Якуб Колас: Песьні-жальбы

Не пытайце, не прасіце
Сьветлых песень у мяне,
Бо, як песьню засьпяваю,
Жаль вам душу скалыхне.

Я б сьмяяўся, жартаваў бы,
Каб вас чуць разьвесяліць,
Ды на жыцьце як паглядзіш,
Сэрца болем зашчыміць.

Нешчасьліва наша доля:
Нам нічога не дала.
Не шукайце кветак ў полі,
Бо вясна к нам не прыйшла.

Думкі ўюцца, томяць грудзі —
Волі хочыцца і ім, —
Хочуць песьняй стаць лагоднай,
Мілым дзіцяткам маім.

Цяжка зь імі жыць замкнута,
У начной хаваць цішы,
Цесна думкам, цесна бедным,
Хочуць выліцца з душы.

Ўюцца думкі смутным роем,
Хочуць выбіцца на сьвет.
Дык ляціце, сэрца дзеці,
На паперку кіньце сьлед!

Ой вы, думкі, думкі,
Сэрца майго раны!
Ці вы мае дзеці,
Ці вы кім насланы?

Што ж вы завіліся
Віхрам нада мною
I няма ніколі
Мне ад вас спакою?

Рад бы я ня думаць
I ня знацца з вамі,
Ды без запытаньня
Плывяце вы самі.

Плача маё сэрца,
Хоць бязь сьлёз, ды горка,
Як пачнецца ваша
Смутная гаворка.

I на маю душу
Леглі вы туманам,
Мітусьлівым роем,
Смутным караванам.

Ой вы, мае думкі!
Ці вы кім зражоны,
Што так невясёлы,
Што так засмучоны?

Рад бы я ня думаць
I ня знацца з вамі,
Толькі ж проці волі
Плывяце вы самі.

Рана вам журыцца,
Думкі, сэрца дзеткі
Рана вы завялі,
Веснавыя кветкі!

Ці мароз зьнячэўку
Вас прыбіў вясною,
Як на сьцежку жыцьця
З простаю душою

Стаў я, поўны веры,
Радасьці і сілы?
Што ж на вас дыхнулі
Холадам магілы?

Што ж вы неспакойна
Кружыцесь, як пчолы?
Думкі, мае думкі!
Што вы невясёлы?

Ці краіны роднай
Балаты гнілыя
Смуткам вас акрылі,
Думкі маладыя?

Ці вас песьня-жальба,
Думкі, ўзгадавала?
Ці людское гора
Ў лесе вас спаткала?

Ці маё так жыцьце
Склалася няўдала?
Ці мая дарога
Ў туманы папала?

Рана спахмурнелі,
Думкі маладыя,
Рана вы завялі,
Кветкі веснавыя!

Йдзе вясна ўжо, дзякуй Богу!
Згінуў сьнег з сырой зямлі;
Папсавала гразь дарогу,
Перавалы загулі.

Сонца грэе, прыпякае;
Лёд на рэчцы затрашчаў.
Цёплы вецер павявае,
Хмар дажджлівых нам прыгнаў.

Вось і бусел паказаўся,
Гусі дзікія крычаць,
Шпак на дубе расьсьпяваўся,
Жураўлі ужо ляцяць.

I зіма, як дым, прапала!
Зелянее луг, ральля.
Як ад болю, ачуняла
Наша родная зямля.

З лазурных чыстых небясоў
Прыветна сонейка глядзіць,
Ва ўсе канцы лье блеск лучоў,
Цяпло і сьвет зямлі дарыць.

I кліча к жыцьцю ўсё стварэньне
З сваёй крыштальнай вышыні,
I будзіць кліч той аддаленьне
Прызывам радасным вясны.

I перша жаваранка божа
Запела ціха аб вясьне,
Паліўся срэбрам сьпеў прыгожа
Ў далёкай сіняй вышыне…

Глядзіць прыветна зь неба сонца,
Як бы матулька на дзяцей,
I лёгка, лёгка так бясконца,
I б’ецца сэрца весялей.

Люблю я прывольле
Шырокіх палёў,
Зялёнае мора
Ржаных каласоў

I вузкія стужкі
Сялянскіх палос —
Люблю цябе, поле,
Люблю я твой плёс!

Ігрушы старыя,
Што ў жыце шумяць,
Зялёныя межы,
Далёкую гладзь.

Люблю я дарогі,
Што леглі між гор,
Ўнізе пад гарою
Ручча разгавор.

Люблю я узгоркі,
I насып-курган,
I сіняй далечы
Празрысты туман…

Люблю пазіраць я
На поле вясной,
Як ветрык жартліва
Плыве збажыной.

Калышацца жыта,
Радамі бяжыць,
А хваля паветра
Дрыжыць і дрыжыць…

Люблю я прывольле
Шырокіх палёў,
Зялёнае мора
Буйных каласоў.

На усходзе неба грае
Пераліўным блескам,
Сыпле золата над гаем
I над пералескам.

Чуць-чуць дрогне, праліецца
Чырвань на усходзе —
Гэта неба усьміхнецца
Людзям і прыродзе.

Сьмех адказны, сьмех шчасьлівы
Ходзіць на пагорках.
Час сьвітаньня — час зычлівы…
Гаснуць, нікнуць зоркі.