Алесь Тарановіч - Берлінская мазаіка

1939 год. Забарона на ўсе вiды прафесій для габрэяў. Спыняецца выдача картак габрэям для атрымання адзення. Габрэі, якія маюць упрыгожванні, вырабы з золата, срэбра, плаціны і жэмчугу абавязаны іх здаць. Габрэям забаронена пакідаць свае кватэры пасля 2000.

1940 год. Стварэнне канцлагера ў Асвенцыме. Тэле фоны габрэяў падлягаюць адключэнню. Габрэі могуць купляць прадукты толькі паміж 1500 і 1600.

1941 год. Усе габрэі старэй за 6 гадоў павінны насіць на адзенні шасціканцовую зорку і надпіс «Jude». Забарона на эміграцыю габрэяў. Габрэі ў абавязковым парадку прыцягваюцца да прымусовых працаў.

1942 год. Забарона на продаж кандытарскіх вырабаў габрэям. Габрэі не маюць правa купляць газеты, часопісы і кнігі. Габрэі не маюць правa купляць малако, яйкі, мяса, каўбасныя вырабы і цыгарэты.

Пачатак дэпартацыі берлінскіх габрэяў у Асвенцым.

Заходжу ў «Centrum judaicum» на Oranienburgerstras se. Ён знаходзiцца ў будынку сінагогі, разбуранай у 1943 годзе і адноўленай пасля вайны.

Група паліцыянтаў з аўтаматамі ля ўваходу.

Прысадзісты бронетранспарцёр. Дужыя хлопцы ў цывільным усярэдзіне просяць адкрыць торбу…

Туркi…

Я ехаў жыць у Нямеччыну, а апынуўся ў Турцыі. Дакладней у турэцкай рэспубліцы «Кройцберг», раз мешчанай у самым цэнтры Берліна, ці «Kreuztambul», як кажуць туркі.

Сярод шматлiкiх нацыянальнасцяў, якія жывуць у Нямеччыне, туркі займаюць адмысловае месца…

Раніцай выявіў у паштовай скрыні ўлётку з надпісам «Tag der offenen Moschee» – дзень адкрытых мячэцяў. І адрас – Skalitzer strasse.

Гэта побач. Вырашыў схадзіць.

Лагодная ўсмешлівая дзяўчына пры ўваходзе папрасiла зняць абутак. Уся падлога велізарнай залы высланая дыванамі. На сценах вісяць каляровыя фота плакаты і цытаты з Карана, аздобленыя чаканкай.

Мула ў белай чалме і чорным халаце. Групкі мужчын, якія сядзяць на падлозе. Жанчын паміж імі няма.

Толькі зграйкі дзяўчын-падлеткаў з вачамі газэляў, у чорных паліто да пят, бясшумна слізгаюць па дыванах, прапануюць чай, каву.

Фарпост ісламу ў Нямеччыне…

Опіум для народа… ці гаючая крыніца?

Любiмы занятак нямецкіх феміністак – на сваіх зборах патрабаваць вызвалення турэцкай жанчыны з рабства. Вось толькі ці жадае гэтага сама турэцкая жанчына?

Адсотак разводаў у Нямеччыне (гэта ў тых, хто наогул вырашыў стварыць сям'ю) расце бесперапынна і набліжаецца да адзнакі 80. І ініцыятарам з'яўляецца, як правіла, жанчына.

У турак няма і 8 адсоткаў.

Стабільнасці турэцкіх сем'яў, як і колькасці дзяцей, немцы могуць толькі пазайздросціць. На людзях турак не можа заставацца самім сабой, ён павінен увесь час рабіць спектакль, дзе яму прыгатавана роля альфасамца, уладара, мудрага і ўпэўненага ў сабе. Калі ён злуецца, пра гэта павінен ведаць увесь квартал, калі ён цешыцца, квартал павінен цешыцца з ім…

На вуліцах турэцкія мужчыны паводзяць сябе гэтак жа, як і ў сваіх фільмах, – знарочыста экспрэсіўна, з тэатральнымі сцэнамі, дзе любая малаважная праблема раздзімаецца да памераў сусветнай катастрофы.

Як і ў іншых мусульманскіх народаў, няслухмяная жонка ў турак жорстка караецца. Ступень яе віны вызначае толькі муж. І часам робіць гэта з дапамогай нажа.

Гэты звычай туркі пакінулі за сабой і ў Нямеччыне. Не састарэў ён і ў змeшаных з немкамі шлюбах.

У любым выпадку грамадская думка на баку мужа… Каб даведацца, як жыве турэцкая рэспубліка Кройцберг, трэба проста сысці з цягніка метро на станцыі Kottbuser Tor і выйсці да турэцкага кірмаша, размешчанага побач. Варта вам спыніцца на пару хвілінаў, як тут жа міма пройдзе пякучы брунет, і аглядаючыся па баках, сцісла кіне: «Гаш»? (гашыш).

Тут гэта ў парадку рэчаў.

Далей трэба зрабіць невялікую экскурсію па Kott busser Damm.

Тут усё турэцкае.

Зазываюць шыльдамі на турэцкай мове крамы, супермаркеты, кафэ, рэстараны і кірмашы.

Тут у «сябе» туркі па-свойму карэктуюць еўрапейскую культуру – зафарбоўваюць балончыкамі аголеных дзяўчын на рэкламах і вітрынах сэкс-шопаў, на дыскатэках гучыць толькі турэцкая музыка.

Цырульняў і пахавальных бюро так шмат, што ўспамінаюцца несмяротныя «12 крэслаў» з іх фразай пра тое, што здаецца, тут людзі нараджаюцца толькі дзеля таго, каб пагаліцца і памерці.

У вокнах iмбісаў (закусачных) вусатыя янычары, якія з раніцы да вечара сякуць ятаганамі мясное бярвенне для гатавання знакамітага кебаба. Нашпігаваны смажаным мясам і сакавітай гароднінай, гэты хрумсткі хлебны пакет, кароль турэцкай кухні «Донер кебаб», сёння ўпэўнена выцясняе піцу, гамбургер, чысбургер і ўсе варыянты нямецкіх кілбасак з булачкамі. Не ведаю, як дзе, а ў Берліне яму канкурэнтаў няма.