Аркадзь Куляшоў - Хуткасць

К а л і н о ў с к і

Не зручна мне.

М а р ы с ь к а

Чаму?

К а л і н о ў с к і

Казаў Арцёму
Я, што пайду.

М а р ы с ь к а

Аднекуль, з-пад Пастаў,
Вандроўныя прыехалі музыкі.
У ix, я чула, танцаў кош вялікі!
Застанься! Не адзін гуляюць дзень
Вяселле ў нас.

К а л і н о ў с к і

Я на яго наклікаць
Магу бяду, як з'явіцца мой цень —
Нядрэмны капітан, яго Вялікасць
Жандар... (Цалуе Марыську.) Пайду!

М а р ы с ь к а

А сонечны прамень
Так i цікуе нас праз радкалессе.
Ах, бедны, бедны! — я яму скажу...
Сачы за намі, сонца, колькі ўлезе,
Не бойся, я прыстойнасці мяжу
Не перайшла! Ад сораму ніколі,
Як не згарэла ўжо, то не згару.

К а л і н о ў с к і

Няўжо?

М а р ы с ь к а

Маўчы. Я з сонцам гавару!

К а л і н о ў с к і

Пагавары ca мной. А з ім —даволі.

М а р ы с ь к а

Ты ж ведаеш i сам, які цяжар
На плечы мне ўзвалілі. Я — тавар,
А мой пасаг — разменная манета.
Мне ўжо сватоў падшуквае Рагнеда.

К а л і н о ў с к і

Раздай зямлю сялянам. Жаніхі
Адваляцца, як п'яўкі... У спакоі
Пакінуць кут, што пад аховай хвоі.

М а р ы с ь к а

Зямля, зямля... Як гром на лес сухі,
Як костка ў горле! Я лічыцца мушу
Ca згодай маці, будучага мужа...
Абмежавалі круг маіх правоў
Казённыя паперы i атрамант.
Лягчэй было нашмат Марысі Ямант
Не мець зямлі, не думаць пра сватоў.
Паны не для давання, а для брання...

К а л і н о ў с к і

Нічога, пачакай... I наш ланцуг
Не вечны, рассячэ яго паўстанне,
Мяжу пераарэ мяцежны плуг.

М а р ы с ь к а

Ці ж будзе так?

К а л і н о ў с к і

А іншага ў нас выйсця
Няма. Надзей на іншае няма.

М а р ы с ь к а

А раптам... Раптам катарга, турма —
Яны часцей здараліся калісьці.
Зрабі прасцей. Забудзь няпэўны шлях
Дзеля мяне, калі я сэрцу міла.
Пажэнімся, я б маці ўгаварыла.

К а л і н о ў с к і

Мне трэба ты, а не чужы пасаг.
Мне без Марысі Ямант свет — магіла.

М а р ы с ь к а

Маўчы. Яе ты ўчора пахаваў,
Як пачуццю адкрытаму не даў
Быць не цнатлівым, грэшным i шчаслівым.
Яе ты зблытаў з полем неўрадлівым,
Яна ж магла б раджаць на зайздрасць нівам,
Калыскі калыхаць, як каласкі.
Чым лепш ты за цара таго, які
Даў ёй зямлю, але пазбавіў долі,
Сялянам волю даў — зямлі не даў?
Ты не яе, сябе пашкадаваў,
Збаяўся, што апынешся ў няволі
Сланечнікаў яе. Не ганарыся
Бязгрэшнасцю, ты не Хрыстос.
К а л i н о ў с к i
Марыся!
За што мяне ты крыўдзіш? Сэрца стыне
Ад слоў такіх.

М а р ы с ь к а

Яны мае аднак.

К а л і н о ў с к і

Не веру я. Гаворыць ix графіня
Старжыцкая.

М а р ы с ь к а

Няхай сабе i так!
Ты ўлады прагнеш. Не баішся кары.
Што ж мне рабіць?.. Чуваць грымот удары,
За хмары сонца свой хавае твар.
Мне час дамоў! Там ходзіць адзінота
З кута ў куток, чарнейшая ад хмар.
Ну што ж, праводзь мяне, калі ахвота.
Не, лепш не трэба... Лепей пустата
У вокнах засцянковых, як i ў лесе.
Сама дайду! Тут усяго вярста,
Не тысяча — як некаму здалося.

К а л і н о ў с к і

Я правяду!

М а р ы с ь к а

Праз два гады прыходзь.

К а л і н о ў с к і

Прыйду раней, насуперак пapoгy...

М а р ы с ь к а

Бывай, Кастусь!
М а р ы с ь к а пакідае падворак.
Да Каліноўскага падышоў А р ц ё м Я ц ы н а .

А р ц ё м

Куды так рана госць
Сабраўся ўжо?

К а л і н о ў с к і

Куды ж, як не ў дарогу.

А р ц ё м

Чаму так хутка? Бражка ёсць яшчэ...
К а л i н о ў с к i
Вы ж знаеце прычыну.

А р ц ё м

Глупства, Яська!
Прычына ўбачыць гурт, сама ўцячэ.
Грымяць грымоты... Недзе дождж сячэ...

К а л і н о ў с к і

Зайду пасля вяселля.