Алесь Петрашкевіч: Напісанае застаецца: Сучасная беларуская драматургія

Скарына. Дай Бог удачы і табе і яму.

Адвернік. I няма чаго смуткаваць. He той цяпер тэўтонец!

Гусоўскі. А смутак мой ад таго, браты, што чужым народам міру шукаю, а свой у слязах і крыві захлынаецца. Княжацкая міжусобіца губіць братнія народы, а татарыну і тэўтонцу толькі таго і трэба. Рускія гарады зруйнаваўшы, татары Бельскую, Люблінскую і Хелмінскую землі зваявалі і разбілі палякаў ля Сокаля, быццам ведалі, што тыя не схацелі слухаць разумнай рады князя Канстанціна Астрожскага і гетмана літоўскага, якія меліся на падмогу палякам прыйсці.

Вымае з-пад плашча-накідкі невялікую кніжачку, чытае на латыні. Скарына слухае вельмі ўважліва. Адвернік глядзіць на Міколу скоса і ўсміхаецца скептычна. Пятра захапляе мелодыка верша, хоць ён і не разумее зместу .

Адвернік( Гусоўскаму ). Даруй, братка... Прыгожа пяеш, нічога не скажаш... Незразумела толькі... ( Дзёрзка .) I лаціна твая паганая нам во дзе сядзіць!.. I калі ты нам брат, то лепш змоўкні! A то...

Гэта так нечакана, што Гусоўскі спачатку губляецца, а потым выхоплівае шпагу і становіцца супраць Адверніка ў баявую пазіцыю .

Гусоўскі( крычыць ). Абараняйся, няшчасны!!!

З’яўляецца Маргарыта; на падносе выпіўка і закуска. Адвернік хапае з падноса бутэльку, а ўсё астатняе ляціць на падлогу. Маргарыта засланяе сабой мужа.

Скарына( Адверніку ). Бутэлькай яго! Бутэлькай з-за жончынай спіны, пакуль ён не праткнуў цябе наскрозь! ( Весела рагоча .)

Маргарыта. Спыніцеся!!! Малю вас, апамятайцеся!!!

Гусоўскі( хавае шпагу ў ножны ). Пшэпрашэм, пані! ( Цалуе Маргарыце руку .) А з табой мы яшчэ сустрэнемся! ( Кладзе ў кнігу пальчатку і кідае Адверніку, затым выходзіць .)

Адвернік(збянтэжана). Што гэта ён рукавіцамі кідаецца? (Паднімае пальчатку.) Хіба біцца не будзем?..

Скарына. Спасцігай, купец, лаціну, а за рукавіцай ён яшчэ вернецца.

Маргарыта( перапалохана ). А можа, нам хутчэй з’ехаць?..

Мсціславец. А рукавіцу карчмару аддадзім.

Скарына. Вы не ведаеце Гусоўскага! Пад зямлёй знойдзе і заколе. Я яшчэ ў Кракаве нагледзеўся. Звер! Чуць што — за шпагу, і няма чалавека. Што яму Адвернік? Ён адзін на адзін з зубрам выходзіў.

Адвернік. Ну, панужай, панужай мяне яшчэ...

З’яўляецца Гусоўскі з двума юнакамі ў дарожных накідках і пры шпагах .

Скарына. Калі ласка, ён ужо з дружкамі!..

Маргарыта выштурхоўвае Адверніка і Мсціслаўца ў суседні пакой .

Гусоўскі( Скарыне на юнакоў ). Mae «секунданты» твае кнігі прыхоняць, а я табе сваю пакіну. Калі па душы будзе, знойдзеш мяне заўтра ў замку. ( Перадае невялічкую кніжачку .) Юрася твайго я яшчэ папалохаў бы, ды жонка ў яго вельмі прыгожая. А прыгожых я не крыўджу. ( Абдымае Скарыну .) Да сустрэчы, родны! ( Выходзіць .)

Скарына( раскрывае кніжачку ). «Carmen de bisontis» — «Песня пра зубра». «Verba volant, scripta manent» — «Словы злятаюць, напісанае застаецца»?.. ( Чытае паэму .)

Сцэна зацямняецца .

Гучыць голас Гусоўскага :