(Хватае, угледзеўшы, тапор.)
Усіх парэжу, як авечкі,—
Пасяку ўсіх драбней сечкі!
(Глянуўшы на вісячага Сама.)
На пачатак гэту йгрушку
У сама горла трапіць мушу.
Ускаквае мігам на стол і замахваецца тапаром у шыю Сама, але пападае толькі ў пояс і перасякае яго. Сам, яшчэ з знакамі жыцця, наліцца на зямлю. У вар'яткі выпадае з рук тапор; сыходзіць са стала і пачынае зноў галубіць дзіцянё-галавешку. Сам кашляе крывёй і хрыпла стогне.
Вар'ятка (снуючы кругом грушы)
Лю-лі, лю-лі, мой сыночак!
Лю-лі, лю-лі, сакалочак!
(Туліць і хоча карміць грудзёй.)
Сляпая (маўчаўшая дагэтуль)
Што тут творацца за дзівы,
Божа ты мой літасцівы?!
Стогнуць, плачуць і рагочуць…
Што ім трэба? Чаго хочуць?
Дзяўчынка і хлопчык (выбягаюць, ужо саўсім збедзіўшыся і асалавеўшы, і чапляюцца за спадніцу вар'яткі)
Мама, мама, дзе наш тата?
Вар'ятка
Вон, ягнята, вон, шчанята!
Снуе далей навокал грушы; дзеці ад яе не адстаюць. Выходзяць, несучы лаву і другое ламаццё, стары, старая і іх нявестка.
Стары (садзячыся ля стала на зямлі; панура)
Старая (нагінаючыся над Самам)
Адвязаўся, бедачынка,
Сам адплутаўся, міленькі.
Нявестка (з дзіцем на руках, таксама нагінаючыся)
Сам (ачуняўшы трохі, стогнучы хрыпла)
Ратаваці бег з папару
Усіх чыста ад пажару.
Старая (садзячыся з Сляпаяй наабапал яго, заламаўшы на каленях рукі, маркотна)
Нявестка (нагінаючыся над дзіцем)
Няма чым і пакарміці:
Як спужалася, заныла,
Малако ўсё…
Стары (глуха)
Ўсё скасіла,
Прыскам, попелам пакрыла.
Сам (з сумнай жаласцю ўглядаючыся на дзіцянё, каторае працягвае да яго ручачкі)
Хіба ты, падросшы, дзетка,
Будзеш бацькі свайго сведкай.
Маладая (уваходзячы з маладым, горка ўсміхаючыся)
Малады (таксама)
Ежай, водкай стол заставім.
Садзяцца на старане, абняўшыся, сумныя.
Сват (за ім уваходзяць музыка і дружына)
Прыстаў з стражнікамі едзе,
Затрымаўся толькі недзе.
Музыка і дружына (разам)
Кажуць, едзе на дазнанне.
Стары (панура)
Падростак (са скрыпкай, разглядаючы ўсіх)
Ну, цяпер-то ўжо вяселле
Не такое, як мы мелі
Са сваёю маладухай,
Рэзнуць можна ім ад вуха.
(Строіць скрыпку.)
Музыка (усхапіўшыся)
Ты дзе скрыпку ўзяў, псяюха?
Уваходзяць прыстаў, два стражнікі і куча пагарэльцаў за імі. Усе ўстаюць, сядзяць толькі сляпая, падростак і Сам.
Прыстаў
Что, друзья моі,— нешчасце?
Колькі галасоў
Так, так, барынька, прапасці
Ні на грош усім нам трэба.
Прыстаў
Ну, ну! ласкаў Гасподзь з неба.
Цяпер толькі, мае брацці,
Ў пратакол усё спісаці —
Як і што— я мушу тутка.
Войчым маладога
Гэта пойдзе, барын, хутка.
Прыстаў (садзячыся на падстаўленай яму лаўцы і дастаючы торбу з паперамі)
Мачыха маладой
Соцкі
Што ж, пішыце: ўсё згарэла,
Толькі воласць ацалела:
Двор памог уратаваці.
Прыстаў (запісваючы)
Голас з грамады
Дзіцё ў хаце,
Ну і мужа кабяціны
(паказваючы на вар'ятку)
Гэтай спёк агонь.
Прыстаў
Колькі галасоў
Падпаліў во гэты злодзей.
Мачыха маладой
Прыстаў
Войчым маладога
Читать дальше