Montagu Butler - Step by Step in Esperanto

Kion oni povas havi en poŝo malplena? (1191).

“Avino! Ĉu oni devas respekti blankajn harojn?” “Kompreneble, kara.” “Do kial vi tinkturas( dye ) viajn?”

“Mi devas en gluti( swallow ) ĉion, kion mia edzino diras.” “Nu! Mi devas engluti ĉion, kion mia edzino kuiras( cooks )!”

492. (a) Kion oni povas fari, seoni havas plumon (broson, kreton, martelon, monon)? Kion oni devas havi, se oni dezirasskribi (aĉeti ion …)? Kiam oni devas haviplumon? …

(b) Why are you reading? (Because I want to learn). Why don’t you speak? (Because I must think). Why must we wait? (Because I can’t attend to you now).

(c) Ni volas diskuti la demandon. Vi devas suferi en silento. Oni povas pardoni al idioto. Complete similarly: volas konfesi, povas erari, devas instrui, volas fini, povas kredi, devas telegrafi, povas esperi.

(d) Use in sentences six verbs ending in ‑i, preceded by volas, povas, devas ( thus: ŝi volas dormi, ŝi povas dormi, ŝi devas dormi), and translate.

493. Mi devis iri, I had (was obliged, was bound) to go .

Mi povis iri, I could (was able to) go.

Mi volis iri, I chose (had a mind) to go.

494. Dekjara knabo devis verki ( write, compose ) eseon pri la temo “Nia Hundo”. Jen estas la eseo, kiun li verkis. “Nia hundo mortis.”

Guvernistino: “Kiam mi havis vian aĝon, mi povis respondi ĉiun demandon pri gramatiko ( grammar ).” Knabineto: Nu, fraŭlino, vi havis malsaman instruistinon."

«Mi estas la sola knabo, kiu povis respondi la demandon de la instruisto.» «Kion li demandis?» «Li demandis „Kiu rompis la fenestron de la klasĉambro?“»

495. Kien vi iras, kiam vi devasaĉeti ion (panon, legomojn, ĉapelon, vestojn, botojn)? lerni muzikon (Esperanton)? Kiam mi devas…, mi iras al butiko (bakisto, legomisto, ĉapelisto, tajloro, botisto, muzikinstruisto, Esperanta kurso( course of lessons ).

Varianto: Kial vi iris al …? (Mi iris al … , ĉar mi devis …)

496. Nenegatives the word it precedes (221).

Li ne povas iri, he is-not able-to-go (=he cannot go).

Li povas ne iri, he is-able not-to-go (=he can avoid going).

Li ne volas iri, he does-not-choose (wish) to-go.

Li volas ne iri, he chooses (wishes) not to-go.

Li ne devas iri, [53] he is-not-obliged to-go (=he hasn’t got to go, he need not go unless he wants to).

Li devas ne iri, [54] he is-obliged not-to-go (=he must not go).

497. Mi devas ne dormi, sed labori. Mi ne devas dormi, tamen mi povas, se mi volas. Kiu ne havas, ne povas doni. Pri la gusto oni ne povas diskuti. Oni ne povas vivi sen manĝo. Amo kaj saĝo ne povas kuniri. Ne povas ĉiu homo esti pap’ en Romo. Neniu povas pensi pri ĉio! Se la monto ne volas iri al Mahometo, Mahometo devas iri al la monto. Aleksandro ne volas lerni, kaj tial mi batas Aleksandron.

498. “Kial vi iras al la lito?” “Ĉar la lito ne povas veni al mi.”

“Kial oni devas porti ombrelon en pluva tago?” “Ĉar ĝi ne povas marŝi.”

“Kial vi ne volas aŭdi la kanton de kato?” “Ĉar ĝi estas katastrofo(kata strofo)!”

“Kial vi ploras, kara?” “Ĉar Dora ne volas ludi kun mi.” “Kial ŝi ne volas ludi kun vi?” “Ĉar mi ploras.”

Vizitanto (al malliberulo): “Kial vi estas ĉi tie?” “Ĉar mi ne povas eliri.”

Talentaknabo. “Patro! Mi povas fari ion, kion vi ne povas.” “Kion do?” “Kreski.”

“Oni diras, ke virino ne povas gardi sekreton.” “Ho jes, unu.” “Kiu estas tiu?” “Ŝia aĝo.”

“Kvankam mi amas naĝi, tamen mi ne povas naĝi nun.” “Kial ne?” “Ĉar mi ne estas en la akvo.”

“Ĉu vi deziras fromaĝon?” “Ne, dankon. Kiam mi manĝas fromaĝon, mi ne povas dormi.” “Nu — kiam mi dormas, mi ne povas manĝi fromaĝon.”

“Kion vi faras, Petro? Ĉu vi instruas la papagon blasfemi?” “Ne, patrino. Mi nur instruas al ĝi pri tio, kion ĝi devas ne diri .”

Patro: «Ĉu vi scias, kion signifas „Estu bona“?» Filo: «Jes, paĉjo. Tio signifas „Faru tion, kion vi ne volas fari“.»

“Ĉu vi ne hontas( ashamed ) trompi iun, kiu fidas al vi?” “Sed mi ne povas trompi iun, kiu ne fidas al mi!”

Boksinstruisto: “Tenu vian okulon sur lia dekstra pugno( fist ).” Lernanto: “Mi ne povas: li tenas la dekstran pugnon sur mia okulo.”

499. Ĉu vi povasmovi viajn okulojn? etc. Ĉu vi volasplendi pri io? etc. Ĉu vi devasdormi, dum mi parolas? etc. Ĉu vi povas diri al mi,kio estas ĉevalo? kiam oni portas sunombrelon? etc.

500. Kial vi ne povastuŝi la plafonon? (Mi ne … ĉar ĝi estas tro alta.) levi la bibliotekon? (… peza.) meti la tablon en vian poŝon? vojaĝi al Usono en unu horo? Kial vi volas (ne volas)labori? ripozi? manĝi kreton? trinki nun? esti riĉa? Kial vi devas (ne devas)lerni dek lingvojn? porti ombrelon?

501. Ĉu li devas (devis) iri? Must he (Did he have to) go?

Ĉu li povas (povis) iri? Can (Could) he go?

Ĉu li volas (volis) iri? Is (Was) it his will to go?

Li ne devis iri, ĉu? He didn’t have to go, did he?

Li povis iri, ĉu ne? He could go, couldn’t he?

Li ne volis iri, ĉu? He didn’t choose to go, did he?

502. Can (Could) you forget? Not quite. Can’t (Couldn’t) you agree? Not at all. Are (Were) you able to do it? Of course not. Must you (Did you have to) wait? Unfortunately I must (did). Do you wish to complain? Yes, I do (Jes, mi volas). Were you obliged to pay? As a matter of fact, I was. Can you see anything? Perhaps I can. You didn’t wish to come, did you? You have to go now, haven’t you? Are you bound to go? Are you bound not to go? I want to sing. I can sing. I must sing. I am not able to stay. Do they wish to speak? You must answer. You need not answer. You must not answer. We are obliged to complain. Was it her duty to go?

503. Li ne povas ne iri, [55] He is-unable not-to-go = he can’t help going, he can’t stay away).

Li ne volas ne iri, He is-unwilling not-to-go (=he doesn’t wish to stay away).

Li ne devas ne iri, He is-not-bound not-to-go (=he need not stay away).

(a) I don’t-want not-to-speak. I can’t refrain from speaking. If you can’t help speaking, you are-not-bound not-to-speak.

504. Kion fari? = Kion mi (ni, vi, oni, etc.) povas (devas, volas) fari? What is one (am I) (are you) to do? What can (must, shall) I (we) do? What is to be done? etc., according to the context.

(a) Kie stari? Kial atendi? Kiun peti? Kiun sendi? Kiam skribi? Kion diri? Kion aĉeti? Kian elekti? Kies preni? Ĉu silenti? Ĉu protesti? Ĉu esti, aŭ ne esti? [56]

(b) Kion fari, kiamla edzo koleras? la vetero estas malvarma? katoj kantas en la nokto? la filino ludas la violonon? oni havas kapdoloron? oni ne povas dormi?