Фаил Шәфигуллин - Яшьлегем тугае

Булган бу хәл әүвәл заманда,
Күрәсеңдер инде язмышы –
Океандагы кыргый атауда
Калган икән кеше ялгызы…

Сүнгән саен күктә йолдызлар,
Чыккан саен кояш диңгездән,
Кыргый кошлар күргән кешене
Үксеп яткан килеш йөзтүбән…

Моңайма, дип океан шаулаган,
Тор инде, дип җылы җил искән,
Атла, диеп чыклы үләнгә
Ай сукмаклар салган көмештән.

Шифалы су биргән чишмәләр,
Карурманнар татлы аш биргән,
Киңәш биргән эшчән дулкыннар,
Куышка дип, таулар таш биргән…

Сабыр иткән кеше, илкәен
Сагынса да өзелеп-өзелеп.
Узган айлар кыргый атауда,
Киек казлар кебек тезелеп.

Ә беркөнне ерак офыктан
Балкып чыккан кинәт ак җилкән.
Ярга килеп баскан кешенең
Еллар инде чәчен ак иткән.

Гаҗәпләнеп, каушап торганда,
«Өнемме бу, диеп, төшемме?!» –
Утырткан да туган иленә
Алып киткән кораб кешене.

Кошлар озак очкан озатып,
Боегып калган атау еракта.
Караган да кеше караган,
Нидер җуйган сыман шул якка…

Елаган ул өнсез, тавышсыз
Һәм аттырган палубада таң.
…Авыр булган аңа аерылу
Хәзер инде кыргый атаудан.

Керфекләрдә яшьләр кипмәгән,
Яралардан һаман ага кан,
Без аермый идек ул чакта
Немец дигән сүзне «фашисттан».

Нәрсә саклап йөртмәс күңелендә,
Чит ил халкын аны кем белсен, –
Пароходка килгән көннән үк
Өнәмәдек немец егетен.

Өнәмәдек, безне замполит
Орышса да чакырып үзенә.
Гүя немец егете гаепле
Безнең ятим калып үсүдә.

Ничек килгән безнең илгә ул,
Әти-әниләре кем аның? –
Немец булгач, немец инде… Без
Сорашмадык шуннан артыгын.

…Бервакытны борт янына ук
Дулкын мина куып китерде…
Бозлы суга немец егете
Иң беренче булып сикерде…

Исән-имин калды пароход,
Кичерсәк тә үзебез бик күпне.
Ләкин менә салкын тидереп,
Авырып китте немец егете.

«Муттер, муттер…» аның бар сүзе,
Муттер, ди ул, һаман саташа.
Төшендереп бирде замполит –
Әни икән «муттер» аларча.

Карасана, кыен булган чак,
Әни, дия икән һәр халык…
Аска иеп башларыбызны,
Без, матрослар, тордык, уйланып.

Ә аңына килгәч, барчабыз
Аның янына җыелып килдек без.
«Терел, терел, дускай, тизрәк,
Кайгырмасын муттер», – дидек без.

– Муттер, муттер, – диде, елмаеп, –
Рәхмәт хисен шулай белгертте
Зәңгәр күзле, коңгырт чырайлы,
Җитен чәчле немец егете.

Диңгез, никтер, уйга талган,
Дөм кара төн.
Мачталарын шыгырдатмый
Җил корабның.
Күзне камаштырып кинәт
Күк читендә
Уйный башлый сихри балкыш,
Төн чигенә.
Җем-җем, гөлт-гөлт,
Зәңгәр,
яшел,
кызыл,
сары…
Гүя анда бар илләрнең
Байраклары…
Байраклары белән шулай
Җилфер-җилфер,
Илләр, бәлки, берсен берсе
Сәламлидер.
Континентлар бер-берсенә
Бирәдер кул,
Чыгып, тынычлык кояшы
Сибәдер нур…

Кургаш офыклар
Күзне талдыра.
Бөтен тирә-як
Боз да кар гына.
Моңаеп кына
Кайчаннан бирле
Озата безне
Аляска җире.
Булгандыр монда
Юллар бик авыр.
Кыскандыр бозлар,
Купкандыр давыл…
Кемдер эзләгән
Дөнья читеннән.
Кемдер табалмый
Кире чигенгән.
Кемдер адашып,
Кем туңып үлгән.
Эзләрен салкын
Бураннар күмгән.
Кемдер эзләгән,
Һәм… Кемдер тапкан.
Аның шатлыгын
Кемнәрдер саткан…

Килгән идем, төнлә торып,
Диңгез каршына.
Күзем төште ярда ялгыз
Кабер ташына.
Диңгезчеме йоклый монда,
Бер мосафирмы? –
Мамык кебек җиңел томан
Каплады җирне.
Сөю утларында янган
Берәр гашыйкмы? –
Чал дулкыннар, нидер сөйләп,
Ярга ашыкты.
Юлбасар, йә хыянәтче
Ятамы монда? –
Ай кызарып кереп посты
Таулар артына.
Изге яуда һәлак булган
Яшь бер батырмы? –
Сискәндереп диңгез төнен,
Йолдыз атылды.

Офыклар чал,
Болытлар чал,
Чал диңгез яры.
Көтә безне
Карлы-бозлы
Төньяк причалы.
Бозваткычсыз
Җибәрми боз
Корабны ярга.
Туза карлар,
Бозваткычлар
Безгә юл яра…
Бала-чага
Ярга чаба,
Бар да ак туннан.
Карап тора
Боланнар да
Һәйкәлләр сыман.
И шыгырдый,
Нидер җырлый
Баскан саен кар.
Сагындырган
Карлы урам,
Нәзек каеннар.
Якты йөзләр,
Якты күзләр
Карый һәр яктан.
Бозлар сарган
Шушы ярдан
Башлана Ватан.