Гіём Апалінэр - Зямны акіян

Вобразы ласкавыя — зарэзаныя.
Дарагія вусны пунсовыя.
Мія, Марэя.
Іета, Лары.
Анні і ты, Марыя.
Дзе вы, дзяўчаты юныя?
Але
Каля фантана,
Што плача і літасці просіць,
Галубка трапеча белая.

Успаміны мяне пазбавілі сну.
О сябры мае, вы пайшлі на вайну.
Успаміны мае пад скляпеннем лунаюць,
А вашы позіркі ў спячай вадзе,
Тужлівыя, паміраюць.

Дзе вы — Брак, Макс Жакоб — маладосці сябры?
Дзе Дэрэн — з вачыма колеру шэрай зары?
Дзе Рэналь,
Даліз, душой шырокі?
Імёны іх гучаць далёка,
Нібы ў царкве халоднай крокі.
Дзе Крэмніц? Сам ён пайшоў у салдаты.
Магчыма, ўжо ніхто не вернецца жывы дахаты!

Я, поўны ўспамінаў, застаўся сам з сабой.
Фантан смуткуе-плача над маёй бадой.
Хто на вайну пайшоў апоўначы, —
Змагаецца цяпер на Поўначы.
Спусціўся вечар.
О, скрываўленае мора!
Крывёй сплывае ў садзе збіты алеандр,
Як здань вайны, людскога гора.

Вы са мною ізноў,
Успаміны пра родных сяброў,
Загінуўшых на полі бою.

Аліва часу,
Успаміны сплятаюцца разам,
Як у крону адзіную — сотні галін,
Як тысячы ран — у газетны артыкул адзін.

I здані цёмныя, неадчувальныя
Ператварыліся ў мой цень.
Нібы індзеец у засадзе нядрэмны,
За мной вы сочыце, ды дарэмна:
Вы не пабачыце болей мяне,
Вершаў маіх не пачуеце, не.

А я ўсё чую вас
I ўсё яшчэ гляджу на вас.

О доля! О шматлікі цень,
Хай беражэ вас сонца і шануе!
Вы любіце мяне
І не пакінеце ніколі.

Вы скачаце на сонцы, пылу не ўзнімаючы.

Атрамант сонца — цень,
I почырк маёй лямпы — цень,
Бясконцыя набоі спачуванняў.
Прыніжаны, прыземлены мой бог!

У халоднай зямлянцы, пакрытай лазою,
Каля гармат, павернутых на поўнач,
Я думаю пра вёску афрыканскую,
У якой спявалі, і кахалі,
I гутарку заводзілі
Вясёлую, высакародную.

Бачу зноў майго бацьку-салдата:
Біў адважна ён служак англійскіх лэндлордаў
— ашанці.
Чую смех ашалелы сястры:
Грудзі цвёрдыя мела яна, як снарады.
Бачу маці сваю — варажбітку:
Соллю грэбавала, проса ў ступе таўкла.
I яшчэ ўспамінаю драўлянага ідала —
Вытанчанага, незразумела-хвалюючага,—
Гэта — плоднасці фетыш.

Потым, значна пазней, была галава:
Ляжала яна ля балота, адрэзаная…

О мой вораг збляднелы,
Твая галава серабрыстая!
А ў балоце, у багне,
Месяц бледны свяціўся, скакаў
І здаваўся ён мне галавой серабрыстай.
Я ў пячоры нябачным зрабіўся:
Галава негрыцянская
З ноччу глыбокай злівалася.

Потым збегла сястра
Разам з нейкім стралком:
Ён памёр у Арасе.

Калі хочаце ведаць вы, колькі мне год, Запытайце епіскапа:
Быў салодкі салодкі ён ля маці маёй,
Быў, як маслены кот, ля сястрыцы маёй.
Мы ў дзікунскім жылі будане:
Не такі ён быў дзікі, як нашы зямлянкі,
Для пяхоты і нас — кананіраў.

Пра лафеты даведаўся я ля балота:
Праганялі там смагу даўгашыйкі-жырафы;
А вораг, які сяло рабаваў,
Дзяўчат гвалтаваў,
Сам жахнуўся ад прывіду смерці.

Дзень пры дні, з вёскі ў вёску,
Я чыноўніка-пана насіў.
Потым быў я слугой у Парыжы.
Я не ведаю, колькі мне год…
Як у рэкруты ўзялі мяне,—
Дваццаць год запісалі.
Я — французскі салдат;
Пабялілі мяне адным махам.

Не магу адказаць, дзе знаходзіцца
Наша часць пяцьдзесят дзевятая.
I чаму, аднак, белым быць
Лепш, чымся чорным?
I чаму нам у скокі пускацца няможна,
Паспрачацца па-людску і, сытна пад’еўшы,
Затым легчы спаць?

І вось мы страляем
Па харчовых абозах бошаў,
Мы склявалі ўсё поле снарадамі.
I пад ліўнем жалезным
Я ўспомніў страшэннае возера,
I людзей, прыкаваных страшэннай любоўю.
Прыгадаў я вар’яцкую ноч,
Чараўнічую ноч —
Такую ж, як сёння,
Дзе жахлівыя позіркі
Разрываюцца кулямі
У небе цудоўным.

Мы будзем крочыць далёка,
Але не прасунемся ўперад ніколі.

Ад планеты адной да планеты другой,
Ад туманнасці да туманнасці,
Не пакідаючы зямлі ні на хвіліну.
Дон Жуан, палюбоўнік трох тысяч камет,
Сілы ў свеце шукае новыя
I ўспрымае сур’ёзна міраж.