Вячаслаў Адамчык - Чужая бацькаўшчына

Вацю ён стрэцiў на другi год увесну, калi рабiў на шашы – брукаром. Неяк i дзень яму запомнiўся той – сухi, ветраны. У канаве, прабiўшыся праз сухi леташнi бруд, трапяталася вострая маладая трава. Вецер падварушваў сатлелае леташняе лiсце i сцiшна шумеў у сухiм палыне i счарнелым пры сцежцы быльнiку. У сiнюткiм, здаецца, настылым ад холаду небе дрыжаў жаваранак.

Iмполь якраз палуднаваў разам з усiмi, седзячы на ўтоптанай сцежцы, што бегла на другi бок канавы каля шашы. Фурман, малады хлопец, пад’ехаўшы да таго месца, дзе стаяў белы калочак з нацягнутаю вяровачкай, дзе канчаўся акуратна падагнаны, утрамбаваны брук, зняў з воза закарэлую сухiм гноем дранiцу i пачаў скiдаць на жоўты пясок каменнi – яны востра цюкалi адзiн аб адзiн. Iмполь бачыў, як нейкая маладзiца ў чорным плюшавым палiто, суконнай хустцы з кутасамi старалася абысцi фурманку, асцярожна пераступала цераз вяровачку, нацягнутую на калочкi. I зiркнула на брукароў – цi не крычаць яны. Iмполь убачыў бялявы твар i задыхнуўся ад раптоўнае гарачынi – пазнаў Вацю.

Нiжэйшаю, чужою здалася яна цяпер.

– Ваця! – паднiмаючыся з зямлi, паклiкаў ён. Яна збiлася з хады, прыпынiлася на мiг, як прыпынiцца чалавек, калi раптам стрэлiць пярун.

– Ваця! – гукнуў ён яшчэ раз, не верачы ўжо, што гэта яна.

Кабета спынiлася, неяк спiною адчуваючы, што клiчуць яе, i цяжка, у гэтай суконнай хустцы, абярнулася.

– Ах, божа, Iмполь! – сказала яна, расслабляючы пад падбародкам хустку.

Чырвань залiла ёй шчокi, i сполах, перамешаны з радасцю, затрапятаўся на твары.

– Куды ты выправiлася?

– У мястэчка, у аптэку iду, – губы ў яе перасохлi, на iх, як на звялым яблыку, сцягнулася скура. – Ладак злёг – другi ўжо месяц не ўстае з пасцелi. – Гэтыя сухiя, звялыя губы яе задрыжалi. Яна знайшла ў закарвашы хустачку з малiнавым беражком i выцерла вочы.

– А ты як? – спытаўся ён.

– А што я – старэю, – усмiхнулася яна пачырванелымi не то ад ветру, не то ад плачу вачмi, яшчэ болып пабрыдчэла.

Яму падумалася, што летась, каля аўсяных снапоў, яна была другою – харашэйшаю.

– Сам мо ажанiўся цi гэткiм дзiцем астаўся? – апусцiўшы галаву i краем вока цiкуючы на яго, спытала яна.

– Не, дзе там… Вось шашу брукую… Швэндаюся па свеце.

– Чаго ж так?

Яна падцяла сухiя, звялыя губы i павярнулася да яго спiною, мусiць, чуючы, што ён глядзiць услед. I яму зрабiлася шкода яе, i брала дзiва, што ён наравiў яе некалi.

Пасля гэтага ў яго памяцi стаялi яны дзве – дужая, маладая целам там, на аўсянiшчы, i другая – пабрыдчэлая, чужая, якую ён стрэў тут, на шашы.

Гэтакаю дваякаю яна помнiлася i цяпер, калi ён са старым Ладзiмерам, з якiм сышоўся, брукуючы шашу, наняўся да Алесi малацiць.

Нанач выяснiлася неба. Халоднымi, ледзянымi iскрамi мiгцелi, пырскалi першыя зоркi. Замаразак сцягваў перакрыжаванымi iголкамi тонкага лядку плыткiя лужыны, падсушваў i каваў зямлю.

Лёгкаю была сцежка. На грывах рудаватай травы, на стрэхах з карычняватым мохам, на счарнелым, пазганяным да плота лiсцi шэрх сiвы мароз. Качанелi пруткiя дрэвы з натапыраным вострым галлём. Стаяў сiнi, працяты холадам вечар.

Корсакi першымi запалiлi лямпу, i тонкi, нашэрхлы на вокнах лёд знадворку, напроцi агню, пералiваўся залацiстай слюдою.

Выцягваючы шыю i зазiраючы ў хату паверх гэтай жоўтай блiшчастай намаразi, Бронiк Лiтавар прайшоў цвёрдым, як ток, надворкам i адчынiў дзверы ў цёмную прорву сяней.

– Ой, хтотака? – азвалася з цемнаты Хрысця.

– Не бойся, гэта я, – сказаў Лiтавар i, распасцёршы рукi, пачаў шукаць яе ў сляпой цемнаце. Жоўтаю палосаю толькi свяцiлася ў непрычыненых дзвярах тонкая шчылiна.

– Цьфу, каб на цябе, – перапалохаў, – загаварыла яна недзе саўсiм блiзка, i рукi яго злавiлi яе, цёплую, у лёгкай паркалёвай блузцы.

– Ой, не чапайся, – яна пачала разрываць яго сашчэмленыя рукi.

– Мякенькая, дальбог, як булка, – зарагатаў ён, знайшоўшы i сцiснуўшы яе за мяккiя купiнкi грудзей.

– Чад, каб ты выкацiўся! Пусцi! – закрычала яна, пхнуўшы плячмi Лiтавара на дзверы. Тыя грукнулi жалезнаю клямкаю аб прабой.

– Што гэта там робiцца? – спытаў з хаты, з-за дзвярэй, стары Корсак i адчынiў iх.

– Во, прычапiўся… – Хрысця схавалася далей у цемнату.

Корсак, жмурачыся, паўзiраўся на Лiтавара, адняў ад клямкi руку, каб пусцiць яго ў хату, i сказаў да Хрысцi:

– А ты чаго зачыняешся?

– Гэта ж дзверы самi, – сказала яна, несучы перад сабою ў хату вялiкi чыгун.

Лiтавар, у карычневай доўгай бурцы з башлыком на зялёнай сацiнавай падшэўцы, у валёнках з новымi блiшчастымi галёшамi, пайшоў на сярэдзiну хаты, заглянуў за плiту.