Гіём Апалінэр - Зямны акіян

«Скарыцеся, — так напісаў ім султан, —
Паўмесяца — знак мой
на шыю надзеньце!
Гэта — ярмо найлепшае ў свеце.
Хлопцы-казакі,
прыходзьце ў мой стан,
Я ўладар ваш,
я усемагутны пан.

Як верных слугаў прымаю вас».
З рогату ўсе пакаціліся разам:
Вось навіна:
«Ашчаслівіў ты нас!»
I каля свечкі —
фраза за фразай —
Яны напісалі султану адказ.

Варава — злачынец меншы, чым ты.
Шайтан-Люцыпер і ты — браты.
Выкармлены, як паганцы-анёлы,
На брудэе, памыях,—
ты згінеш, назола,
Справіш без нас свой шабаш вясёлы!

Салонікаў чорных тухлая рыба,
Ты стаў слепавокі,
прагніў твой нос.
Ты — сон жахлівы.
Не ведаеш хіба,
Што маці тваю корчыў дзікі панос —
I ты нарадзіўся ад моцнага згібу.

Падолля любімага нашага
кат,
У больках, струпах тваё цела дурное.
Свінячы лыч, кабыліны зад,
Усе твае скарбы хай пойдуць на тое,
Каб ты аплаціў свае лекі, гад!

О Млечны Шлях — ты светлы брат
Крыніц празрыстых Ханаана.
Мы — целы бедных закаханых,
Мы — весляры, плывем дарогай страт
Да зор, схаваных у туманах.

Нас дэман цягне ў карагод,
І круціць нас,
вядзе за рукі,
I скача чалавечы род.
Пачуўшы скрыпак згубленыя гукі.
Разявіла прадонне чорны рот.

О доля-лёс шалёных каралёў,
Цябе дагэтуль мы не зразумелі.
І для дрыжачых зор я не энаходжу слоў,
Як для жанчын хлуслівых у пасцелі!
Ваш ложак,
як пустыня,
поўны цьмяных сноў.

Прынц-рэгент Луітпольд стары,
Ты апякун манархаў — двух вар’ятаў.
Няўжо не плачаш да зары,
Калі трапечуць светлячкі ўгары,
А ты згадаў свайго кахання свята?

Над светлым возерам, між дрэў,
Палац застаўся без прынцэсы;
Там весні вецер зашумеў,
Там човен з баркаролай-песняй,
Там лебедзя апошні спеў.

Аднойчы ў хвалях тых сівых
Кароль тутэйшы утапіўся.
Як выплыў ён з глыбінь сваіх, —
Зірнуў на свет і зноў забыўся,
I потым назаўсёды сціх.

Ты, чэрвень, пальцы ўсе мае
Спаліў пякучым сонцам-лірай.
Парыж са мною трызніць і пяе,
Ён закруціў мяне ў шалёным віры,
Але памерці сілы не дае!

Нядзеля нудная не мае межаў,
Катрынкі енчаць па дварах,
Гірлянды кветак, як мярэжы,
З балконаў звіслі, мне на страх,
Як галава пізанскай вежы.

Увечары Парыж смакуе джын —
Увесь ад электрычнасці палае.
З зялёнымі агнямі уздоўж спін,
Імчацца,
як шалёныя,
трамваі —
Па рэйках пішуць музыку машын.

Кафэ распухла ўсё ад дыму,
Крычыць да хрыпаты цыганскі хор, —
Каханне для цябе,
любімай,
Яны ўслаўляюць,
як юнак-танцор,
Як я ўслаўляў,
з гарачымі вачыма…

Я ж ведаў:
песні ў гонар каралеў —
Гадоў маіх мінулых нараканні;
I гімн рабоў, як чалавечы гнеў.
Я для сірэн прывабных слухаў спеў,
Я ведаў спеў няшчаснага ў каханні.

Недалёка ад Тэхаса,
На шляху да Гальвестона,
Ёсць вялікі сад, там ружы
Незвычайныя растуць.
I здаецца ружай віла —
Самай водарнай і мілай.

Часта там адна жанчына
Усё гуляе аж да ночы.
Як прайду я — глянем шчыра
Мы адно другому ў вочы.

Менанітка дама тая:
Гузікаў не прызнае.
I нямашака ў яе
Ні бутона ў строгім сэрцы.
Сам я гузікі губляю —
Мы з той дамай — аднаверцы…

На вуліцах Кёльна хадзіла,
Гуляла яна да відна,
Усім усміхалася міла,
Сядзела за пляшкай віна
На тумбе карчомнай яна.

Сама галадала, а грошы
Свайму аддавала «бошу».
А той сутэнёр часнаком
Смярдзеў і, як ехаў з Фармозы,
Зайшоў у публічны дом
I вывез дзяўчыну, раскосы.

Я ведаю рознага лёсу людзей.
Не ўсіх зразумеў я, праверыў:
Той — мёртвага лісця цішэй,
А полымя тоіцца ў зрэнках вачэй,
А сэрца — адкрытыя дзверы.

Я ўбачыў з самай раніцы штандары,
але нікому не сказаў:
Вось гэта вопратка жабрацтва,
Тут дэмакратыя хавае сарамліва боль,
Тут воля вольная.
Урэшце, бяром мы прыклад з лісця;
О сіла раслінная, — ты адзіная
свабодная на ўсёй зямлі!

Я не сказаў: будынкі запалалі
Таму, што мы сяброў праводзім —
яны ж не вернуцца назад.
Я не прыкмеціў:
ні мазольных рук,
якія заўтра будуць працаваць на нас,
Ні тых, павешаных, якія не змаглі ў жыцці
дабіцца выгады;
Ні тых, хто абнаўляе свет, ізноў Бастылію штурмуе.