Вячаслаў Адамчык - Чужая бацькаўшчына

– Глядзi – уцячэ!..

– Во, ядры тваю палку!..

З крыкам сюды ўжо збягалiся ўсе начлежнiкi.

Спатыкнуўшыся ў разоры, чужы чалавек упаў на каленi, i цераз голаў яму пераляцеў цяжкi салявы мяшок. Чалавек лёгка, як спуджаны заяц, падхапiўся i, кiдаючыся ўбок, пабег даганяць таго, што схаваўся каля нiзкага маладога ялаўцу. Аддыхваючыся, цiкаваў адтуль, што будзе далей.

Першы да мяшка даскочыў Бронiк Лiтавар, цяў яго нагою, а потым пачаў абмацваць, як на торгу япрука.

– Што гэта? – сюды падаспелi ўжо ўсе начлежнiкi.

– Цi не палатно, бо куфрам пахне, – Лiтавар падняў за раз’еханую жычку мяшок, паважыў у руцэ. – Ого, з такiм ценжарам далёка не ўцячэш, – i пачаў яго развязваць.

Начлежнiкi збiлiся ў грамаду, нехта чыркнуў запалкай, зашыпеў палахлiвы агонь, затрапятаўся жоўтаясным водсветам на тварах у людзей, што стаялi, сагнуўшыся, над мяшком. I праўда, у iм было палатно – мо з дзесяць туга скручаных i выгладжаных пранiкам сувояў. Ад яго пахла затхласцю i нафталiнам.

– Гэ, патушы! – цвёрда сказаў Лiтавар ужо ў густую цемнату, што замiгцела перад вачмi, бо вецер здзьмухнуў з запалкi агонь.

Начлежнiкi жмурылiся ад раптоўнае цемнаты, церлi рукамi вочы, збiтыя з панталыку i гэтымi зладзеямi, што знянацку прыйшлi сюды, i гэтым палатном, што было ў мяшку.

– Так што, хлопцы, будзем дзялiць? – спытаў Лiтавар. Вочы яго прывыклi да цемнаты, i ён ужо бачыў белаватыя твары начлежнiкаў.

– Нягож панясём i аддамо iм, – голас у Алесiнага малацьбiта быў нейкi сухаваты i чужы – чалавека яшчэ, мусiць, калацiў страх.

Начлежнiкi пiльна азiралiся за плечы, прыглядаючыся да нiзкiх, як накiданы з воза кучамi гной, ялаўцовых кустоў. Там як нехта варушыўся. Нейкая трывога iшла з таго боку, брала холадам за сэрца. Чорны лес, далёкiя боханы грудоў гiнулi ў цёмным пачассi ночы. Пайдзi – i, здаецца, гэтая ноч будзе бэрсацца табе за ногi.

– А хто гэта быў? – спытаў нiжэйшы за ўсiх, той самы хлопец у пляскатай кепцы.

– Хто ж, як не Катэ, – капаючыся ў мяшку, азваўся Лiтавар.

– Няўжо? I ты пазнаў?

– Чорта яго ўночы пазнае. Але ж гэтакi самы дробны, як Кот.

– Хто нi ўкраў, а бабе адна бяда, – сказаў Алесiн малацьбiт, прысаджваючыся на кукiшкi i памагаючы Лiтавару выцягваць з мяшка тоўстыя белыя скруткi. – Збiрала не адзiн год, пэўна, дачцэ на пасаг…

– Няма чаго ёй бога гнявiць. Гэта агонь, кажуць, усё забярэ, а злодзей хоць вуглэ пакiне. Так што i бабе нешта асталося, – Лiтавар выбраў з мяшка i склаў бярэмем на руку тоўстыя сувоi.

– Сколяка ж тут? – спытаў Алесiн малацьбiт, сцiскаючы пад пахаю ўжо свой скрутак.

– Шэсць, – падняў Лiтавар. – Бяры, хлопцы, па кавалку.

Начлежнiкi, маўчучы, пачалi браць тоўстае, згорнутае ў дзве столкi i цвёрда скачанае на качалку палатно – кожны па сувоi.

– Бяры, Мiця, два… Табе ж на сарочку нiхто не вытча, – Лiтавар зняў з рукi i кiнуў Мiцю яшчэ адзiн скрутак.

– I цякайма, хлопцы, – Алесiн малацьбiт подбегам пусцiўся да свайго белага ўпоцемку каня, што хадзiў тут, каля начлежнiкаў.

– Конi ж не наелiся.

– Здыхата iх не возьме…

– Будуць шукаць зладзеяў, а патрапяць на нас, – закiдваючы на плечы мяшок i iдучы каля маладога, не вельмi рослага, у пляскатай кепцы, хлопца, гаварыў Лiтавар. – Яны ж, вiдзiш, не дурныя, знарок сюды iшлi, каб след спутаць. Каб на нас хто падумаў.

– А-а, – памахаў пляскатаю кепачкаю хлопец. Конi разышлiся па жыце, скублi рунь, адвярнуўшыся ад ветру. Было толькi чуваць, як яны гупалi капытамi па гузах мёрзлае зямлi, паднiмаючы пярэднiя спутаныя ногi i махаючы галавою. Вецер падварушваў у iх доўгiя, непадстрыжаныя хвасты i грывы.

Ноч апускалася нiжай – сцямнела яшчэ больш. Замiльгаў рэдкi сухi снег. Яго не было вiдаць, толькi чутно, як ён калючым холадам апякае твар, як садзiцца i растае прэснаю, нiшчымнаю вадою на губах.

Начлежнiкi пачалi распутваць коней: нехта мацюкнуўся, выпусцiўшы з-пад пахi палатно.

Падсаджваючы за ногi, Мiця Корсакаў памагаў сесцi Алесiнаму малацьбiту.

– Скарэй, скарэй! – падганяў усiх Бронiк Лiтавар, кiруючы каня з рунi ў цёмны нiзкi хвойнiк, на дарогу.

Начлежнiкi азiралiся на ялаўцовыя кусты, але нiчога не бачылi – усё завалок шары поцемак ночы, перамешаны з гэтым сухiм снегам.

– Ляжа зiма, – азваўся Алесiн малацьбiт, аб’язджаючы разгалiсты нiзкi дубок, што звiнеў цвёрдым лiсцем. – Снег пасыпаўся на ўмёрзлую зямлю.

Уехалi ў зацiшны маладнiк. Конi ўгiналi галовы, каб не секла галлём па вачах, прыгiналiся i адварочвалiся начлежнiкi.

Дарога ў лесе зрабiлася белаю ад снегу. Белым, як абмешанае мукою цеста, было i поле за лесам. Абапал дарогi ляжала стракатая ралля. Дужэў на голым грудзе вецер, падганяў у спiну, качанелi ад холаду рукi. Конi iшлi ўнурыўшыся. Маўчалi начлежнiкi, думалi пра сённяшнюю ноч, пра зладзеяў, якiх невядома чаго прынясло сюды, пра мяшок з палатном i, мацней сцiскаючы пад пахаю цвёрдыя скруткi, падганялi коней.