Андрей Федоренко - Багаты кватарант

Званок у дзверы. Наташабяжыць; чуваць, як гаворыць з кімсьці, хутка вяртаецца. Трымае нешта, заціснутае ў кулаку.

…І фінал, Наташа, у мяне быў напісаны даўно! Хэпі энд… Шчаслівы фінал! Багаты кватарант жэніцца з дзяўчынкаю, яны едуць у Швецыю, бацькі дзяўчынкі дажываюць свой век спакойна і радасна, ні ў чым не маючы патрэбы, мастак атрымлівае ў дарунак вялізную кватэру ў цэнтры Мінска, з майстэрняю…

Рыгор смяецца.

Я хацеў падараваць вам казку! Хацеў хоць на паперы даць кожнаму з вас тую долю, якую ён заслугоўвае! Светлую, шчаслівую долю! Але я памыліўся… Вам непатрэбны казкі!

Невялікая паўза.

Наташа (працягваючы Гану тры стодаляравыя купюры) . На… Ганарар. Ці аванс. За казку!

Алена Яўгенаўна. Наташа… адкуль у цябе?! Хто гэта прыходзіў?!

Наташа. Сяброўка. Я пазычыла ў яе.

Васіль Васільевіч. Як… пазычыла?! А аддаваць чым?!

Наташа (злосна смяецца) . Чым? Сказала б я табе, каб ты не быў мой бацька…

Алена Яўгенаўна (хапаючыся за сэрца, закрываючы сабе далоняю рот) . Наташка!!!

Ган, бледны, маўчыць. Купюры ляжаць на стале перад ім. Рыгор бярэ даляры, разглядае.

Рыгор (па-філасофску) . І ўсё з-за такой дрэні… З-за трох зялёных паперак з партрэтамі… (Наташы, іншым тонам, строга.) Калі яшчэ раз такое ад цябе пачую — здыму папругу! Пры бацьках! І адсвішчу па адным месцы! Забірай грошы і заўтра ж — чуеш? — заўтра ж аддай іх! (Налівае сабе крыху, выпівае, лезе ў кішэню і высыпае на стол скамечаныя купюры даляраў. Смяецца.) Сябры, я прадаў сёння карціну! За тысячу даляраў. Калі хочаш эфекту, Наташа, — забірай, кінь яму ў твар гэтую без малога тысячу!

Ган раптам паволі, дзелячы рукапіс на часткі, пачынае рваць лісты. Усе глядзяць на яго моўчкі, не стрымліваюць. Дробныя пялёсткі паволі кружацца, падаюць, засцілаюць падлогу каля стала.

Ган (парваўшы апошні ліст) . Да пабачэння… (Прыгорбіўшыся, ідзе да дзвярэй.)

Наташа. Пачакай!

Ган спыняецца.

Скажы, адкуль у цябе былі тыя трыста даляраў? Толькі не хлусі, дзеля Бога!

Ган (стаіць бокам да ўсіх) . Маё апавяданне надрукавалі ў амерыканскім часопісе… І прыслалі ганарар.

Наташа (адчайна) . Ну ты ж хлусіш!

Рыгор. Не. Мне хлопцы расказвалі, я нават той часопіс бачыў.

Ганвыходзіць. Наташавыбягае следам. Чуваць прыглушаныя галасы. Вяртаюцца абое; Наташа, строгая, сур'ёзная, вядзе Ганаза руку, падводзіць да стала, прымушае сесці на сваё месца. Сама сядае побач і не выпускае яго рукі. Абое маўчаць.

(Ашаломлена.) Не можа быць!

Пасля невялікай паўзы.

Ці ўсё правільна? Так, Наташа? Хіба мы не жывыя людзі? Пабыў чалавек месяц, расплаціўся… У чым, падумаўшы, яго віна? У тым, што замест багатага аказаўся бедным кватарантам? Дык усе мы, па вялікім рахунку, кватаранты — людзі ў гэтым свеце часовыя… Што хлусіў? Дык адвучыцца! Праўда, Алесь? Хлопец ты недурны, калі да Амерыкі здолеў дабрацца… Адвучышся! Напішаш свой твор… Магчыма, нават і надрукуешся… А там — хто ведае? — і сапраўды ў Швецыю з'ездзіш! З Наташаю, вядома! А мы вып'ем за вас! За ваша будучае шчасце! Праўда, Васільевіч? Праўда, Алена?

Усе маўчаць. Пад маўчанне — заслона.