Ніл Гілевіч - На высокім алтары

Каб гнюсна не каркаў,
Каб тут, дзе Купала хадзіў,
Рабоў-недавяркаў
Агіднай хлуснёй не пладзіў.

Тут праўда і вера
З нябыту ўваскрэснуць навек.
I мэтай і мерай
Тут будзе ва ўсім — Чалавек.

1991

Нехта ў чорным, дробнай косці,
З Гебельса навелькі,
Поўны шалу, поўны злосці,
Нас трасе за пелькі.

I крычыць на ўсіх, няйначай
Ён тут Бог галоўны.
Калі справіцца з задачай —
Крах наш будзе поўны.

1991

Чужое, разбоннае, хамскае
Гвалтуе, дратуе, таўчэ,
А роднае, свойскае, наскае
Бязмоўна ярмо валачэ.

Пачварнае, дзікае, жорсткае
Крычыць, верашчыць і трашчыць,
А добрае, людскае, боскае
Замоўкла і цяжка маўчыць.

Бяздарнае, брыдкае, бруднае
Сквярэцца, дзярэцца, хрыпіць,
А чыстае, светлае, мудрае
Няйначай заснула і спіць.

Дык, можа, ачнёмся, таварышы?
Апомнімся, братцы-сябры?
Ці будзем, аб вольнасці марачы,
Канаць на бацькоўскім двары?

1991

Які ганебны пераход,
Ад велічы і чыннасні —
Да чорнай роспачы згрызот,
Да нэндзы і нішчымнасці.

Хлусілі з пэўнасцю такой,
Што ў рот глядзелі многія.
Цяпер — з працягнутай рукой
Стаім, як старцы ўбогія.

Жывём-жуём — куды ўжо горш!
Любому рады донару,
Як бы няма ў нас ні на грош
Ні годнасці, ні гонару.

Куды ні глянь — разбой і гвалт,
Разгул драпежнай хцівасці,
Апораў людскасці абвал,
Агонія цярплівасці.

Дык што ж мы, братцы, за народ?
Што з намі ў свеце сталася?
Калі пазбудземся нягод,
Паўстанем з заняпаласці?

1991

Пра душу успомнілі, панове?
Што вы хочаце з яе спытаць —
Вамі ж, вамі, душ уладарамі,
Безліч раз цынічна згвалтаванай,
Збэшчанай, растурзанай, знявечанай,
Змучанай, прыбітай, здратаванай,
Між хлуснёй і праўдаю раздвоенай,
А нарэшце і расчвартаванай
На крыжы... О, так, на тым жа самым...
Што ж цяпер вам трэба ад яе,
Што нарэшце ўспомнілі,
Панове?

1991

Чаго вы, браткі, і куды
З'язджаеце з роднай зямелькі?
Ці гоніць вас прывід бяды?
Ці хлеб зарабляць для сямейкі?

Ці немарач мучае ў снах,
Што прыйдзе дыктатар чарговы?
Не прыйдзе! Дарэмны ваш страх.
Куды ж вы, браткі, і чаго вы?..

1992

«Назад!» — шалеюць санавітыя.
Назад! У чортаў калаўрот!..
А вы, наскрозь таленавітыя,—
Чаму не чуе вас народ?

Дзе ваша слова палымянае?
Чаму не б'еце вы ў званы?
Мо не для нас ярмо зламанае
Рыхтуюць зноў «апекуны»?

Вы што — не бачыце, як душыцца,
Як гіне мова наша ўсцяж?
Чаму ж не ўспыхне, не ўзварушыцца
Ваш дух, ваш розум, гонар ваш?

Вы што там трэнькаеце ў зацішку?
Якую цягнеце курну?
Вам люба біць паклоны бацюшку,
Што блаславіць нас у труну?

Не, вы — не музаў слугі вольныя,
Чым суцяшаеце сябе,
Вы — патулякі завугольныя.
Вам толькі страх душу скрабе.

Ну, што ж, туляйцеся! Ды ведайце:
Халуйскім зіркам з-за вугла
Пагоні вольнай вы не згледзіце.
За чым? За кіпцямі арла.

1992

Ужо і ў апошняй Амерыцы
Прызналі: сцялежыўся воз.
А гэтыя ўсё яшчэ мерацца
Вадзіць нас, як дурняў, за нос.

Чаму так магло скасабочыцца? —
Шукаюць прычыну яны.
Фалыныўцам усё яшчэ хочацца
Вярнуць нас у царства маны.

Не дзіва: так доўга дурманілі,
Усцешна далоні тручы,
I раптам — адстаўка іх маніі!
На сметнік — ад раю ключы!

Скажыце ж ім, хлопцы, дый голасна,
Што дурняў даўно ўжо няма.
Хто волю здабыў сабе годнасна —
Давеку не прыме ярма!

1992

Вы — дзеці зямлі беларускай?
Ну што вы! Хто ж веры вам дасць?
У вашай душы заскарузлай
Прыкметаў яе не відаць.

Не варта, панове, не варта
Лічыцца вам дзецьмі яе.
Жабрацкая ваша пагарда
На гэта правоў не дае: