Васіль Зуёнак: Лета трывожных дажджоў

Хмары не плылі, не ўдарыў звычна
Гром, што быў за Перуна старэй...
І Чарнобыль весткаю касмічнай
Стаў каля расчыненых дзвярэй...

УРОК ПАЎТАРЭННЯ

Зноў лічэбнік... Жывым і мёртвым —
Паўтарэння зададзены ўрок...
Паўтараем: «кожны чацвёрты...»
І — «чацвёрты энергаблок...».

Паўтараем... Настаўнік Чарнобыль
Нагадаў, нібы назнарок:
Той — чацвёрты — ваеннай пробы
І — чацвёрты — энергаблок...

У палях, на лугах, на прысадах —
Нібы водгук на кожны крок —
Рэха чорнай атамнай здрады...
І — чацвёрты энергаблок.

На ўзбалотку гараць журавіны,
Баравік залез на грудок,
А ў вачах — туман з Украіны...
І — чацвёрты энергаблок...

І глядзіць — у чырвоных пражылках
Склератычным тварам лісток,
Што скідае клён на сцяжынку...
І — чацвёрты энергаблок.

Чуюць Хойнікі, чуе Брагін
Жураўліны крык ля аблок:
Ні расінкі — адолець смагу...
І — чацвёрты энергаблок.

Як прадвесце сусветнай пустэчы,
Як Зямлі патушаны зрок,—
Гэты з цёмнымі хатамі вечар...
І — чацвёрты энергаблок...

Крочыць здань на хадулях ракетных...
Просіць свет надзеі глыток...
Б'юць у звон Чарнобыля ветры
І — чацвёрты энэргаблок.

Ён гукае: устаньце, людзі,
Каб адолець ядзерны змрок,
Бо інакш — не жыццё ў нас будзе,
А чацвёрты энергаблок...

ПЯЛЁНКІ НАД БАЛКОНАМ

Сёння райкам прывезлі кагосьці
з радзільнага дома —
Я не чуў яго плачу
І ў твар не пабачыў яшчэ.
Для мяне ён — сусвет неадкрыты,
зусім невядомы.
А ўжо стала нас болей —
і мне весялей м лягчэй.
Добры дзень, чалавек!
Я вітаю цябе, чалавецтва,—
З новым сынам вітаю
ці з новай дачкой.
Снежны вырай пялёнак
на ветры плакатна ірвецца,—
Ажно боязна — быццам малое
над балконам бяжыць галячком.
А пялёнкі — як выстаўка суперсучасная
ў стылі «Малевіч».
Толькі белых квадратаў — не чорных —
узносіцца знак.
Над абстракцыяй атама,
над рэальнасцю чорнай залевы,
Над Чарнобылем —
Ён:
Як жыццё, геніяльны
Мастак.

ЛЕТА ТРЫВОЖНЫХ ДАЖДЖОЎ

Ліпнёвую ноч бліскавіц паясы
Святлом абпраменьваюць рэдкім.
Ігліцай нейтроннай іскрацца лясы,
Чарнобылем пахнуць кветкі.

Сyxoe чаканне трывожных дажджоў
Стаіць на покуці ў лета.
Распяты на ценях касмічных крыжоў,
Бяздомна лячу над планетай.

«Што я нарабіў,— праклінаю сябе,—
Якія бяздонныя сілы
Я выпусціў, покуль бяздумна гарбеў
Над тайнаю, як над магілай...

Вазьміце, вазьміце ўсю тайну маю
За той васілёчак у жыце...
Я сам сябе — сам сябе! — не пазнаю:
Я д'ябал ці бог — адкажыце...»

Ды глуха глытаючы вечнасці шум,
Нямко з электронным блокам,
Як смерць, адзінокі, глядзіць у душу
Гадзіннік трынаццатым вокам...

* * *

Калі трымае маці на руках
Свайго малога, мне здаецца — маці
Трымае чалавецтва, што ў вяках
Жыве, як светлы дух у гэтай хаце.
Калі ўзрывае цішу самалёт,
Ламаючы бар'еры гукавыя,
Здаецца, што з усіх зямных шырот
Глядзяць трывожна ў неба ўсе жывыя.
Калі ён сядзе з грузам дамавін,
І маці зразумее, што ніколі
Не выйдзе з металічнай хаты сын,
І загалосіць: «Мой жа ты саколік...» —
Чым гэты слёзы можна акупіць,
Якім — зямным альбо нябесным — раем?,
Пясок ля ямы ад слязы кіпіць,
Зямля — наскрозь, навылет — прагарае.

РОДНЫ МОЙ КРАЮ...

І страт перажыў і пагарды сцярпеў —
Не ўмесцяць Дняпро і Нарач.
Над бокам — нібыта гісторыі спеў —
Рыпелі турэмныя пары.

То з роднай сялібы нядоля вяла,
То гналі ў Сібір па этапу.
Аб тым, што ты вораг, на ўзлёце крыла
Кляймо выбівалі сатрапы.

На дзюрку апошнюю ты паяснік
Падцягваў вясною нішчымнай.
А над галавою —
дзяржаўнай хлусні
Выбухвалі бурбалкі чынна.

І сын табе ў вочы не раз чужаком
Глядзеў і прылюдна цураўся,
А ты праклясці мог толькі маўчком,
Бо мову язык забываўся.

Як толькі на ніве тваёй каласком
Вякоў выспявала надзея,
На ўздыме, каб шлях ты адольваў паўзком,
Стралялі ў спіну дабрадзеі...

Ды з пылу і тла ты ўзнімаўся ізноў
І дню непражытаму верыў.
І сцежку крывавую пасмы дажджоў
Змывалі на досвітку шэрым.