Аркадзь Куляшоў - Хуткасць

К а п i т а н

Што зробіш, я — жандар.

К а л і н о ў с к і

Не... Гэтак на нябожчыка трунар
Глядзіць, калі з яго здымае мерку
Для справы: на чарзе — труна i дол.
К a п і т а н
Шкадую я.

К а л і н о ў с к і

Каго?

К а п i т а н

Не вас. Паперку,
Што ў кошыку... Парваны пратакол.
Шкадую я, што выканаў фармальна
Свой доўг. Усіх не вычарпаў да дна
Магчымасцяў. А следчага віна,
Як правіла, канчаецца фатальна.
Баюся я, што i для вас яна
Так скончыцца... Прызнайцеся мне шчыра,
Прадухіліце горшую бяду.

К а л і н о ў с к і

I што далей?

К а п i т а н

Паклічу канваіра,
На год, на два за краты адвяду.
Год альбо два i нават тры — не кара,
Грашок юнацтва спішаце ў архіў.
Дзеля Марысі, не дзеля жандара,
Вы вернецеся зноў да гэтых ніў.
Вам не зашкодзяць строгія парадкі:
Лепш змрок турмы, чым чорны гвалт пятлі.
Хіба не так?.. A горкія выпадкі
У практыцы маёй, на жаль, былі.
Пад шыбеніцай, як ратунку, моляць
У суддзяў — пажыццёвых ланцугоў...

К а л і н о ў с к і

Я б не прасіў.

К а п i т а н

Ну, што ж... Ах, моладзь, моладзь
Шкадую вас! Бывайце. Я пайшоў.
К а п i т а н пакідае пакой.
Праз некалькі хвілін уваходзіць
устрывожаная Г е л е н а Я м а н т.

Г е л е н а

Што адбылося?

К а л і н о ў с к і

Непаразуменне.
Жандар прасіў у пані прабачэння?

Г е л е н а

Але, прасіў... Нішто сабе манера,
Пад выглядам гасдя i кавалера,
Ашукваць дом. Не сорам, ягамосць?
Я так мяркую: вы для нас — не госць,
А мы для вас — не тайная кватэра.

К а л і н о ў с к і

Прабачце.

Г е л е н а

Прабачэння не прымаю.
Былі вы на млыне?

К а л і н о ў с к і

Не адмаўляю.
Не ашуканец я. Не вораг вам.
Дазвольце мне, я тлумачэнне дам
Марысі, як не вам.

Г е л е н а

Забараняю.

К а л і н о ў с к і

Як можна?

Г е л е н а

Каліноўскі Канстанцін,
Не я вас разлучаю з ёй, а — млын!
Абураная Г е л е н а выходзіць.
Каліноўскі паволі асоўваецца на канапу.
Да яго паціху падыходзіць А р ц ё м Я ц ы н я.
Зазірнуў у твар.
Падобна на тое, што Кастусь прыдрамнуў.
Арцём здзіўлена паківаў галавой,
пасля асцярожна вынес з-за стала крэсла.
Так яны i сядзяць:
Кастусь, а на супраць яго ў крэсле — Яцына.
Але вось Каліноўскі ачнуўся.

К а л і н о ў с к і

Хто гэта тут?

А р ц ё м

Пан не пазнаў Арцёма?
Яцыну?

К а л і н о ў с к і

Ты?.. Пазнаў, пазнаў, вядома.
Яшчэ тут нехта быў...

А р ц ё м

Хто ж быў?.. Сяляне,
Жандарскі афіцэр. Ён вёў дазнанне,
Пасля яго была Гелена ў вас.

К а л і н о ў с к і

Я не пра ix... Мне гэта сном якраз
Здаецца ўжо... A іншае яскравай,
Хоць i далёкай, падаецца явай.
Тут лес шумеў... Тут чалавек між дрэў
Стаяў. Ды на мяне ён не глядзеў,
А на магілу свежую, i слёзы
Яго цяклі на крыж, на ліст бярозы,
Што ўжо жаўцеў на тым лясным грудку.
Дзіцё грудное, стоячы ўбаку,
Трымала бабка... Пэўна павітуха.
А лес шумеў так безнадзейна глуха...
Ты пабляднеў, Арцём? Цябе здзіўляе
Мой прывід?.. То не прывід, а такая
Хвароба... Нервы... Нечаканы ўдар.

А р ц ё м

Ах, Яська, Яська! Яська-гаспадар
З-пад Вільні! Хіба жартаваць так можна
З жыццём... Лісткі чытаць не асцярожна.
Каб мы не згаварыліся гуртом,
Гарэў бы, Яська!

К а л і н о ў с к і

Ведаю, Арцём.

А р ц ё м

Хадзем са мной. Жаню я заўтра сына.
Пасля хаўтур, што стацца тут маглі,
Вяселле Яську памагчы павінна.

К а л і н о ў с к і

Але ж, збірацца трэба.

А р ц ё м

Дык пайшлі.
Дажджавік
Ганак хаты Арцёма Яцыны. Падворак.
З трох бакоў яго абступілі хвоі, якія далей пераходзяць у бор.
Праз расчыненыя вокны далятае людская гамана, песні, музыка. Вяселле. З хаты выходзяць, а пасля ідуць падворкам М а р ы с ь к а i К а л і н о ў с к і .