Янка Купала - Сон на кургане

У муры чымся зашывацца,
Ідзі лепш к працы на прасторы.

Не мур павінен храмам звацца,
А цэлы свет — зямелька, зоры.

Дзяцей ідзі лепш гадаваці,
На бітву будучую сілы.

Йдзі сонца ўсходу выглядаці
Над сваіх прадзедаў магілай.

3 вашай ласкі, сызвалення
Даць хачу вам прадстаўленне,
Каб вас лепш ахвота брала,
Лепш шынкоўня таргавала.

(Паказваючы.)

Вось кусочак вам паперы —
I не белы, і не шэры —
Ў сабе мае моц такую,—
Што захочаце, збудую.

Перш, во хата, як ёсць, хата,
Каля хаты — плот, як крата;

Мужычок сядзіць у хаце
I пляце сабе сам лапці.

А вось хорам, як ёсць, дворны —
Пабяляны і прасторны;

Хтось ля ганка стаў без шапкі
I цалуе пана ў лапкі.

Гэта фабрыка ўжо будзе,—
Вось закураны ў ёй людзі;

У неба з коміна дым валіць.
Як бы душ там гатавалі.

Во — шынкоўня, як і наша,
Так галубіць, як і страша;

Шынкарочак за буфетам:
Рад гасцям зімой і летам.

Суд — будынак, значыць, гэты,—
Кругом вострыя штахеты:

Засядаюць у ім суддзі —
Брушкі тоўсты, ў бляхах грудзі.

А во! гэты мур цагляны
Нашым братам збудаваны:

У вокнах краты, тоўсты сцены…
Ну, — астрог — наш хлеб штодзенны.

Тут сібірскія абшары:
Поле пусткай, неба — ў хмарах;

Сцюжа, лес сапуць пакутай,
Як бы звоны вечных путаў.

Тутка — могілкі шарамі
Між лазовымі кустамі,

Толькі крыжа штось не відна…
Знаць, яму тут стала стыдна.

А вось сельская зноў хата.
Каля хаты плот, як крата;

Мужычок сядзіць у хаце
I пляце сабе сам лапці.

Далей — тое ўсё, як казка…
А за працу мне што ласка:

3 гурту — нітачка, другая,
А ўжо голы пятлю мае.

(Абыходзячы гасцей з шапкай.)

Будаваў без інжынера,
Без людзей і без сякеры.

Што ж? нядрэнныя паперы.

А, лірнік! Што там шэпчаш звонам?!
Грымні, каб чутна ўсім было нам.

Канечна, мае голас ліра,
Бы толькі слухалі вы шчыра.

(Грае, манатонна напяваючы.)

Ходзіць сцежкай-пуцявінай
Ад хаціны да хаціны

Лірнік з лірай звонкаструннай,
Паглядаючы ў свет сумна.

Сонца потам палівае,
Ноч жудою спавівае,

Вецер світку рве і шчыпле,
Снег у вочы смоллю сыпле.

Сыпле ў вочы, як пасеі,
Бараду яго развеяў

На старонкі на абедзве —
Ён пляцецца ледзьве-ледзьве.

Плечы горб гняце пахіла,
Грудзі ўпалі, як магіла,

Чуць-чуць ходзяць ходам ногі
На дарогу, то з дарогі.

Ёмка ўжо трасуцца рукі:
Многа мелі, знаць, дакукі;

Толькі голас знае дзела —
Дабываюць грудзі смела.

Чуць ідзе, а звоніць з лірай
На старонкі на чатыры

I старой, і новай песняй
Так магуча, так балесне.

А калі ж к нам змілаванне
3 дальняй далі прыйдзе, гляне?

Лад-парадак пазаводзіць,
Думкі песняй асалодзіць?

А калі ж к нам рыцар важны
Прыплыве Дунаем з княжнай?

Нас падыме, заахвоціць
К лепшай славе і рабоце?

А калі ж к нам прыйдуць весці,
Што пара усім засесці

На пачэсным на пасадзе
Ў роднай долі, ў роднай радзе?

А калі ж мы загуляем
За вялікім караваем,

Закалышамся каронай
Ля дубровы ля зялёнай?

А калі ж наклеплем косы
На чырвоныя на росы,