Natalia Toledo - Deche bitoope / El dorso del cangrejo

Birá xinaxhi bi ndaani’ lidxe’.

Ma guche bicuini ná’ gubidxa

riaana ti suquii dxá’ tipa bandui’,

ma qui royaa xpele la’dxi’ batanaya’.

Cá tini ruaa guendarusiaanda’.

Ndaani’ guielú ca xpinne’ zaxiá bandá’ gunaxhii necabe naa.

Zabie’ galaa deche ti bi’cu’ ti gutiidi’ naa ndaani’ nisadó’bani,

zudiee’ nabiuxe ca nguiiu ruquixe ra nari’ni´ guidxilayú,

Zucaa’ ti’xhe’ ti rii,

racá zaguaa’ bigú zapandú guidubi guichaíque’

zabie´ lu ti guie ne zabana’

guira’ ni qui ñanda ñanaxhiee’ rari’.

Ndaani’ xneza benda

ti gunaa ruzá’ guiñague’tu’.

Cagaañe guidiladi yaga chisa’ lu nisa,

cue’ni ruquiidi’ gui’chi’ bisité gubidxa.

Ma birá biluxe guenda riní’xcaanda’.

Ra lidxi bi

yuuba’ ma bisaba xhabaladi,

ti saa rutaabi ti yaga guichi

ndaani’ ladxidua’ya’.

Ca xquipi’ rizá xa’na’ yú

ne ribigueta ra lidxi: yooba’.

Ti bigose cayuunda’ lu mexa’,

ca bigú guta’ lu ni birá,

caxidxi pitu nisiaaba’

ma bicuudxi guirá guie

ne rixubiyúcani chahui’ chahui laga ziyuuna’cani.

Dxandí’ gunaxhii guidilade lii:

bisegualua’ ti ñanda ñuuya’ guirá xpele guibá’

xisi qui ñuu dxi ñuuya’ biaani’ ne lii.

Biuulu’ ndaani’ lidxe’ maca nacu’ ti guie’ ma biruuxe

sica ti manichuga rizá xa’na’ guidxilayú.

Bedasaanu xtuuba’ guendahuará.

Ndaani’ naya’ bizou’ ti guixhe yuxe

ne biseguyoolo’ ladxidua’.

Yanna, ¿guná’ lii?,

¿Xi lu xti’ guendanayeche’ caguibaneu saa doo yuuba’ xtiu’?

Ca ridxi nalaa xti’ diidxazá

nabé bicueza yuuba’ stine’.

Bigani riuunda’ xti’ bezayaga

ca xhigani ne bandá’ xtine’ zibani ziyati nabeza xa’na’ ti za yaa.

Birenda’ lubá’ banduí’ gulenia’

ne bitexhieya’ guirá ni beeda gunda rarí’.

Sica ridopa xuba’ ora guindaacabe laa,

zacaca rutopalua’ guenda xtubi nalaa xtine’.

Naca’ ti bigose buubu

ró bandadi yaga,

ruaa’ ma qui rusaba biní.

Guirá’ saa biinda’ runanisa ndaani’ batanaya’,

xilase naca ti ba’du’dxaapa’ biaba laya.

Ma bidxaga’ gutopalua’ guenda guundu’ xa’na’ xhiaa’,

zigucaache’ naa ruaa guiigu’ bi’cu’ biaxha guidiladi.

Zaxuuba’ ne ti yaana’

guirá’ biquiixhu bisiuchi’ naa.

daabi lu bi

ma bicheecheni ca banda’ rí’ lucua’ya’.

Guendaranaxhii, naca ti xilase layú zuhuaa lu biruba gui’ña’.

Rididelaaga’ lu yú dachi ziguxidxe’, xtube’ ziaa’.

Gunie’: ma birá biluxe guendaruuna’ ne ca’ ru’ cuezadxie’ gugaba’ beleguí.

Neca guyaa ca yaga ziña sicarú

guenda ridxagayaa nuu jmá ni nandxo’ ora miati chu’ xtubi.

Zabe lii xiixa lá?

Xa badudxaaapa’ huiini’ guxubiná ti bidxiña

xa’na’ bacaanda’ xiñá’ rini sti’ yaga biidxi qué

napa ti ngolaxiñe cayoyaa neza rini cuxooñe’ ladi.

Ti duuba’ na’si’ ndaani’ xhaba

nutaaguna’ nisa sidi laa.

Dxi gúca’ ba’du’ nabé guyuladxe’ saya’ ndaani’ beñe

jñiaa ruquii guiiña’ ruguu lade bicuini ñee’

ti gusianda ra gucheza beñe,

nganga ca dxi guiruti qui nuguu bia’ naa

purti binni xquidxe’ tobisi diidxa’ guní’ ne ca za.

Zabe lii xti’ diidxa’ lá?

gunaxhie’ lii purti qui ninalú’ ñananeu bandá’

biluí’ bizé xtine lii

ne guyelu’ ndaani’ yoo ra ga’chi’ xquipe’

bie’nu’ xiñee bichaa gúca’ stobi

binibia’lu’ tu naa ne laaca gunnu’ zanda chu’ guendanayeche ra naxhii.

Runi bangurizá ra gurí jñaa biida’

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.