Владимир Жилка - Вершы

Калі мяккасцю фарб незвычайнаю
Задрамала лагоднасць над светам;
Калі сувяззю вечара тайнаю
Ноч суточана з днём яснакветым.

Апошнія косы,
Халодны — «бывай!»
Пасеялі росы
І зніклі за гай.

Як сум без імені,
Па твары зямлі
Пабеглі паўцені
І смугай ляглі.

А ноч, чараўніца,
За днём па сляду,
Далёкай зарніцай
Мільгнула — «іду».

Ад сонца цалункаў
Зямелька п'яна,
І змрок падарункам
Прыняла яна.

І радая ночы,
Што паліць агні,
Ледзь чутна шапоча:
«Вазьмі, палані!»

І тайнасць прасторы
Завесіць імглой,
І дальнія зоры
Засвецяць над ёй…

Ў прыродзе так светлы
Змярканне й рассвіт,
Так просты, так ветлы
Спатканне й развіт.

А нам з табой смутна
Ў каханні сваім,
І радасць магутна
Не ўзлеціць над ім.

Палючы і хмуры
Агонь нас апёк,
І палкасць натуры
Хавае наш зрок.

«Умерці» — мы тоім
Ў глыбі нашых воч.
«Умерці абоім
У гэтую ноч».

І моцы жадання
Асіліць не нам;
Ахвяру змярканню
Людскую аддам.

Хоць спуджаным будзе
Крык з вуснаў тваіх,
Як любае грудзі
Прытуліць жаніх.

Зашэпча прастача
Шаўкоў тваіх бель,
І будзе гарачай
І душнай пасцель.

А белая рожа
У пасмах валос
Самоты не зможа
І звяне без слёз.

Сваё жыццё паклаў на шалі,
А будучыня — цёмны лес.
Згадаўся думцы кволы Шэлі,
Ягоны светласпеўны лёс…

Іду няроўным, хібкім крокам,
За мной пануры іншых рад,
І боль на сэрцы крука крыкам,
І фарбіць горкім смехам рот.

Пажарам спаленыя далі,
І над мінулым чадны дым…
Хто ж верыць шчэ кахання долі?
Хто ж захаваў з нас яснасць дум?

Яго ж праз век нязменны белі,
Ён для народаў ясны сон.
І я ім палагоджваў болі,
Я — год жахліва-шалых сын…

Дзіцяча-мудры, кволы Шэлі,
Дажджом блакіту сэрца злі,
Майго жыцця гайдае шалі,
Рагочучы і мсціва-злы.

Як магло бы дзяўчо без люстэрка
Кволых вёснаў пазнаць хараство?
Што было б к параўнанню ёй мерка
І прыбрацца было б якаво?

Ці Нарцыс ганарыўся б з уроды,
Ці дазнаўся б ўладарства свайго,
Каб не светлыя ціхія воды,
Што адбілі ў глыбінях яго?

І струна, каб не роднае рэха,
Каб не гэты ўзрушаючы гук,
Ці дрыжала б салодкай уцехай,
Ці гаіла б нястрыманасць мук?

І ад багны, ад рудага зрэб'я
Ці лілея б цягнулася ўвыш,
Каб не сонца прыветнае ў небе,
Не святло яго ў зяблую ціш?

І куды б мае думкі ляцелі,
І над ставам схілялісь якім?
Што пазнаў бы ў нябесным касцеле,
Каб не ўверыўся песням тваім?

О, чароўнасць! О, сонца! О, Шэлі!
О, ні з кім не зраўнаны, ні з кім!

Прыйшоў ка мне той, раскрыжованы, здань,
Што сном несмяротнасці мучыць стагоддзі,
Быў твар яго ясны, як летняя рань,
І йшоў ён, як дзень светлакосы прыходзе.

Пастукаў: «Каханнем сваім надары!»
Ды толькі стрывожыў у сэрцы дакуку.
Штурхнуў я праклёнам яго па твары
І высыпаў лаянку ў руку.

«Ізноў ты гукаеш? Манюка, ізноў?!
Ды маем тваіх абяцанак даволі.
Збавенне суліў ты, збавенне людзёў,
А ў нас, як адвеку, пакута і болі.

Пакінь, не дратуй мяне! Ў чорнай душы
Нянавісці келіх хвалюе няўпынны.
Ты зло — дабрадзейнасць маю — не глушы!
Хвалюся — я дрэнны, я злосны, злачынны!

Высокае праўды й збавення твайго
Дарожай зямля мне з грахом і аблудай.
І шчасней ад раю і ўцехаў яго
Мне ночы з апошняй паскудай.

Мой востры за працай не хібіць штылет,
І, славай крывавай, разбойствам вядомы,
Я ўсенькае нішчу, дзе толькі твой след,
І чыну свайго я свядомы!

Паслухай! Святое у справах тваіх
Даводзіць мой сум, маё гора к адчаю.
Дарэмныя ружы ад ранаў святых,
Дарэмны твой шлях крыжавы — пагарджаю!

Якая пацеха — другое жыццё?
Пацеха нябескай заплатай даброты?..
Як смерць, неадлучна мае пачуццё,
Мой рогат з авечае цноты.

Не хочу нябёсаў!.. Людскога ты — кат!
Ў цябе мая ярасць і злосці каменні,
Я — багна, смурод; я поўзаю — гад, —
Цябе ж праклінаю ў маім паніжэнні!