Вячаслаў Адамчык - Чужая бацькаўшчына

– Ты, мусiць, шукаеш Мiцю? – дагадаўся стары Корсак.

– Ага… Дзе ж та ён?

– Недзе, пэўна, да Алесi пайшоў. А ты гэта куды выправiўся?

– На начлег збiраюся, дзядзька. Можа, Мiця паехаў бы разам?

– Зноў на лезнявiцкае жыта? – Корсак задам адступiўся да лавы, узяўся за край абедзвюма рукамi i сеў. – Ой, глядзiце, хлопцы.

У Лезнявiчах, што былi вярсты за тры на ўсход сонца ад Верасава, яшчэ не скасавалi шнуры, вялiкi палетак жыта межаваў з верасаўскiмi дзялкамi, i на яго верасаўскiя дзецi пускалi ўкрадкам свае авечкi, а мужчыны вадзiлi на начлег коней.

Летась лезнявiцкi паплаўнiчы, якога агулам наймала вёска пiльнаваць поле, абязвечыў верасаўскага пастушка: секануў цераз галаву бiзуном i выбiў вока. Пасля гэтага верасаўцы асцерагалiся паплаўнiчага. Але ўвосень, калi на лезнявiцкiм полi паднiмалася рунь, яны зноў пачыналi пускаць на яе кароў i авечак.

– Вы думаеце, паплаўнiчы наскочыць? Цi ён галавы свае не шкадуе? – спытаў Лiтавар, няўзнак зiркаючы на Хрысцю – яна мыла ў чыгуне картоплi, яе закасаныя аж да локцяў рукi зачырванелiся ад халоднае вады.

– Што мне думаць – рабеце, як самыя знаеце, але каб потым патылiцу не чухалi, – угнуўшы галаву, сказаў Корсак.

Лiтавар падышоў да дзвярэй, паставiў на парог чорны, з блiшчастым галёшам валёнак i папрасiў Хрысцю:

– Падбяжы, Хрысцечка, клiкнi Мiцю.

– Ага, схадзi, – падняў галаву Корсак.

Хрысця выцерла рукi аб шары, зношаны фартух i, расшморгваючы яго з-заду, на паяснiцы, пайшла акрывацца.

Путаючыся ў доўгай бурцы, Лiтавар выйшаў з хаты. Пастаяў на надворку, слухаючы, цi не адчыняе дзверы Хрысця, але не дачакаўся. Папхнуў веснiкi i ўжо з вулiцы ўбачыў, як каля сцяны заварушылася нешта чорнае, i дагадаўся, што гэта яна.

– Хрысця, пачакай, пойдзем разам! – крыкнуў ён, памкнуўшыся зноў на надворак.

– I адна не заблуджуся, – азвалася яна, завярнуўшы ў другi канец надворка i гiнучы ў невiдушчай, як каламутная вада, цемнаце.

У Лiтавара заварушылася злосць, што Хрысця, мусiць, не помнячы сябе, бяжыць да Алесi, каб пакруцiцца перад маладым малацьбiтом, якога ён убачыў першы раз на вячорках у Корсакаў i аж знiякавеў тады – хлопец быў высокi, харошы з твару: бралi завiдкi, што перад такiм не ўстаiць нi адна дзеўка.

Душачыся ад злосцi i зайздрасцi да гэтага новага хлопца, што ўзяўся невядома адкуль у Верасаве, Бронiк Лiтавар пасунуўся глухою вулiцай. Слепата адбiрала вочы. Жоўтаю пустатою свяцiлiся, гарэлi ў хатах вокны. У некага на надворку тупа бухалi ў зямлю – секлi дровы. Бразгалi дзверы, i нехта гаварыў у цемнаце.

На другой вулiцы, ужо недзе ў Мондрых, тонкiм маладым смехам засмяялася Хрысця.

Лiтавар, дайшоўшы да свае хаты, пастаяў каля вугла, слухаючы гэты тонкi смех, потым адчынiў цёплы парны хлеў, абмацаў на кастылi вобруць i вывеў каня. Узяўся рукою за грыву i лёг на яго жыватом, перакiдваючы ўжо на хаду нагу. Выехаў на дарогу, спынiўся каля нахiленага ад старасцi крыжа, каб прыждаць астатнiх начлежнiкаў.

За блiзкiм, вымытым паводкаю раўком у адну чарнату злiвалася вёска. Дрыжалi нiзкiя агнi ў хатах. Лiтавар узiраўся ў белую дарогу, што раставала ў цемнаце каля першых хатаў. Раптам там нехта моцна свiснуў, мусiць, заклаўшы ў рот пальцы. Заядлым брэхам зайшлася Алесiна сучачка.

– Гэ-эй-й! – крыкнуў туды Лiтавар, турзаючы за повад свайго неспакойнага, устрывожанага каня.

У чарнаце, каля першых будынкаў, заварушылася белая пляма – нехта ехаў на белым канi.

Было чуваць, як гупалi цяжкiмi падковамi па ўкамянелай зямлi капыты. Ехала чалавек пяць.

– Збiраецеся, як на заўтра, – сказаў Лiтавар, прыглядаючыся на начлежнiкаў: на белым канi ехаў нехта чужы – на галаве сядзела вялiкая, як варонiна гняздо, шапка.

«Хто ж гэта?» – падумаў Лiтавар, паварочваючы i падганяючы валёнкамi пад жывот свайго каня.

– Не цiкуй вельмi, бо не пазнаеш, – даганяючы Лiтавара, сказаў Мiця Корсак.

– Чаму? Няхай паглядзiць, – пракураным немаладым голасам азваўся чалавек у авечай шапцы. – Кажуць, купляць – не купiш, а памацаць можна.

– Гэта дзядзька Ладзiмер, што малоцiць у Алесi, – едучы поруч з Лiтаварам, сказаў Мiця.

– А я сабе думаю, у каго ж гэта, як не ў Алесi, ёсцека белы конь.

Пераехалi сухую, белаватую ў нiзкiм змроку шашу, за ёю ў белых слупках высланы дошкамi пераезд на вузкай калейцы. Тонкiм, як шкляны, гудам празвiнелi над галавою тэлефонныя правады. Перамешаная з цiшшу глухая ноч абняла начлежнiкаў. Вастраваты сiверны вецер чуўся ў полi, граў у вушах. Пахла ветранiнаю, гноем i едкiм потам ад коней. Па небе сунулiся нiзкiя, набрынялыя снегам хмары, сцiраючы, як мокрай анучай, перад сабою зоркi. На грудах, напроцi жаўтлявага каламутнага неба, чорным гарбом уставаў, падымаўся хвойнiк – яшчэ верасаўскi, – за iм ужо хавалася ў iмгле ночы лезнявiцкае поле.