Ніл Гілевіч - На высокім алтары

Таварыш! Хто б ні быў ты родам,
Якой ні быў бы ты крыві —
Ты лёс звязаў з маім народам,
Таму — як сын яго жыві!

1993

У надзеі, што дагодзіць Цэнтру
I яго ў Сталіцу забяруць,
Ён рашыў пазбавіцца акцэнту,
Што дала ад роду Беларусь,

Ён стаяў падоўгу перад люстрам
I падкорчваў, падгінаў язык —
Каб ніводным гукам беларускім
Не праскочыў колішні мужык.

I ад злосці стрымліваўся ледзьве:
«Хіба я належу да няўмек?
Так і выпірае, так і лезе
Гэты грубы наскі дыялект!

Проста ганьба! Не магу народу
Даць узор культуры ў гамане!
I чаму, за што па радаводу
Гэткі нізкі род дастаўся мне?

У кагось дык продак — аргенцінец!
Ці ангелец той жа! Ці француз!
А ў мяне — бадай цябе дзяцінец! —
Ахламон тутэйшы, беларус!

Надзяліў гаворкай — злосць і прыкрасць.
Хоць не адкрывай на людзях рот!
Ды такой учэпістай — не выдраць!
Як на полі пырнік ці асот!

Так уелася ў нутро бязбожна,
Так пусціла ў фібры карані,—
Нават кроў змяняй — не дапаможа:
Выдасць — хто ты і з якой радні!..»

Так аднойчы кляў ён лёс няшчасны
I не ўбачыў, як мільгнуўся цень
I ў шыкоўны кабінет блішчасты
Херувім праз фортку заляцеў.

Штосьці мокрае на пераноссе
Плюхнула... Ён выцер даланёй
I не ўцяміў, што яму з нябёсаў
Ад бацькоў «паклон» прынёс анёл.

1993

Перахрысціўшыся ў другую веру,
Усё былое крэсліш ты заўзята.
I нават Перамогу, як хімеру,
Адрынуў і не прызнаеш за свята.

Адно цябе яшчэ крыху бянтэжыць,
Што бацька твой —
Там, у магіле брацкай —
Застаўся верны, як байцу належыць,
Таму, што клятвай змацаваў салдацкай;

I што аднойчы, супачыўшы ў Бозе,
Ты з ім спаткаешся, і ён спытае:
«Няўжо ты здрадзіў нашай Перамозе —
I для цябе яна ўжо не святая?..»

Дык ты не бойся гэтага спаткання.
Яго не будзе.
Бацьку, хоць і грэшны,
У светлы рай пусцілі Пётра з Паўлам,
Тваю ж душу чакае лёс няўцешны.

1993

Вы, што так слёзна гаварылі
Пра ўсе няшчасці нашы,
А самі ўпотайкі даілі
Каровак з чыстай пашы,
Каб з малачком не трапіў цэзій
У панскае саслоўе,—
Скажыце старцу на пратэзе:
Як вашае здароўе?

А то трывожыцца ён вельмі:
Хаця ж бы вы, адпаўшы
Ад тога вымя, не самлелі
На ўсенароднай пашы.

А што вас з рогату затрэсла?
Што ён дурны, той старац?
Што ўсіх турбот было вам — крэсла
Пад вымем пераставіць?

О, так! Дурны! Каб быў разумны
Стары салдат бязногі —
Дык не сядзеў бы з шапкай сумны
На плошчы Перамогі.

1993

Вы скажаце: я выракся кагосьці?
Каго? Фальшывых ідалаў-святош,
Якім паверыў некалі?.. Ну што ж,
Хай Бог даруе хібы маладосці...

Ад той зямлі, дзе маці нарадзіла,
Ад тых магіл, дзе прашчуры ляжаць,
Ад нівы той, дзе сеяў я, каб жаць,
Ад мовы той, што ў цемры мне свяціла,—

Не адракаўся і не адракуся!
Запомніце: пярэваратнем я
Павек не скінуся. Душа мая
I ў небе будзе трызніць Беларуссю.

1993

Што я думаў, стоячы у чарзе,
Пасярод галоўнай самай залы,
Покуль гаварылі тыя ўсе,
Для каго мы — толькі самазвалы?

Для каго дзяржавы Беларусь —
Не было, няма і быць не можа...
Што я думаў? Я згадаў чамусь
Лесвіцу адну, даруй мне Божа.

Лёс наш колісь праз яе пралёг...
I да жудасці мне ясна стала,
Ад чаго ў той лесвічны пралёт
Паляцеў стоць галавой Купала.

1993

На абрыс Радзімы глянуў зноў —
I ўцямрэла неба грамавое!
Людзі! Колькі ёсць праклённых слоў
У святой і вечнай нашай мове —

Я прашу вас: па апошні ўздых,
Аж пакуль не прыме дол смяротны —
Праклінайце! Праклінайце тых,
Хто абрэзаў колісь край наш родны!

1993

Зноў нас хваляць.
I зноў за халуйства.
I мы ўдзячна прымаем хвалу.
Кажуць: «Будзе вам хлебная луста,
Каву будзеце мець і халву.