Леапольд Стаф - Высокія дрэвы

Хлапчук на тратуары ля штыкетаў,
Нагнуўшыся, ў каменьчыкі гуляе,
Пыл выбівае з лахманоў кабета,
I певень на падворышчы спявае.

Пад мурам дрэмле кот. На ўскрайку вулкі
Прахожыя вядуць пра штось гаворку...
Зноў з’явяцца у хлебнай крамцы булкі,
Забразгацяць даёнкі на падворках.

Мінуць, як сон жахлівы, дні разгрому,
Забудзем мы пра раны і пра шкоды...
Мы будзем зноўку жыць у нашым доме,
Мы будзем зноў хадзіць па нашых сходах.

1946

Звяздар замкнуў на ключ вежу:
Паабцінаў каметам хвасты,
Выкінуў у акно клепсідру й чэрап
I пайшоў на маскарад.

Там спаткаў чорнага вершніка,
Які прапанаваў: «Браце,
Мой конь здох, і ў карчме
Я прадаў яго цыганам.
Заплаці свае пазыкі залатою аброццю».

Потым звяздар скакаў з дагарэсай
I гуляў у косці з мажным кардыналам,
Закалоў чатырох Борджыа
I выпіў мора малмазіі.

Ранак заспеў яго пры куродымных свечках.
Каб праветрыць цяжкую галаву,
Ён накінуў на плечы пыльнік
I прамармытаў: «Пашпацырую з хвілю
Па Сярэднявеччы».

Ды там ніхто не зважаў на яго,
Усе былі пры справе:
Бартольд вынаходжваў порах,
Калумб шукаў на мапе Амерыку...

Звяздар павярнуў назад.
Праходзячы ў садзе каля сажалкі,
Ён хацеў убачыць у купальні Сузану,
Ды ўбачыў толькі белага кухара

I дзеўку, якая ля куратніка
Абскубвала на абед гуся.

Ідучы ў задуме на ранішнюю мшу,
Ён завярнуў да лаўкі антыквара
I да вечара праседзеў там.

Шукай налітру святога Лукаша,
Гладзь эльзевіры й альдыны,
Захутвай у чорны ядваб скрынкі.

Венецыя, гледзячы на лагуны,
Сплывае з караблямі ў далечыню.

1954

Прымружыўшы вочы, ён бачыў:

Сядзелі ўздоўж далягляду,
Густа, як восенню ластаўкі на дроце,
I ўсё бліжэй, штораз меншымі
Канцэнтрычнымі кругамі,
Амфітэатрам —
Нахіляліся наперад,
Уражаныя, здзіўленыя,
Глядзелі праз смарагдавае шкло
На яго, які быў усярэдзіне.
I напятымі, бы масянжовыя струны,
Поўнымі захаплення паглядамі
Узнімалі яго ўгору,
Высока-высока,
Аж пакуль ён не павіс пад небам,
Як Сымон Слупнік
Без слупа.

Аднак усё было зусім інакш:

Сядзелі ўздоўж далягляду,
Рэдка, бы кроплі на дроце ў слотны дзень,
I ўсё бліжэй, штораз меншымі
Канцэнтрычнымі кругамі,
Амфітэатрам —
З павернутымі да сярэдзіны спінамі,
З тварамі, звернутымі да небакраю.
I праз смарагдавае шкло
Разглядалі сцёртыя ад ужытку дукаты,
Чыталі біржавыя цэны
Або любоўныя пасланні.
I ненапятыя,
Танюткія павуціны
Замест струнаў паглядаў
Так расслабаніліся і здалі,
Што ён з вышыні
Праваліўся пад зямлю.
Як у вадзе тануў у ёй,
Пакідаючы на роўнядзі кругі,
I апускаўся на дно й глыбей,
У жарало да Плутона,
Дзе й захрас на самай апошняй мяжы,
Выткнуўшыся галавою ў атвор,
Які вёў на другі бок свету,
У чорную ноч нябыту.

А ўгары, уздоўж далягляду,
Анёлы й д’яблы,
Трымаючыся за рукі
І высока выкідваючы ногі,
Скакалі ў вар’яцкім карагодзе,
Лопаючыся ад рогату.

1954

У старым акінутым парку
Я стаяў над стаўком,
Пакрытым таўсматым кажухом раскі.
Згадаўшы,
Якой празрыстай была тут калісьці вада,
Я вырашыў ачысціць яе,
Падняў з зямлі дручок
I пачаў зграбаць зялёную тхлань,
Зганяючы яе ў сцёк.

За гэтым заняткам
Мяне заспеў мудрэц
З чалом, захмураным думкаю,
I сказаў з лагоднай усмешкай:
«I не шкада табе часу;
Кожная хвіля — кропля вечнасці.
На свеце ёсць мноства болып важных справаў».

I я адышоў, прысаромлены,
I цэлы дзень думаў
Пра жыццё й смерць,
Пра Сакрата
I неўміручасць душы,
Пра піраміду й егіпецкую пшаніцу,
Пра рымскі форум і месяц,
Пра мамантаў і Эйфелеву вежу...
Ды так ні да чога й не дадумаўся.
Калі назаўтра
Я вярнуўся на тое самае месца,
Дык убачыў над стаўком,
Пакрытым таўсматым, зялёным кажухом,
Мудраца з праясненым чалом,
Які спакойна,
Кінутым мною дручком,
Зграбаў з паверхні вады раску
I зганяў яе да сцеку.

Наўкол ціха шамрэлі дрэвы,
У галлі спявалі птушкі.

1954