Ludoviko Zamenhof: La dua libro de l’ lingvo internacia

Mi vi·n ne kompren·as, sinjor·o. — Vi est·as tre obstin·a, mi·a amik·o. — Vi ĉiu·j est·as tro fier·a·j. — «Vi» ni dir·as egal·e al unu person·o aŭ objekt·o kaj al mult·a·j; tio ĉi est·as far·it·a pro oportun·ec·o, ĉar, parol·ant·e kun iu, ni oft·e ne sci·as, kiel dir·i al li: «vi» aŭ «ci» («ci» signif·as la du·a·n person·o·n de l’ ununombr·o; sed tiu ĉi vort·o est·as trov·at·a sol·e en la plen·a vort·ar·o; en la lingv·o mem ĝi preskaŭ nenian est·as uz·at·a). — La ĉap·ist·o ne ven·os, ĉar li est·as mal·san·a; se ven·os li·a edz·in·o, don·u al ŝi mi·a·n ĉapel·o·n; se ven·os li·a plej mal·jun·a fil·o, vi pov·as ankaŭ ĝi·n don·i al li; sed se ven·os li·a mal·grand·a infan·o, don·u al ĝi neni·o·n. — Jen est·as la hund·o, don·u al ĝi ost·o·n, kaj vok·u la kat·in·o·n, ĝi ricev·os pec·o·n da viand·o. — Mi am·as mi·n, ĉar ĉiu am·as si·n mem. — Vi estim·as vi·n mem, sed ali·a·j vi·n ne estim·as; mi·a frat·o estim·as si·n ne mult·e, sed ali·a·j li·n tre estim·as. — Montr·u al mi vi·a·n kalkul·o·n. — Ili konduk·is la koleg·o·j·n en si·a·n loĝ·ej·o·n, anstataŭ ir·i kun ili en ili·a·n. — Oni dir·as, ke vi est·as riĉ·a.

Kial vi ne respond·as al mi, kian mi vi·n demand·as? — La patr·o skrib·as leter·o·n, kaj la infan·o·j prepar·as si·a·j·n lecion·o·j·n. — Kio·n li babil·as? — Li babil·ad·as la tut·a·n tag·o·n. — Ni·a gast·o kant·is la ĉiukon·at·a·n romanc·o·n de N. — Mi·a onkl·o ek·kant·is kaj tuj ĉes·is, sed mi·a frat·o kant·ad·is la tut·a·n vesper·o·n. — Karol·in·o ĉian obe·ad·is la ordon·o·j·n de si·a patr·in·o, sed hodiaŭ ŝi ne ob·e·is. — Kian mi ven·is al li, li tuj fin·is si·a·n labor·o·n. — Kian mi ven·is al li, li fin·ad·is si·a·n labor·o·n. — Vi ne mal·help·is mi·n, ĉar kian vi ven·is, mi est·is jam fin·it·a mi·a·n labor·o·n. — Li batal·os, ĉar li ne dorm·os trankvil·e, ĝis li est·os venk·int·a la mal·amik·o·n. — Se mi nur est·us san·a, mi est·us tut·e kontent·a. — Se ili est·us dir·int·a·j la ver·o·n, ili ne est·us nun pun·at·a·j; nun ili konfes·is ĉio·n, sed ĝi est·is jam tro mal·fru·e. — Johan·o, serĉ·u mi·a·n krajon·o·n. — Ni ir·u promen·i, sinjor·o·j! — Li ne esper·u pardon·o·n! — Sav·u mi·n, amik·o·j! — Mi lern·as pentr·i kaj lud·i gitar·o·n. — Instru·ant·e, ni lern·as. — La lern·ant·o dev·as estim·i la instru·ant·o·n. — Libr·o instru·ant·a est·as tre util·a. — Ne ĉiu instru·ant·o est·as instru·ist·o. — Di·o est·as la kre·int·o kaj la reg·ant·o de l’ mond·o. — Ferm·int·e la pord·o·n, li komenc·is si·n sen·vest·ig·i. — La ven·ont·a gast·o est·as ankoraŭ en la voj·o. — La el·pel·it·o mal·sat·as jam la tri·a·n tag·o·n. — Pun·at·a antaŭ la romp·it·a pot·o, la kat·o ebl·e kompren·os la kaŭz·o·n de l’ pun·ad·o. — La konstru·ot·a dom·o kost·os mult·o·n da mon·o. — Bat·at·e de la mastr·o, li plor·is kaj ĵur·is, ke li terur·e venĝ·os. — En tiu ĉi lern·ej·o la infan·o·j est·as eduk·at·a·j tre bon·e, ĉar la lern·ej·estr·o si·n okup·as je si·a afer·o kun am·o. — Tio ĉi montr·as, ke vi·a nep·o est·as ne bon·e eduk·it·a. — Dum en unu ĉambr·o la gast·o·j danc·ad·is, en la du·a ĉambr·o est·is prepar·at·a la vespermanĝ·o; kian la tabl·o est·is prepar·it·a, oni invit·is la gast·o·j·n al la tabl·o. — Kio est·os hodiaŭ prezent·at·a en la teatr·o? — Aŭd·u, infan·o·j! se vi est·os prezent·it·a·j al la general·o, salut·u li·n ĝentil·e. — La fraŭl·in·o, kiu est·is edz·in·ig·ot·a de mi·a frat·o, mort·is, ne far·iĝ·int·e ankoraŭ eĉ li·a fianĉ·in·o. — La form·o·j·n kun·met·it·a·j·n (ekzempl·e: mi far·ad·as, mi est·is far·int·a … kaj ceter·a·j·n) — oni dev·as uz·i sol·e tian, kian la senc·o ĝi·n neces·e postul·as.

La adverb·o·j (e·vort·o·j), kiu·j est·as kre·it·a·j el ali·a·j vort·o·j, fin·iĝ·as je la liter·o «e»; ĉiu·j ali·a·j adverb·o·j ne hav·as konstant·a·n fin·iĝ·o·n kaj aparten·as al la vort·o·j simpl·a·j. — Li est·as sever·a juĝ·ant·o, li juĝ·as sever·e, sed just·e. — Nun est·as varm·e, sed la nokt·o kred·ebl·e est·os tre mal·varm·a. — Li est·as tre riĉ·a, kaj li don·is al la mal·feliĉ·ul·o tro mal·mult·e, ĉar li est·as kon·at·a avar·ul·o. — Kun tiu paper·o mi ek·ir·is per grand·a·j paŝ·o·j al la komerc·ist·o; sed antaŭ la magazen·o mi renkont·is kaleŝ·o·n, en kiu sid·is riĉ·e vest·it·a sinjor·o. El·ir·int·e el la kaleŝ·o kaj for·ĵet·int·e la pec·o·n da cigar·o, kiu·n li est·is ten·int·a inter la fingr·o·j, li ek·rigard·is mi·n tra si·a·j blu·a·j okul·vitr·o·j kaj dir·is sen ia antaŭ·parol·o: «ne, por vi mi·a magazen·o est·as ferm·it·a pro la mal·bon·a·j sci·ig·aĵ·o·j, kiu·j·n mi ricev·is pri vi de hom·o·j kred·ind·a·j.» — Mi el·trink·is tut·a·n botel·o·n da vin·o, kvankam ĝi ne tre plaĉ·is al mi, ĉar la vin·o est·is bon·a, sed la botel·o est·is de brand·o. — Oni dir·as, ke vi gajn·is la grand·a·n gajn·o·n; se tio ĉi est·as ver·a, mi vi·n gratul·as. — Li dir·as, ke mi est·us pli feliĉ·a, se mi est·us pli diligent·a. — La mastr·o dir·is, ke mi for·ir·u, ĉar se ne — li mi·n el·pel·os per la hund·o·j. — Ho, kiel mi est·as lac·a! — Fi, kia mal·konven·a esprim·o! — Hura! viv·u la reĝ·o!

Vort·o·j kun·met·it·a·j est·as kre·at·a·j per simpl·a kun·lig·ad·o de simpl·a·j vort·o·j; pren·at·a·j est·as ordinar·e la pur·a·j radik·o·j, sed, se la bon·son·ec·o aŭ la klar·ec·o postul·as, oni pov·as ankaŭ pren·i la tut·a·n vort·o·n, t.·e. la radik·o·n kun·e kun la fin·iĝ·o. — La lingv·o inter·naci·a esper·as far·iĝ·i ian lingv·o tutmond·a. — La unu·tag·a reg·ad·o de tiu ĉi estr·o ne rest·is sen post·sign·o·j. — Tio est·as frukt·o de li·a unu·a·temp·a verk·ad·o. — Ni maten·manĝ·as ĉian je l’ dek·a hor·o antaŭ tag·mez·o. — La pord·o·kurten·o·j de li·a dorm·o·ĉambr·o est·as de flav·ruĝ·a kolor·o. — Nenian insult·u, ne parol·int·e kun la insult·ot·o. — Met·u la libr·o·n sur la tabl·o·n. — La libr·o jam est·as sur la tabl·o. — Li en·ir·is la ĉambr·o·n (aŭ en la ĉambr·o·n). — Ĉu vi est·as kontent·a je mi·a donac·o? — Li ek·dorm·is je etern·e. — Ŝi est·as la unu·a balet·ist·in·o en ni·a teatr·o. — Kia meĥanik·ist·o far·is tiu·n ĉi maŝin·o·n? — Li est·as direktor·o en fabrik·o de tabak·o. — La politik·o de ni·a ministr·o montr·as, ke li est·as bon·a diplomati·ist·o. — La histori·o de la civiliz·ad·o est·as tre interes·a. — Li korespond·as telegraf·e kun ĉiu·j agent·o·j.

Kia grand·a brul·o! kio brul·as? — Lign·o est·as bon·a brul·a material·o. — La fer·a baston·o est·as brul·e varm·eg·a. — Iu ven·is; demand·u li·n, kiu li est·as, kaj se li est·as tiu, kiu·n mi atend·as, send·u li·n al mi; neni·u·n ali·a·n mi hodiaŭ vol·as vid·i … ne, mi decid·is ali·e: send·u ĉiu·n, kiu ajn li est·os. — Ian mi ven·is al li kaj mi trov·is li·n liber·a; tio ĉi mi·n fort·e mir·ig·is, ĉar kian ·a·j·n mi ven·as, li ĉian sid·as super labor·o, kaj li nenian est·as liber·a. — Kia·j vort·o·j pov·as est·i far·at·a·j el la vort·o·j: «ia», «ial», «ian», «i·e», «iel», «ies», «io», «iom», «iu»? — La kiom·a·n foj·o·n li jam ripet·is si·a·n rakont·o·n? — Ĉu oni pov·as dir·i: help·i la frat·o·n (anstataŭ: al la frat·o), ob·e·i la patr·o·n (anstataŭ: al la patr·o), rid·i li·a·n mal·saĝ·ec·o·n (anstataŭ: je li·a mal·saĝ·ec·o), plor·i la perd·o·n (anstataŭ: pro la perd·o)? Jes; ĉar se la senc·o ne montr·as klar·e, kia·n prepozici·o·n ni dev·as uz·i, ni ĉia·n pov·as uz·i la vort·o·n «j·e», aŭ la akuzativ·o·n sen prepozici·o.