Гіём Апалінэр: Зямны акіян

Я веру,—
свет пераўтвараюць тыя,
хто ад паэзіі ідзе.

Аздобіўся штандарамі Парыж:
Мой добры друг Андрэ Сальмон
спраўляе слаўнае вяселле.
З ім пазнаёміліся мы ў шычку паскудным
У дні свайго юнацтва;
Апранутыя бедна,
курылі мы ўдваіх, чакаючы зары.
Мы закаханыя былі ў адны і тыя ж словы,
чый сэнс змяніць патрэбна.
Падманутыя дзеці бедныя! Мы не маглі
Смяяцца так, як у маленстве.
I стол, і шклянкі дзве пустыя на нас глядзелі
Апошнім позіркам Арфея паміраючага…

Упалі шклянкі і разбіліся —
Мы пачалі смяяцца,
I прэч пайшлі, шукальнікі пагібелі,
Перасякаючы дарогі, вуліцы,
краіны.

Я зноў сустрэў яго на беразе ракі:
Там белыя гарлачыкі гайдалі
Афелію-тапельніцу, а ён
Стаяў між бледных Гамлетаў, самотны,
I ўмела выціпаў на флейце матыў якісь вар’яцкі.
Я потым бачыў:
ён сядзеў ля паміраўшага мужыка
і суцяшаў яго;

Ён захапляўся снегам зазімка,
як голым жаночым целам;
Я чуў: ён па ўсё быў гатовы
за гонар слоў любімых,
Ад якіх святлее твар дзіцячы.
Таму я не маўчу!
Я ўспамінаю — будучыню заклікаю:
Мой добры друг Андрэ Сальмон
спраўляе слаўнае вяселле.

Дык будзем весяліцца разам!
Сяброўства наша — светлая рака —
Багаты плён нам абяцае:
Прырэчная зямля прыносіць людзям ураджай.
Дык будзем весяліцца разам!
I не таму, што шклянкі нашы
Ізноў глядзяць на нас апошнім позіркам Арфея;
I не таму, што выраслі мы ўсе да неба
I можна зблытаць пашы вочы з зорамі;
I не таму, што сцягі ў вокнах палымнеюць
У грамадзян, якія сто гадоў здаволены жыццём
I драбязу сваю абараняюць;
I не таму, што нам дала Паэзія правы:
Мы можам словамі стварыць
і разбурыць сусвет;
I не таму, што плакаць мы умеем
I не здаёмся смешнымі нікому;
I не таму, што курым, п’ём, смяёмся, як калісьці!

Мы будзем весяліцца, бо каханне
Агнём кіруе і паэтамі,
Каханне напаўняе, як святло,
Прастор паміж планетамі сусвету.
Каханне загадала:
мой добры друг Андрэ Сальмон
Спраўляе слаўнае вяселле!

Міма карчомак, заезных дамоў
Ідуць акрабаты ля хат і садоў.
Праз вёскі, дзе цэркваў нідзе не відаць,
Ідуць балаганшчыкі, бубны грымяць.

I дзеці насустрач імчацца да іх,
I разгараюцца вочы ў малых.
Ідуць акрабаты — лады не ў лады,
Ім кожнае дрэва падносіць плады.

На твары — усмешка, цяжар — на плячы,
Яны барабаны нясуць, абручы.
I малпа э мядзведзем выходзяць у час —
Збіраць медзякі за вясёлы паказ.

Ён пры капелюшы, як паўнапраўны пан,
Прыдворнаму краўцу прынёс стары кафтан.
А камерсант-кравец, падаючы абновы,
Быў сам, як манекен той безгаловы.

Натоўп ішоў, і цені ўслед ішлі —
Спляліся і зліліся без кахання.
I рукі, ўзнятыя да сонечнага ззяння,
Як птахі белыя, зрываліся з зямлі.

Я заутра адплыву на караблі магічным,
З Амерыкі ніколі не вярнуся я сюды.
Я грошы зараблю у прэрыях лірычных.
На вуліцах, што я любіў, змятуць мае сляды.

Вярнуцца хочацца індыйскаму салдату!
А я? Тут кожны мой плявок на біржы прадаюць.
У новае апранены, хачу пад тыя шаты,
Дзе птушкі ціхія і мне заснуць дадуць.

Што манекенам? Распрануцца ім не брыдка,
Прымерку зробяць на любы манер.
У фраку лорда, купленым са скідкай,
Ён проста як сапраўдны мільянер.

А з вуліцы гады
Глядзелі на вітрыну,
На чорных манекенаў
I ў ланцугах
Знікалі назаўжды.

Нудой напхаўшы год, брылі ўдаўцамі дні,
Як тыдні чорных пятніц — да магілы,
І хмары чорна белыя грымелі ў вышыні,
Нібы там жонка д’ябла мешалкай лупіла.

У порт ішоў праз лістапад. Апалаю
Лістотай пірсы выслаліся ўсе.
Стаміўся. Чамадан узнёс на палубу
і сам прысеў.

З пагрозай прыхаванай дзьмуў вецер з акіяна
I валасы вільготным пацалункам цалаваў.
Вось плача эмігрант, ахутаны туманам,
Другі з малітвай на калені ўпаў.

Глядзеў ён доўга: берагі там паміралі,
Караблікі дзіцячыя плылі за небасхіл.
Букет маленькі кінуў эмігрант на хвалі —
I акіян расцвіў, набраўся весніх сіл.

Хай той букет плыве, нібыта слава,
Да іншых поэіркаў, у іншы акіян!
I ў памяці яго мінулае ўставала:
Яго жыцця панурага дыван
Нядоля мачыха саткала.