Гэнры Лангфэла - Спеў аб Гаяваце

«Гляньце, — Ягу захапляўся,—
Вось ён, бляск Вячэрняй Зоркі!
Вы пачуеце паданне,
Сказ цудоўны аб Асэа —
Сыне той Вячэрняй Зоркі!

У далёкія стагоддзі,
У той час, людзьмі забыты,
Калі мы былі знаёмы
Лепей з небам і багамі,
Жыў на свеце паляўнічы,
Меў дзесяцера прыгожых
Ён дачок, высокіх, стройных;
Авені — была малодшай,
Але самаю прыгожай,
Хоць празмерна летуценнай,
Наравістай і маўклівай.

Павыходзілі ўсе замуж
За адважных і прыгожых;
Авені з прыгожых кпіла,
Маладымі пагарджала,
Выйшла замуж нечакана
За Асэа-недарэку;
Ён, стары, нядужы, бедны,
Вечна кашляў, як вавёрка.

Ах, якой была затое
Маладой душа Асэа,
Прыгажосць Вячэрняй Зоркі,
Пачуццёвасць і пяшчотнасць
У сябе яна ўвабрала!
Захаваў у палкім сэрцы
Ён агонь Вячэрняй Зоркі,
Таямнічасць — у істоце,
А ўвесь бляск яе — у словах!

Жаніхі, якіх пакрыўдзіў
Авені рашучы выбар,
Выхваляліся красою,
Ваяўнічай афарбоўкай,
Злосна кпілі, а яна ім
Так адказвала: «Якія
Справы мне да вашых пер'яў,
Афарбовак ваяўнічых
I да жартаў недарэчных,
Калі я люблю Асэа!»

Неяк раз на свята ў госці,
Цёмным вечарам вільготным,
Сёстры ўсе ішлі з мужамі
Гаваркою грамадою;
А за імі ззаду плёўся,
Да размоў не прычыняўся,
З Авені, прыгожай жонкай,
Непрыгожы муж Асэа.

На барвовы захад сонца
Ён глядзеў з увагай пільнай
I таемнаю надзеяй —
На святло Вячэрняй Зоркі,
Нібы молячы аб нечым;
Сёстры шэпт яго пачулі:
«Ах, шавэн-нэмэшын, Ноза!
Пашкадуй мяне, мой бацька!»

«Чулі,— з іх адна сказала,—
Ён аб нечым бацьку моліць!
Як шкада, што старычына
На карчак не спатыкнецца,
Галаву сабе не скруціць!»
I яны зарагаталі
На ўсю пушчу непрыстойна.

На дарозе іх ляжала
Дрэва, зваленае бурай,
Заімшэлае, старое.
Гэта дуб ляжаў вячысты,
Разяўляў дупло, як пашчу.
I Асэа ў пашчу гэту
Скочыў раптам з немым крыкам.
З аднаго канца нядужым
I старым і непрыгожым
Увайшоў ён, а выходзіў
Зграбным, дужым і прыгожым
Юнаком з канца другога.

Так вярнуўся зноў Асэа
Да красы і маладосці;
Але што такое раптам
З Авені прыгожай стала,
Што яе ператварыла:
Непрыгожая, старая,
Кіем мацаючы сцежку,
Ледзь яна плялася ззаду,
I ў здзіўленні рагаталі,
На яе зірнуўшы, сёстры
На ўсю пушчу непрыстойна.

Побач з ёй ішоў Асэа,
Авені ён не пакінуў —
За руку трымаў сухую,
Як зімой лісток дубовы,
Называў яе ласкава
Любым другам, Нінімушай.
Ён прывёў на баль старую
У вігвам Вячэрняй Зоркі,
У вігвам, што быў названы
Так у знак Вячэрняй Зоркі.

Балявалі шумна госці,
Жартавалі ўсе вясёла
Між сабой, адзін Асэа
Да размоў не прычыняўся
I не еў, не піў нічога,
Ён быў марамі заняты,
Тымі зданямі, якія
Навакол яго луналі;
Сумна ён глядзеў на жонку,
А пасля — ізноў на неба.

Але вось пачуў ён голас,
Ціхі шэпт з надзорных даляў;
Голас тых вышынь бязлюдных,
Невыразны, мілагучны,
Гаварыў яму: «Асэа!
О Асэа, сын мой любы!
Ты пазбавіўся былога
Шматпакутнага закляцця;
Да мяне цяпер вяртайся,
Пакідай зямлю, Асэа!

Пакаштуй жа, сын мой, стравы
Блаславёнай, асвячонай,
Ад яе чароўнай сілы
Ты крылатым духам станеш.
Міскі, зробленыя з дрэва,
Ператворацца на вампум,
Кубкі, зробленыя з гліны,
Перайначацца на срэбра,
Зіхацець ракушкай будуць,
Адбіваць святло люстэркам.

I жанчыны больш не будуць
Спіны гнуць за цяжкай працай—
Перайначацца ў крылатых
Птушак з іх красою зорнай,
З іх вячэрняй афарбоўкай,
З хараством смугі нябёснай».

Але тое, што Асэа
Чуў, як ціхі шэпт, як словы,
Для другіх было далёкай
Мілагучнай песняй птушак,
Ціхі шэпт ім здаўся скаргай
Ваванэйсы, начаніцы,
У глыбокім цёмным лесе.

Тут вігвам увесь затросся,
Як ад дзікай ліхаманкі,
I пачаў з гасцямі разам,
Як на крылах, узнімацца,
Пакідаць лясную цемру,
Узлятаць да зорак ясных;
Як мінуў ён дрэў вяршыні,
Міскі, зробленыя з дрэва,
Перайначыліся ў вампум,
Кубкі, зробленыя з гліны,
Сталі кубкамі са срэбра,
Жэрдкі моцныя вігвама —
Металічнымі пруткамі,
Дах з кары — ператварыўся
У страху з жучыных крылаў.

Навакол зірнуў Асэа
I, замест сясцёр прыгожых
I мужоў іх ганарыстых,
Розных птушак ён убачыў —
Тут былі дразды, сарокі,
Тут былі шпакі і сойкі;
Шчабяталі і спявалі,
Прыхарошваліся птушкі,
Пахаджаючы пыхліва:
Дзюбка ўгору, хвост як веер.