Ніл Гілевіч - На высокім алтары

Жаўраначка!
Жаўраначка!
Людзі, верце: жаўраначка!
Хай сабе — не бачыце,
Не чуеце,— ну, што ж!
Так бывае, мілыя.
I я на вас не крьгўджуся.
Бо Жаўраначка,
Жаўраначка
Прыляцела ўсё ж!

1991

Мо даняла паняверка,
Можа, хто крылы падсек?
Пільна глядзіцца ў люстэрка
Немалады чалавек.

Тонуць набеглыя цені,
Нікнуць у сховах чуцця.
«Божа, які летуценнік!
Божа, якое дзіця!..»

Сутарга раптам на твары —
Болю пакутнага след.
«Божа, якая пачвара!
Божа, які прайдзісвет!»

Лепш бы зусім не глядзеўся!
Лепш бы не бачыў сябе!
Дзе ж той акрылены дзеўся —
Вымыты ў сонца сяйве?

Мо даняла паняверка?
Можа, хто крылы падсек?..
Сумна глядзіцца ў люстэрка
Немалады чалавек.

1991

На ўзгорку, на сіверным ветры,
Стаіць ён, ад шляху наўзбоч,
I ўдалеч, дзе лес пракаветны,
Глядзіць, не адводзячы воч.

Стамлёны душэўным разладам,
З надзеяй глядзіць і з тугой.
А што там, за тым даляглядам?
За тою сівою смугой?

Там вёсачка недзе ў бярозах,
I хата на ўскраіне там...
Ах, колькі разоў ён у крозах
Заходзіў туды, як у храм!..

Што ж сёння душа яго ў траўме?
Што мроіцца зараз яму?
Ці, можа, вяртаецца ў травень —
На споведзь юнацтву свайму?

Ці чуе, як сіверам клятым
Да сэрца крадзецца зіма?..
А што там, за тым даляглядам,—
Адказу няма і няма.

1992

Як доўга ў сэрцы горкі боль
Ператвараецца ў атруту?
За дзень? За месяц? Ці за болып?
А можа — толькі за мінуту?

Залежыць — як усчаўся ён:
З якой бяды, з якіх страхоццяў...
Мой боль-пратэст, мой боль-праклён
Атрутай стаў за пяць стагоддзяў.

1992

Апошні, так... Вышэй — карніз,
Паддашша, дах і — неба ў зорах.
Спяшайся! Ліфт чакае — ўніз,
Туды, дзе выйсце ў вечны горад.

Ашляхне, сыдзе крыўдаў шквал.
Аціхне думак тлумны вэрхал...
Адно б не з'ехаць у падвал —
З-пад зор, з апошняга паверха.

1992

Віхура!.. Віхура!..
Няўрымсная бура!..
Адкуль узялася?
З чаго пачалася?
Схапіла, сарвала
I цягне, і ўзносіць
Угору і ўгору,
Увысь, у прастору,
У чорныя хмары,
За хмары, да сонца,
Да сонца! А сонца
Так зырка там свеціць —
I паліць, і смаліць,
I вочы мне слепіць!..

Віхура, віхура!
Шпурляе, шматае,
I круціць. і гоніць,
I рве-разрывае,
I дух забівае,
Займае, сцінае...
Куды яна кіне?
I дзе апыпуся?
Чаму не баюся,
Што гэта стыхія
Душу мне скамечыць
I збэрсае-склыча?
За тое, што кліча
Заглянуць у вечнасць?
А можа — што возьме
З разгону, з размаху
Шпурне мяне вобзем —
I ціша наступіць?
I ціша наступіць!..
I ціша наступіць...
Навек!.. I нікому
Нідэе не зарупіць,
Што ў буры-віхуры
Звіхурыўся хтосьці...
Не! Грьшнуцца вобзем,
Рассыпяцца косці
Ды вочы паб'юцца
На пырскі-асколю —
Расою пральюцца
На травы і зёлкі...
А дух безаглядны,
Душа-непакора
Ачахне, ашляхне,
Знямогне няскора!
А будзе насіцца,
Між хмарамі віцца
I весела жыхаць
Агнём-бліскавіцай.
Хто прагне віхуры,
Як прагнуць збавення,—
Агонь-бліскавіца
Таму блаславенне!

1992

Утопія — хай і не казка,
Ды ўсё-такі з гэтага роду.
А казка — не болей чым казка,
Як кветка без завязі плоду.
Ёй вераць маленькія дзеці,
Не менш і дарослыя, праўда,—
I казцы пра рай на тым свеце,
I казцы пра светлае заўтра...
Уцешная байка-прыдумка —
Ад болю душэўнага лек...
Ніколі ў нялёгкіх варунках
Без казкі не жыў чалавек.

1992

Страх, ды не найстрашны, пакарыцца
Пераможцу-гвалту,
Бо нашмат страшней ператварыцца
У старую малпу,
Што з няўцямнай злосцю
На людзей глядзіць
I трасе рашотку,
За якой сядзіць.

Ганьба, ды не з самых большых,— здацца
На спагаду моцным,
Бо нашмат страшней, ганебней стацца
Ішаком бязмозглым,
Што над пысай бачыць
Харчу жмут свайго
I бяжыць наперад,
Каб дастаць яго.

1992