Наталья Арсеньева - Пад сінім небам

Доля і шчасьцейка, хто вас пазнае,
Тайну жыцьця на зямлі адгадае?
Шлеце надзеі і вабіце марай,
Нам дакляруеце шчасьце, а хмарай
Наша жыцьцё спавіваеце, б’еце
Сэрца штодзень, адпачыць не даеце.
Жыта на ніве яшчэ не дажалі, —
Галю ў гаёчку за вёскай хавалі.
Доўгае жыцьце ёй доля давала…
Эх, на гадочак яго не дастала.
Стаяла ў тыдзень, бы ў цэркаўцы сьвечка,
Хутка схудзелі і шчокі і плечкі,
Вочы-пралескі зусім патускнелі,
Косы адны, як вясною, цямнелі.
Моўчкі дзяўчына цярпела, хварэла,
Моўчкі, нячутна яна дагарэла.
Ўсё варажбу у паўсьне ўспамінала,
Шчасьця і будучай долі чакала,
Лес ўспамінала, і сонца, й фіялкі,
Ўдаль ўсё глядзела паглядам русалкі.
Верыла Галя, што шчасьце ўжо блізка,
Так і сканала, як сонейка нізка,
Нізка стаяла і першыя зоры
Ўжо запаляліся ў небным прасторы…

Доля і шчасьцейха, хто-ж вас пазнае,
Вашую тайну хто зглыбіць, хто знае?

Граюць гусьлі-самагуды,
Песьня-скарга з струнаў рвецца,
То — бы родзіць сны-прычуды,
То — адразу абарвецца…

То — нясецца стогнам смутным
Над паснулымі лясамі,
То — зьнікае дзесь нячутна
За вазёраў паясамі.

Поўна дзіўнае задумы
Ў далях будзіць адгалоскі…
I плыве, радзіўшы сумы,
Тая песьня зь вёскі ў вёскі…

Як бяз сонца не пражыці,
Без начы ня знаць спакою, —
Так бязь песьняў цяжка жыці
Ўрань і позьняю парою.

Зь песьняй можна злой часінай
Смуткі выліць, плакаць, рвацца,
Разам з стайкай жураўлінай
Ў край чужы ляцець, сьмяяцца…

Кажуць казкі: прад вякамі
Не радзілісь вольна песьні.
Думкі вострымі цьвякамі
Рвалі сэрцайка балесьне.

Чалавек, пяюньні — птушкі,
Не пяялі, залівалісь,
Спалі песьні-весялушкі,
Словы ў сэрцах пахавалісь…

Пахавалісь… ды паволі
Ўсе расьлі яны і ўрэшце,
Ўрэшце вырвалісь зь няволі,
Зазьвінелі: «сэрца цешце!

Вылівайце моц каханьня,
Каб усе вас зразумелі,
Вылівайце ў гэтым граньні
Ўсё, што моўчанькі цярпелі!»

Й песьні-скаргі, песьні-думы,
Песьні жарты-сакатушкі,
Паплылі, радзіўшы шумы,
Заліваючысь, як птушкі…

Граюць гусьлі-самагуды,
Песьня-звон са струнаў рвецца.
То — бы родзіць сны-прычуды,
То — адразу абарвецца…

«Дзесь за морам-акіянам
Ёсьць старонка дум няясных,
Сноў прыгожых, зорак ясных.
Ў полі, сонцам абліваным,
Ў тэй старонцы прамяністай
Ёсьць высокі белы хорам…
Прыгаством, красою чыстай
Там, падобны ясным зорам,
Расьцьвітаюць у сьвятліцы
Пяць дзяўчынак, пяць сястронак:
Стан прыхільны, гібак, тонак,
Мараў чар з вачэй глядзіцца,
Твары белыя, а косы —
Зьзяньне месяца палосаў…
Ткуць дзяўчына, ткуць ад раньня,
Ткуць вузоры срэбнай пражы…
Хто зь іх песьню, казку скажа,
Хто пачуець птушкаў граньне
Ў час вясеньняга сьвітаньня,
Хто зь іх выйдзе у садочкі
Дзе стаяць чаромхі ў белі,
Дзе ў пагожыя нядзелі
Сонца ўе сабе вяночкі…
Ткуць дзяўчыны, нахіліўшысь
Над дубовымі станкамі
Залатымі абрусамі,
Паясамі з срэбра, зьвіўшысь,
З-пад рукі плывуць умелай
Ніці золата старога,
Срэбра, шоўку ценявога,
Воўны чорнай, воўны белай…
Ткуць дзяўчыны у пакоры
Шматкалёрныя вузоры…
Іх цалуе ясна сонца,
Заглядаючы ў ваконца,
Ім сьпяваюць салавейкі
Свае песьні срэбналейкі.
А вясёлых думкаў хоры,
Тых, што век ня знаюць гора,
Устаюць і вабяць: “Годзе,
Годзе, шэпчуць, працаваці,
Ябрусы шаўковы ткаці,
Пагуляйма на свабодзе!”
Ткуць дзяўчыны сны у кроснах,
Сны прыгожыя, ціхія.
Ў іх і зоркі залатыя
Заплятаюць кветкі з росных
Сенажацяў, і праменьні
Сонца сьветлага, і цені…
І хавае ноч зайздросна,
Ўсё, што выткана у кроснах…

Сны тчэ першая дзяўчына,
Шматкалёрных сноў тканіны:
Сны вясёлыя, як дзеці, —
У ружовых ніцяў сеці;
Сны гарачыя каханьня —
Ў чырвань яркую згараньня.
Крые нудных сноў тканіны
Ніткай шэрай павучыны,
Затыкае сны, як казкі
Ў мілы тон пралескі-краскі,
А сувоі сноў прыгожых —
Крые беляй белых рожаў.

Тчэ другая па калеі
Чуць-зялёны шоўк надзеі…
Тая — сіняй грой адценяў
Тчэ чароўнасьць лятуценьняў,
Гэна зноў, ў правідным ценю,
Разлажыўшы на калені,
Чорным шоўкам, срэбрам старым
Ўсьцяж пляце начныя мары…