Ніл Гілевіч - На высокім алтары

Той першы промень сонечны
Душу навек працяў.
Мой снежны ранак сённяшні —
Не памяць, а працяг.

Адкуль жа боль запознены,
Што не стрымаў зару?..
На Лескавіцкім возеры
Аднойчы я памру.

1993

Каменні ляцяць на дарогу.
Аднойчы якісь не міне.
Каму я паплачуся? Богу?
Дык ён... ці пачуе мяне?

Паклёпы з начынкаю яду
Кладуць і кладуць на чало.
Каму я паскарджуся? Д'яблу?
Яшчэ не хапала чаго!

Ёсць добрыя людзі — я ім бы
Паплакаўся трохі, але ж —
У іх над галовамі німбы
Уласных пакут. Ім не лепш!

Не волен я горкай гадзінай
Цяжар свой на іх ускладаць.
Дык што ж застаецца, Радзіма?
Ты можаш параду мне даць?

I чую я голас, падобны
На голас матулі маёй:
«Будзь дужы, будзь мужны і добры.
Не бойся натхнёных хлуснёй.

Адрынь іх суды-перасуды.
I чорнай не вер варажбе.
Хай свеціць заўсёды і ўсюды
Маё блаславенне табе!»

1985

Над бяздоннем іду —
Па вузенечкай кромцы ля стромы...
Што, прайшоўшы, знайду?
Чым пакліканы ў шлях незнаёмы?

Над бяздоннем іду...
Там, унізе, раскацісты рогат —
Д'яблы мелюць ваду
На страшэнных каменных парогах.

Над бяздоннем іду.
Там патокі. Там пара клубіцца.
Хоць гукні грамаду —
Галава пачынае кружыцца.

Над бяздоннем іду.
Здрадны страх зацінае дыханне.
Крок яшчэ — і ўпаду...
Іншы хтосьці уславіць каханне.

1990

Не падбівай. Не падбухторвай.
Дарма шчыруеш. Я не з тых,
Што краю роднаму над прорвай
Самазабойча б'юць пад дых.

Табе — павек не будзе веры.
Не спадзявайся. Не чакай.
Ты ўпотай молішся хімеры,
А мне мой Бог — бацькоўскі край.

Я не забыў: калі ад болю
За лёс ягоны я крычаў —
Ты шанаваў чужую волю
I, падуладны ёй, маўчаў.

Калі дыханне мне і мову
Перацінаў дзікун-сатрап —
Ты не ішоў мне на падмогу,
Ты на душу не браў затрат.

Таму — не снуй перад вачыма.
Не корчы міну. Не прасі.
Прадаўшы ўсё, што ёсць Айчына,
Мяне сто раз ты прадасі.

1990

Вы зведалі гэта —
У розгары лета
Пабыць неспадзеўна
На краі дажджу?
Вы скажаце, пэўна,
Што вам давялося
Не раз і не двойчы
На краі бываць —
На краі бяздоння,
Над чортавай прорвай,
На краі знявер'я
I роспачы чорнай,
На краі няшчасця
I нават на краі
Уласнай магілы
Стаялі...

Ну, што ж!
Ну, добра, ну, значыць,
Ваш лёс літасцівы,
Але — ці былі вы
На краі дажджу?
Як не — то паверце,
Не можаце знаць вы,
Што робіцца з сэрцам
На краі дажджу.
I я вам жадаю
Не вечнага раю —
Жадаю імгнення
На краі дажджу!..

1991

На світанні, ледзь заднела,
Нібы пабудка,
Загугукала на дрэве
Дзікая галубка.

Ды чамусьці так трывожна,
Так журботна-скрушна —
Што было ніяк няможна
Слухаць раўнадушна.

Хоць спытай у шызакрылай:
Дзе ўзялося зрання
Столькі жалю, столькі крыўды,
Столькі наракання?

Хто пачуць яе павінен
I чаму не чуе?
I чаму ён галубіне
Песень не буркуе?

Можа, ён душой бяздольнай
З іншым краем зросся?..
Не, ён роднага гняздоўя
Не забыў, не зрокся.

На драпежнай дзюбе ў полі
Кроў яго скіпела.
Бо ён надта верыў волі,
Надта лётаў смела.

1991

Жаўраначка!
Жаўраначка!
Людзі, гляньце: жаўраначка!
Першая-найпершая
Вястуння весніх дзён.
Як яна трапечацца!
Не бачыце?!
Не бачыце!..
I гледзіцё паблажліва:
«Ці не спрасонку ён?

Адкуль ёй быць, калі яшчэ
Мароз сярдуе і пячэ,
I сівер дзьме, што не спярпець,—
Зарана жаўранцы ляцець!»

Жаўраначка!
Жаўраначка!
Людзі, чуйце: жаўраначка!
Ой, як захліпаецца
Званочак залаты!
Як яна заходзіцца!
Не чуеце?!
Не чуеце!..
I гледзіцё насмешліва:
«Ну і дзівак жа ты!

Адкуль ёй быць, калі наўкол
Яшчэ засланы снегам дол
I сосны ў шэрані стаяць,—
Зарана жаўранцы спяваць!»