Юры Пацюпа - Страла Зэнона (Рытмалягічны трактат)

А. Ф.Гэта дзьве розныя здольнасьці.

Х. Л. Б.Але, ведама ж, гэтыя дзьве адмены слыху розьняцца, і мне даводзілася гутарыць з музыкамі, у якіх зусім няма слыху на музыку слова, — яны ня могуць вызначыць, ці добры рытм у празаічным пасажы або ў паэтычнай страфе.

І ў паэтаў, і ў музыкантаў наяўнасьць слыху не залежыць ад іх тэарэтычных ведаў. Таму, тонка адчуваючы рытмэму, не заўсёды можна даць яе тэарэтычнае азначэньне. Тэарэтыкі, сваім парадкам, далёка ня ўсе належна адчуваюць варыянты ды інварыянты рытму. Невыпадкова ж у нешматлікай вершазнаўчай літаратуры так шмат бяздушных, мэханістычных аналізаў. Не сумняюся, якасьць рытмэмы можна вызначыць і дакладным «матэматычным» разьлікам, але без банальнае суб’ектыўнае інтуіцыі само існаваньне вершаў было б немажлівым. Пад канец мушу з скрухаю зазначыць, што мой паэтычны слых далёкі ад дасканаласьці. Іначай і мне практычна ўдалося б суладаць з «чыстымі пэонамі», якія я з зайздрасьцю чуў у цытаваных вышэй В. Савіча-Заблоцкага, С. Ясеніна, П. Васільева, У. Някляева. Балазе, там дзе бракуе прыроднага дару, — прыходзіць на дапамогу практычны досьвед і, урэшце, тэорыя.

Гэты досьлед — у нейкай ступені помста «ямба-харэізму» за тыя блудныя сьцежкі, па якіх ён вадзіў мяне і водзіць дагэтуль, у той ці іншай меры, усіх нашых паэтаў. Часамі лепш ня ведаць жаднае тэорыі і пісаць на слых, як гэта з посьпехам рабілі нашаніўцы, чым сьлібізаваць фантомныя ступы. Як я зазначаў на пачатку, усе паэтыкі — і айчынныя, і іншыя, — пашыраныя ў абсягах Беларусі, бачылі і бачаць верш вачыма тона-сылябізму. Выкладзеная ж тут тэорыя, хоць і прэтэндуе на ролю мэтатэорыі, усё ж за падставовую ідэю бярэ прынцып «сылябізму», ці — запраўднага сыляба-танізму. А наагул, мы пакуль што ня ведаем ні меры свабоды рытму, ні законаў яго спалучальнасьці. Сёньня філялёгія дазваляе распрацаваць законы спалучэньня рытмэмаў, як некалі пост’імпрэсіяністы распрацавалі законы спалучэньня колераў.

http://arche.bymedia.net/2004-5/pac504.htm