Ніл Гілевіч - На высокім алтары

І.

Я — не Хрыстос, о не! Але й на Юду
Я не гаджуся — не з яго радні.
Чаму ж, за што ж усё жыццё паўсюду
Я мушу чуць: «Распні яго! Распні!»

Ды мне не страшна, людзі! Распінайце!
Гваздайце ў цела тленнае гвазды!..
О Беларусь, мая Радзіма-Маці,
Чаму й за што — найлепей знаеш ты.

II.

Не прадаваў цябе я, Брат-Пакутнік,
І ў той гурме, што ўсё крычыць яшчэ,
Не йшоў караць цябе, і твой заступнік
Мне вуха правага не адсячэ.

У іншым краі ў іншую эпоху —
За і ншую «віну» — а ўсё ж і я,
Замест Варавы, на гару Галгофу
Іду!.. О Брат! О Беларусь мая!..

1992

Хоць лёс неспагадны бязлітасна крыўдзіў,
I скрушна бывала, і горка,—
Я верыў: прагляне, паўстане, узыдзе
Мая запаветная зорка!

I вось яна ўспыхнула сымбалем краю —
Найяркая ў гронцы суквецця!..
Чаго ж я ад страху цяпер паміраю?
А што — калі знічкай сарвецца?!.

1992

Вечар. I дом у экранах акон.
Хто там — не знаю — жыве.
Міма праходжу. А мне наўздагон:
«Ніл! Цябе маці заве!..»

Мама? I кліча мяне ў гэты дом?
Як гэта мама... калі
Мамы няма? Ужо колькі гадоў
Спіць вечным сном у зямлі...

Я павярнуўся: высока акно —
Насцеж, а ў ім — сілуэт.
Божа! Таксама нябожчык даўно —
Мамін вясковы сусед.

Ён гэта крыкнуў... О голас бяды!
Толькі не веру я, не:
Мама, хоць дрэнны я сын быў, туды
Клікаць не можа мяне.

Ведае родная, ведае: тут,
Тут я патрэбен яшчэ!..
Ну, а туды я паспею на суд.
Хто ж бо ад Бога ўцячэ?..

1992

Нашто ты, цёзка мой*, па ім хадзіў —
Па гэтым месяцы, такім блішчастым?
Свет закаханых стаўся больш няшчасным
Пасля таго, як ты там наслядзіў.

Хай велічаюць, славяць подзвіг твой —
Тут не набытак для цябе, а страта,
Бо гэта горш за славу Герастрата —
Недасягальнае піхнуць нагой.

Ён вечна быў патрэбен для дваіх —
Як поўная спрыяння таямніца,
Як знак таго, што Божая дзясніца
Багаслаўляе на шчаслівы міг.

А што ж цяпер?
Ты сплюндрыў вешчы знак.
I ўжо яму чагосьці не хапае —
Таго, што дзве душы ў адну злучае...
Куды ж далей вядзе пазнання смак?

1992

* Ніл Армстронг

Калі пералескам, між сосен,
Блукаў на змярканні паэт
I слухаў вясны сугалоссе,
I слухаў бясконцы сусвет,—

Знянацку, гняўліва, сурова,
Наўперак суладдзю ўсяму,
З нябёсаў данеслася слова
I ўдарыла ў сэрца яму.

Кальнула, як вострая стрэмка.
Каб хто тады глянуў у твар —
Напэўна, пазнаў бы па зрэнках,
Балючы які быў удар!..

Дадому ён сунуўся ценем,
А ноччу — не сплюшчыў павек.
Страшное было прасвятленне.
Бязлітасны лёсу быў здзек.

З той даты, каб справіцца з болем,
Ён варыць штовечар шалфей.
А горычы — болей і болей.
А стрэмка — глыбей і глыбей.

Час вылечыць быў бы павінен.
А вось жа бяссільны і ён.
Не выме той стрзмкі, не выме.
Не здыме той Божы праклён.

1992

Так, так, шаноўны, вершы — гэта дробязь,
I хоць для іх патрэбен Божы дар —
Сярод тавараў гэта не тавар,
Багатыром цябе яны не зробяць.

Таму — за непатрэбай — ты іх знішчы:
Збяры ўсе разам і спалі ў агні...»
Ды я ўжо так рабіў, але ж яны
Яшчэ мацней растуць на папялішчы!..

1992

Скора, скора я, выкляўшы касту,
Што загнала народ у бяду,
Набяру сваіх песень у кайстру
I з кавенькай па краі пайду.

Я іх пеў і бадзёра і сумна,
На людзях і ў самотнай глушы.
Можа, часам не вельмі і ўдумна,
Ды заўсёды — ад шчырай душы.

Дзесь на плошчы, наўпроць рэстарана,
Выму з торбы іх, раб хараства,
Дый звярнуся да тлустага пана.
«Можа, купіце — з ласкі Хрыста?»

I пазнаю яго, і з агіды
Скалануся і сплюну да ног:
Гэта ж той графаман прагавіты,
Што нядаўна ад зайздрасці дох...