Ніл Гілевіч - На высокім алтары

Суровы краю лёс цябе прымусіў
Пець не на мове роднае зямлі,
Бо нашых прадзедаў у зман звялі,
Бо душы іх нячысцік збаламуціў.

I ўсё-ткі лёс аддзячыў нам, няйначай:
Так, волатам ты ўзрос на ніве нашай,
Каб славе Польшчы паслужыць пяром,
Але, вялікі і ў любві і ў скрусе,
Ты стаў і вечнай славай Беларусі —
Яе красы чароўнай песняром.

1992

Скарпіёнскіх кампаній
У разгары пара.
Нават пекная пані
Яд пусціла з пяра.

Пэўна, годная мэта
Акрыліла на «плён»?
Дробязь: злосць на паэта,
Што не вырадак ён.

Прастакам для спажывы,
Слоў атрутных паток
Сёння ж пойдзе ў паршывы
Манархісцкі лісток.

Дзе накутнікаў здані
Па закутках маўчаць —
Пасквіль пекнае пані
Будзе обер чытаць.

Ну, а людзі не клюнуць
На заманлівы «твор».
Не паглянуўшы, плюнуць,
Скажуць: «Ведамы ўзор!»

Скажуць: «Пані ў аблудзе
Шлях абрала крывы...»
Я — не іншы, чым людзі.
Я — такой жа крыві.

I таму, што не іншы
I свой род вызнаю —
Ты даруй, Усявышні,
Мне пагарду маю.

1992

Народ! Калі ты ёсць —
Ты мусіш усвядоміць:
Ты — не чужак, не госць,
Ты — гаспадар у доме.

Пражэрнай саранчы
Не дайся на з'ядзенне:
Змяці яе! Стапчы!
I рэй вядзі — надзейна!

1993

На дасветнай вярсце,
У ваколіцы золку,
Дзіўны волатны сцень
Нам адкрыўся на ўзгорку.

Чый ён — нам не відно —
Гэты сцень нерухомы.
Хоць паставай — даўно
I да болю знаёмы.

Мы ідзем і глядзім,
Пілігрымы Айчыны.
Морак нікне, як дым,
I сплывае ў лагчыны.

Шлях не ўходаў круты.
Не адолела стома.
Скора, скора, браты,
Мы пачуемся дома.

Скора, скора ўжо дзень,
Блісне сонечны промнік.
Каліноўскага сцень
Ператворыцца ў помнік.

1993

Ну, што, «дабрадзеі»? Вам вельмі
Крычыцца пра немач і ўбоства?
А вось вам — і ў вушы, і ў бельмы!
Вось наша і моц і прыгоства?

Вам мала, што некалі жыхаў
Тут Цёткі радок бліскавічны?
Што водарам волі тут дыхаў
Арсенневай голас крынічны?

Што Геніюш тут нас гукае,
Як маці на тле-папялішчы?
Што, кінуўшы сэрца на камень,
Тут к сонцу ўзляцела Янішчыц?..

Дык вось і яшчэ вам! Чытайце!
Лютуйце! Шалейце ад злосці!
А немачы ў нас — не чакайце:
Мы ў самым цвітучым узросце!..

1993

Вы, спадары, і паны, і таварышы
(Як вас... дакладна — даруйце, не знаю),
Недзе там вострыя варывы варачы
Не на спажыву бацькоўскаму краю,

Помніце ўсе: калі вы зневажаеце
I абражаеце мову народа,—
Вы не ЯЕ — вы сябе прыніжаеце,
Нізкая ваша з вас лезе парода.

Як немагчыма прынізіць абразаю
Маці-зямелюхну, неба і сонца —
Гэтак і мовы, што служыць украсаю
Роду людскога, не ўнізіць — ні слоўца!

Ну, а калі ад кухоннага посуду
Дух ваш папросіцца ў высь Перунову —
Лепшага век вы не знойдзеце спосабу,
Як акунуць сябе ў родную мову.

1993

Таварыш! Рускі і ўкраінец,
Яўрэй, татарын і паляк!
Мы ўсе ў адной жывем краіне,
З нас кожны кожнаму — зямляк.

Я да цябе звяртаю слова:
Ты паглядзі на тых між нас,
Каму дзяржавы нашай мова —
Кусок руды, а не алмаз.

Ты бачыш, як яны злуюцца —
Стратэгі гібельных інтрыг?
I плодзяць стосы рэзалюцый,
I падымаюць лямант-крык.

Але чаго? Каб хто спытаўся!
Не па нутру ім, што народ
З уласнай мовай не расстаўся
I не аддаў яе на звод.

Лічылі ўжо, што задушылі
Яго правы, яго пратэст,
Што ўжо амаль і завяршылі
Абез'язычання працэс.

А мова — вось: жыве, жывая!
I набірае сілу-моц.
I нас — душу з душой — яднае,
Як берагі надзейны мост.

I не пагроза мовам іншым,
Што тут гучаць здавён-даўна...
I ўсё ж мой кліч, на жаль, не лішні,
I шлю яго я нездарма.