Аркадзь Куляшоў - Хуткасць

А р ц ё м

Не прынясе. Мы з ім не сваякі.
Адчыняюцца дзверы. На парозе — К а л i н о ў с к i.

К а п i т а н

А!.. Вось i той, каго ты не чакаеш.

К а л і н о ў с к і

Не да яго, да вас я, капітан.
Я аб візіце вашым да сялян
Даведаўся нядаўна выпадкова.

К а п i т а н

Прыемна ведаць — на лаўца i звер...

К а л і н о ў с к і

He, капітан. Вы не лавец цяпер,
На гэты раз са мной мая ахова.
У з б р о е н ы я л ю д з і вядуць у хату с а л д а т а.
Рукі ў Гаўрылава звязаны.
Капітан схапіўся за зброю,
але пісталет у яго адабралі.
Каліноўскі бярэ ca стала пратакол допыту.

К а л і н о ў с к і

Зноў пратакол. Знаёмая размова,
Запозненыя пошукі ахвяр.
Пратакол перадаецца з рук у рукі.
Людзі чытаюць, абураюцца.
М а л а д ы п а ў с т а н е ц
Чаго тут думаць. Гада на асіну!
П а ж ы л ы
Спакою людзям не дае жандар.
Звязаць яго!

К а л і н о ў с к і

Чакайце. Я Яцыну
Хачу спытаць.

А р ц ё м

Ён — чалавек службовы,
Па справе тут.
М а л а д ы п а ў с т а н е ц
У багну i — канец!
Шкадуеш маскаля?
A р ц ё м
Пустыя словы.
Ёсць жонка, дзеці ў пана...

К а п i т a н

Я ўдавец.
Дзяцей не маю, Смерць прыняць гатовы.

К а л і н о ў с к і

Не, капітан... Я не магу пятлёй
Вам пагражаць. Гуляць у жмуркі годзе:
Я з вашай ласкі сёння на свабодзе.
Салдат Гаўрылаў помніць арышт мой.

С а л д а т

Так точна. Помню, ваша благароддзе!

К а л і н о ў с к і

Мяне з-пад варты вызвалілі вы.
За дабрату плачу я дабратою.
(Да людзей)
Частуйце ix віном! Вярніце зброю!
Глядзіце, каб не ўпала з галавы
Ні валаска, ні гузіка — з мундзіра.
Мы не забойцы.
Людзі Каліноўскага развязалі рукі салдату.

С а л д а т

Дзякую вам шчыра.

К а л і н о ў с к і

(да капітана)
Разыдземся, як даўнія сябры.
А хто рашыў, што — вось яно! — паўстанне,
Той памыліўся... Мы на паляванне
Ішлі, ды заблудзіліся ў бары.
(Дружны смех)
Вядзіце ix, частуйце на двары!
Хата апусцела. Засталіся. толькі Каліноўскі
i Валеры Урублеўскі.
У р у б л е ў с к і
Дакладваю: ўсе сотнікі са мною,
Паўстанцы ў пушчы.

К а л і н о ў с к і

Вольна, генерал.
Каліноўскі i Урублеўскі абдымаюцца, смяюцца.
У р у б л е ў с к і
Ты з Гродні?

К а л і н о ў с к і

Так.
У р у б л е ў с к і
Які даваць сігнал?
Трубіць у poг?

К а л і н о ў с к і

Іграць сігнал адбою.
У р у б л е ў с к і
Хто так распарадзіўся? Не сакрэт?

К а л і н о ў с к і

Цэнтральны Нарадовы Камітэт.
Ганец з Варшавы зразумець мне даў,
Што план, які Дамброўскі Яраслаў
Распрацаваў, быў ЦНК сарваны...
Змяніўся склад яго, а з ім —-i планы.
Pyx, скіраваны на сумесны pyx
Сіл вызваленчых Польшчы i Pacii,
Ярмо царызму меўся скінуць з шыі.
Мяцеж у войску, поціск братніх рук —
Такі быў план.
У р у б л е ў с к і
Дамброўскага ідэя?

К а л і н о ў с к і

Дамброўскага i Патабні Андрэя.
У р у б л е ў с к і
Наш аднадумец?

К а л і н о ў с к і

Рускі афіцэр.
Прыхільнік Герцэна, «Зямлі i Волі».
Я сустракаўся з ім.
У р у б л е ў с к і
Дзе ён цяпер?

К а л і н о ў с к і

Ад арышту хаваецца ў падполлі...
План гэты скасаваны.
У р у б л е ў с к і
Недаверам,
Адрасаваным рускім афіцэрам?..

К а л і н о ў с к і

Але.
У р у б л е ў с к і
Хіба, паўстанню на бяду,
Заняўся хтось гульнёй у чахарду
Амбіцый, намінацый, дэкларацый?
Няўжо не зразумеў бяспечны пан
Пасля мінулагодніх дэманстрацый,
Што Польшча — не курган, a ўжо — вулкан?
Так, так, вулкан, які дыміцца зноў
Над кратарамі польскіх гарадоў!
Вулкан, які рукамі дэманстрантаў
Шпурляў каменне ў твар паліцыянтаў.

К а л і н о ў с к і

Уздым патрыятычны, то — не рэч
Для забавак.
У р у б л е ў с к і
Вулкан дыміць пагрозна,
А выбухне не ў час, то будзе позна
Накіраваць Агонь яго i Меч
У рэчышча Свабоды.
К а л i н о ў с к i
Так, Валеры,
Стыхійны pyx, які не знае меры,
Служыць i праўдзе можа i мане.
Што станецца, калі ён захлісне
Сваім атрутным старапольскім чадам
Славянскае яднанне брата з братам?
Калі да ўлады той жа ЦНК
Запросіць графа, а не мужыка?
У р у б л е ў с к і
Братэрства, роўнасць i свабода нам
Дэкляраваны.
К а л i н o ў с к i
Кім дэкляраваны?
У р у б л е ў с к і
Варшаваю.