Алесь Тарановіч - Берлінская мазаіка

Камю сцвярджаў, што самы лепшы спосаб пазнаёміцца з горадам – гэта паспрабаваць даведацца, як тут працуюць, як тут кахаюць, як адпачываюць і як паміраюць.

Кройцберг… Я пакiдаю тут пустыя келiхi, сваё мiнулае i свае надзеi…

Словато якое – «блышыны рынак»… У Берліне іх шмат.

Гэта месца, дзе рэчы набываюць сваю сапраўдную каштоўнасць.

Тут усё прадаецца за тое, колькі даюць. Знаёмы мастак марыў атрымаць 2000 даляраў, а яго карціну купілі за дваццаць…

Джынсы тут прадаюцца па кошце бохану хлеба. Па мятаю, за свае першыя джынсы «Lee» ў пачатку 70х у Мінску я аддаў месячную зарплату. Тады за яе можна было купіць тысячу боханаў хлеба.

Тысячу…

Джынсы тады «дастаць» было цяжка.

Няцяжка было знайсці працу, займець сяброў, ажаніцца…

Сёння гэта тут, у эмiграцыi, немагчыма…

Тут шануецца не толькі сябар, але і цень сябра…

Тыя першыя джынсы я насіў тры гады. Здзьмуваў з іх пылiнкі… Сёння я нашу месяцы тры. Максімум.

Панашу і выкіну… Панашу і выкіну…

Рэчы ад Версачэ, Кардэна, Лагэрфельда там, у Саюзе, для нас былі за межамі мараў, а тут на блышыным рынку яны каштуюць 34 еўра… Ну, пяць ад сілы…

Усё залежыць ад настрою ўзбека Федзі і турка Юзуфа.

Яны і паняцця не маюць аб нейкіх там версачах і кардэнах. Ім галоўнае паболей тавару збыць оптам…

Ненашмат даражэй каштуюць тут скураныя курткі і кажухі, тое, што дзесяцігоддзямі мела там вялікую каштоўнасць. А цяпер яно барахло.

Барахло!

Што шукае аматар на блышыным рынку?

Часта аднуадзіную рэч: спiнiнг, аб якім марыў з дзяцінства, кнігу, якая адкрые магію невядомай краіны, бронзавую штучку, што захоўвае цяпло рук старога майстра… пласцінку… і яшчэ няведама што…

Блышыны рынак – гэта заўсёды адкрыццё. Чаго здаецца ты яшчэ не бачыў? Усё бачыў… Але заўсёды цябе чакае нешта новае.

Чалавечыя адносіны тут таксама пераацэньваюцца. Памёр чалавек – і яго рэчы, нават сямейныя архівы і фотаальбомы, сыходзяць на Flohmarkt (Блышыны рынак (ням.).

І не толькі сталых. Усё часцей сустракаю я фатаграфіі 3040гадовых. У нас такога не было. Чалавечыя адносіны не купіш, як і каханне… Тут многае змяніла кошт, змянiлася…

Што цэнiцца у эмiграцыi?

Чалавечая цеплыня і прастата… званок сябра… рэдкi лiст з Радзiмы… утульная кватэра, дзе за сталом з кубачкам гарбаты, пад памаранчавым абажурам, цябе чакаюць двое старых… цiхiя, цёплыя вочы, поўныя светлай журбы і кахання…

Кожную суботу я пачынаю з наведвання рынку, размешчанага ў мяне пад вокнамі на Moritz Platz, гэта мяжа «чорнага і белага» Кройцберга.

Восень з баямi пакiдае горад. Каляндар безнадзейна пахудзеў. Лістапад клыпае млявай хадой.

Платаны нарэшце скінулі лістоту, якая замінала любавацца чароўнай геаметрыяй іх галінаў. Яна ўнесла ў восеньскую гаму фарбаў рэзкую канцэнтрацыю жоўтага кадмія. Каляровы аловак кiрxi точыць свой грыфель у воблаку. Старыя будынкi ў залапленых фраках запоўнілі партэры вуліц і пляцаў. Вакол, у цеснаце бетонных трас, як праалееныя шпроты ў бляшанцы, спяць заціснутыя «Мерседэсы», «Вольвы», «Аўдзі»… Скрозь роўны гул вуліцы прасвечваецца яркі лапік жыцця – «блышыны рынак».

Дыбам стаiць холад.

Але заўсёднікам рынку ўсё ні па чым. Няспешна плыве цягучая замазка натоўпу. Ля дзвярэй павільёна адзення кучкуецца натоўп.

Вось сухарлявыя немкі, марцыпанавыя матроны, якім добра за сорак…

Вось полькі, зграйка пералётных ведзьмачак, якiя належаць да жанчын такога класа, якім не трэба фарбаваць твар і круціцца ля люстэрка…

Румынскiя цыганкі, якiя нярвова паляць цыгарэту за цыгарэтай…

Негрыцянскія «шакаладкі Джоні», якія расплыліся ў дзяжурных усмешках…

Застылыя, як статуі вострава Пасхi, жанчыны ў хеджабах і паліто да зямлі…

Ёсць тут і рускія з напружанымі тварамі і вачамі, поўнымі клопатаў, у якiх знiклi караблi надзей… Гэта тыя, хто думаў, што купіў удачу ў лёсу… Асколкі мары ўтаптаныя ў пясок… Жыццё адпусціла цеціву… Мiнор застыў на вуснах… Людзі, якія апынуліся наколатымi на ўласнае сэрца, як на іголку…

Усе адзін аднаго ведаюць. Толькі і чуваць: «Халейшн!» (Прывецiк! – ням.).

Роўна ў дзевяць расчыняюцца дзверы. Натоўп схамянуўся і рынуўся наперагонкі, на хаду дастаючы вялізныя пластыкавыя мяшкі.

Былы ташкенцкі плэйбой і банвiан, палiглот і весялун Федзя вітае народ:

– Лангзам! Лангзам! Aх, ду ашлох! (Спакойна! Спакойна! Гэй ты, задніца! – ням.)

– Доконт летиш, курва! (польск.) Нешта там яшчэ па-турэцку і неперакладальнае паруску.