Раіса Баравікова - Каханне [Кніга лірыкі]

Памякчэла позіркам казачка,
камізэлька — стэпавы агонь,
а таго не ведае, дзівачка,—
не бяруць слухмяных у палон.
У лугах маіх краёў туманных
плача каня горасна да дня,
там не п'юць жанчыны закурганных,
не падводзяць быстрага каня.
Вочы васількамі расцвітаюць,
не глядзяць тужліва на паром,
той, каго начамі абдымаюць,
сам не пойдзе потым за Дняпро...
Бераг аддаляецца высокі,
і няма дарогі нам назад,
ты навошта ўспомніў, чарнавокі,
песню пра далёкі палісад?
Невядома, дзе яна патоне,
вось ужо і бераг не відзён,—
закіпае хваля ў сінім Доне,
а гавораць, ціхі, ціхі Дон.

Век дзівакоў захопленых прайшоў...
Прадметнасць любіць час i мову рухаў.
А я хачу палону мноства слоў,—
слоў, як залева,
слоў, як завіруха...
Не трэба адназначнага: «Маўчы...»
У немаце — губ не адчуюць губы.
Хай доўга ловіць чуйны слых начы:
— Каханая... Жаданая...
— Мой любы...

Халодны вецер дрэў не скалане,
пад імі словы чуюцца другія,
i ўжо спакойна дыхалася мне,
ды раптам Вы —
ўстрывожанай стыхіяй.
Калі б хоць тры гады таму назад,
я зноў перажыла б — абвал, зацьменне,
а тут... такі натхнёны лістапад!
Мне замінае ўпершынго натхненне.
З якога ўздыму — бліснула сляза?!
Твар засвяціўся,
свет рэальны — гіне...
I ў позірку так рызыкоўна-сіне:
там трыста д'яблаў супраць Вас i за!
Казаў мудрэц: Яно — і нараканне,
і сонца і пякучай цемры сплаў...
«Якія вочы мне дало каханне!»
але... спярша душу яму аддаў.

Як часта ў свеце, бы ў бязладнай хаце,
перад якою госцяю стаю,
бяссрэбранік гаворыць пра багацце,
а хцівы пра нішчымніцу сваю.
Пакрыўджаны глыбей хавае слёзы,
бяздушны — непрыяззі пачуццё...
Няма фальшывых, што жывуць без позы... -
ёсць свет
і розны погляд на жыцце.

Адорыць глеба рупны клопат злакам,
чаканых верне мараю шаша,
дзе лёс вучыў пакутаваць i плакаць,
смяяцца навучылася душа.
A чэрвень па цяплу прайшоўся градам,
a жнівень спапяліў пяшчоту граў,
як можна зараз захапляцца садам,
што завязі ніводнае не даў?
Ды ёсць жа, есць жа ісціна на свеце:
ва ўласнай долі — кожны садавод,
я на слязе ізноў гадую квецень,
пакутую: ці дасць жаданы плод?!

Цвіў лён. Жаўцела дзе-нідзе свірэпка.
I раптам з хмаркі лёгенькае — град...
Я з хаты ў двор, a наўздагон: «Там Пэпка!
крычаў дзядуля.— Пэпка там... Назад!»
Там Пэпка! — чула ля віхлястай кладкі,
у лесе — Пэпка, ён жа i ў стажку...
Я да лілей цягнулася з аглядкай,
а што, як Пэпка ўхопіць за руку?..
Бывала, цемра... ані зоркі слепкай,
не ноч — а апраметны дэтэктыў,
ды пазіраў з-за шыбак дзіўны Пэпка,
так, як дзіця глядзіць у аб'ектыў...
Ён не лякаў. Я ведала, што стогне
на печы дзед. А Пэпка... ён — дзівак!
Зусім нядаўна залячыў мне вогнік,
смяяўся ж дзед,— ад Пэпкі мёду гляк!
...Зноў лён цвіце, каля мяжы свірэпка,
мой сын бяжыць да кладкі, да вады,
i я крычу: «Назад, сынок... Там Пэпка!..
Хутчэй вярніся... Чуеш, ты?.. Куды?!»
Куды-ы! — плыве па лугавым кіліме.
Там Пэпка-а! — рэха ўецца па траве.
Даўно памёр дзядуля мой Ладзімер,
а Пэпка i дасюль усё жыве...

Не кожны мае ўладу, як халіф,
не кожны грошы гэтаксама мае,
ды кожны носіць пры сабе свой міф,
спярша стварае, потым разбурае.
Вось ты... яшчэ прыходзіш гаманлівы,
і словы часта кружаць галаву,
а ўжо не помню дзён сваіх шчаслівых,
у прадчуванні шчасця зноў жыву.

Не верыць ні ўгаворам, ні слязе
прамоўца слоў і правільных, і смелых,
ён сёння маці кволую вязе
з глухой сядзібы ў дом для састарэлых.
Ужо сабрана ў клункі ўсё, што ёсць,
да сцен бацькоўскіх не прывыклі дзеці,
дзе маці пахавала маладосць,
мо старасць больш утульныя асвецяць?
Ах, цётачка, надзея — не віхор,
каго заўгодна можна абнадзеіць,
мажліва, праўда, састарэлых хор
развейвае самоту штонядзелю...
Тут — адзінота стрэламі ў вушах,
там — фільм штодня ад скрухі і ад гора.
Шчакою трэшся аб стары вушак,
што быў заўжды надзейнаю апорай.
Перавярнуўся з ног на галаву
старэнькі свет пад стрэсамі, няйначай,
ды не шапчы ты: «Дня не пражыву!».
ды не залатвай лёс ціхуткім плачам.
Як б'ецца часам ён за кругам круг,
наш лёс, калі руку прыложаць злыдні,
не плач, а лепш з адчаю ўсяго вытні
таго, хто ўжо не помніць ласкі рук...