Гіём Апалінэр - Зямны акіян

Розум гібкі наш звязаны з іншым жыццём,
Ён хавае, як дзверы, сакрэт пад замком;
Мы прыносім табе таямніцы стагоддзяў:
Ты пачуеш не толькі аб любоўнай прыгодзе,—
Сэнс дваякі пачуеш фатальнай праявы,
Невядомы ні Усходу, ні Грэцыі нават,—
Сэнс Брэтані, дзе сілай дзевятага вала
Акіян кантынент падмывае памалу.
Поўнач гулам сваіх гарадоў адказала:

О Парыж! Мы прыйшлі, мы — крыніцы жывыя —
Гарады, дзе спяваюць, балбочуць святыя,
Металічныя ідалы фабрык святых,
Зацяжарылі хмары ад комінаў тых!

Нібы ўстаў над зямлёй Іксіён механічны,
Нашых рук, нашых пальцаў не злічыш, не злічыш!

Хай завод-велікан, хай майстэрня спарыш —
Як рабочыя голыя, нашы пальцы працуюць:
За сантымы рэальнасць яны фабрыкуюць.
Гэта ўсё мы табе ахвяруем, Парыж!

. . . . . . . .

I яшчэ адказалі тады
гарады, гарады…

Толькі я ўжо адрозніць не мог галасоў —
Незнаёмых, аддаленых слоў.

I напеў старажытнага горада Трэва
Зліўся з іншым матывам і іншым напевам.

Свет вялікі змясціўся ў гэтым віне.
Тут былі і жывёлы, і мора, і дрэвы,
Горы, зоры спявалі — здавалася мне;
Чуў людзей на каленях пры беразе неба,
Спеў жалеза,
што служыць нам добра, як трэба;
Быў агонь, без якога не маем натхнення:
Узнікалі нябожчыкаў гордыя цені,
I маланкі, што думку маю нараджалі;
Кілаграмы паперы агнямі дрыжалі.

I збіраліся разам даты, назвы, імёны,
Там былі чарвякі несмяротныя —
Ім належыць штодзёнпа
Адшліфоўваць пасля нашы косці гаротныя.

Грозных армій змагаліся батальёны,
I былі там лясы:
што ні дрэва, то — крыж,
I была там — ці чуеш, Парыж? —
Хацінка мая ля берагу мілых вачэй;
Крыкі кветак мне чуліся ў змроку начэй.
Гэта ўсё там было,
Гаманіла, жыло.

Апісаць не змагу я — мне слоў пе знайсці,
Зразумець не змагу я ніколі ў жыцці
Усяго, што тады мне ўявілася,
Усяго, што на свеце змянілася,—
Распаліла празрыстым віном
Няўтольную смагу Парыжа.

Пагодныя дні. Жахлівыя сны.
Дзеянні. Вечная музыка руху.
Парасткі, што нараджаюцца з болем.
Светы, якія нагадваюць нас,
Я вас выпіў, а смагі сваёй не здаволіў.

Затое я зведаў смак сапраўдны сусвету.
Ап’янеў ад таго, што я выпіў сусвет сам
на беразе Сены,
Наглядаючы там, як хвалююцца хвалі і дрэмлюць
барліны.

Слухай, слухай мяне! Я — глотка Парыжа.
Буду піць я сусвет зноў і зноў.

Слухай песню маю ап’янення сусвету!

…Вераснёвая ноч праплынала павольна ў вадзе.
Агні не свяцілі з мастоў, захліпаліся ў Сене.
Сярод зорак згасаўшых займаўся ўжо дзень.

Напярэдадні чатырнаццага ліпеня,
А чацвёртай гадзіне папоўдні,
Я выйшаў на вуліцу:
Вандроўных акрабатаў
я хацеў пабачыць.

Людзі гэтыя працуюць пад адкрытым небам,
Зрэдку іх цяпер сустрэнеш у Парыжы.
У дні майго юнацтва было іх значна болей,
чым цяпер.
Амаль усе яны паехалі ў правінцыю.

Вось я іду бульварам Сен-Жэрмен.
На плошчы невялікай,
ля помпіка Дантону,
Я сустракаю акрабатаў.

Іх акружыў натоўп маўклівы і чакаў пакорліва.
Заняў я месца, каб разгледзець лепш:

Цяжар страшэнны;
Гарады бельгійскія, паднятыя
Магутнымі рукамі рускага рабочага з Лангві;
Пустыя гіры чорныя,
З’яднаныя застылаю ракою!
I пальцы, што прывыклі скручваць сігарэту,
Прыгожа горкую, як і само жыццё.

Пясок засланы дыванамі бруднымі,
Брыжы якіх разгладзіць немагчыма,
Яны — якраз пад колер пылу,
I плямы жоўтыя, зялёныя
Да іх прыліплі,
Як ліпне ў вушы нам дакучлівы матыў.
Ты бачыш чалавека — дзікуна схуднелага?

Насіў ён попел продкаў на барадре сівой,
Ён спадчыну сваю насіў на твары,
Здалося, ён пра будучыню марыў
I машыпальна ўсё круціў катрынку.
Катрынкі голас! Ён здріўляў людзей,
I чуліся ў ім бульканне, і лямант,
і глухія стогны.

Стаялі нерухома акрабаты.
Старэйшы з іх насіў трыко лілова-ружаватае, —
Такога колеру бываюць твары
Сухотніц юных, з твару нават свежых,
Але асуджаных на смерць хваробай.