаць, зусім няма.

Рука ажыла і наліла кіпень:

– А як там Ліза? Яшчэ не выйшла замуж?

Здавалася б, Марыя Сяргееўна сама яшчэ не выйшла замуж гадоў як трыццаць, але пра сябе яна не думала. У яе быў сын.

– Так і не разумею, чаму яна пайшла з працы. Я тут дваццаць пяць гадоў і нічога благога сказаць не магу. Канешне, наша рэдактарка, – гэта шэптам, – мае няпросты характар, але ж можна перацярпець. Няўжо лепей пазногці чужым людзям клеіць?

– Марыя Сяргееўна, я фотаздымкі дадам да артыкула, як лічыце?

– Дык я ж забыла! Сёння да нас зойдзе пляменнік сябра майго аднакурсніка, пазычыць энцыклапедыю. Вось бы з ім Лізку пазнаёміць! Толькі ён тут на вакацыях, а пасля ў Менск вяртаецца, дык гэта нічога. Заві яе, толькі не кажы, навошта, бо не пойдзе каза гэтая. Пішы давай, – Марыя Сяргееўна паспрабавала зазірнуць у экран айфона.

– У мяне вялікі палец адваліцца, – але пачала друкаваць.

Наста: Ліз, сустрэнеш мяне сёння з працы?

Ліза: Штосьці здарылася?

Наста: Не, усё добра, пасля раскажу, там паднесці

У 18:00

Ліза: Ок

А васямнаццатай Ліза стаяла каля ўвахода. Яе перасмыкнула, калі ўявіла, што давядзецца вярнуцца сюды, але хто ведае – гэта маленькі горад, у якім не так і шмат працы, каб перабіраць.

З дзвярэй, уся чырвоная, выскачыла Наста і сунула ёй кнігу:

– Гэта кніга, трымай. Зараз прыйдзе хлопец, ён ведае, што гэта ты. Мы цябе яму апісалі. Аддасі кнігу, ну і там калі захочаш, паводзіш яго тут, ён не мясцовы, пакажаш, дзе Скарына.

– Наста, ты лепей бяжы, бо… Наста хутка праслізнула за дзверы і зачыніла іх за сабою.

Ліза тузанула ручку – не зрушыліся. Тузанула мацней – на дапамогу Насці падбегла Марыя Сяргееўна. Ліза паспрабавала яшчэ і яшчэ – але дваіх ёй не перамагчы.

«І чаго я тузаю? Пакладу кнігу на лаву, няхай самі аддаюць».

– Вы Ліза?

Адпусціла ручку. І з таго боку адразу адпусцілі, адскочылі.

– Вам дапамагчы?

Там прыселі, схаваліся. Ліза павярнулася:

– Не, дзякуй, мне больш туды не трэба. Гэта вам япавінна перадаць кнігу?

– Так, гэта мне.

Ліза аддала тоўстую энцыклапедыю і развіталася. За шклом незадаволена цокнулі.

– Вы зараз да прыпынка? То я з вамі вярнуся ў горад. Ліза кіўнула. За шклом таксама кіўнулі і разышліся.

Яна хацела патлумачыць, чаму тузала ручку. Але нічога не прыдумала, і яны пайшлі моўчкі.

Прачынацца было складана: цела цяжкое, як чыгун, і гуло, як чыгун, напрацаванае. Мо лепей не хадзіць на возера, а гэтую гадзіну паспаць?

І толькі так падумала, як падхапілася. Гэтага яна баялася больш за ўсё: што аднойчы не зможа падняцца. Як не паднялася маці. Пра яе казалі «надарвалася». І шкадавалі, што мужа во вайна забіла, а яна вайну адужала, ды вось, «надарвалася». Не яе надарвалі, а надарвалася сама. Працавала, працавала, працавала, і ў калгасе, і пасля калгаса, і вось аднойчы яе з працы прынеслі. Хацела Марыля бегчы па Альжбэту, каб дапамагла, але маці забараніла: грэх. Так і памерла, без граху.

Вёска спала. Хаты халодныя, мёртвыя, быццам душы з іх адляцелі. То душы гаспадароў перанесліся ў свет сноў, вернуцца толькі пад раніцу. Кінулі свае хаты, і хто там валадарыць без іх?

Цемра, няма нікога. Няма-няма. Тое, што Марыля любіла гісторыі пра русалак, не значыла, што яна ў іх верыла. Так, казка.

Яна таксама любіла гісторыі пра горад, але ці ёсць ён? Там нібыта каменныя дамы, нібыта крамы з сукенкамі, нібыта крамы з ежай. Але ўсё тое «нібыта», нябачанае, толькі чутае. Вёска – вось яна, чорная, тут. А пра горад – казка. Вёска спіць. А не, Альжбэта не спіць: гарыць за шклом агеньчык. Кажуць, што варожыць. Во, адчыніла акно і нешта выплеснула.

Марыля запаволіла крок, пачакала, каб не трапіцца на вочы. Святло пагасла, штосьці грукнула – і цёмны цень шуснуў з хаты. Марыля прысела і перажагналася: бачыла, як цішком жагнаецца Тоня.

Пацягнула дымам і палыном.

Цень наблізіўся да паркана – да таго месца, дзе хавалася Марыля. Прыслухаўся. Марыля заціснула рот рукою, каб не выдаць сябе.