Янка Юхнавец - Урачыстасьць у садзе[Драматычныя начыркі]

з мукою перамешаныя. Мы-ж — добрадайцы!

Млынар (бярэ пучок травы, кладзе за пазуху)

На дол ідзеце, ойча,

тут пыльна і нянатва.

Усё зраблю, як ты сказаў.

Пустэльнік (зыходзіцьь наадоле ўжо Скульптар)

Унось сваё тварэньня, пастаў там у куток.

Хай пастаіць пакуль у млыне.

Толк ёй пагожы прынараджу,

бо-ж я купіў, і заплаціў… нятанна.

(Скульптар люботна ставіць «Жанчына

ў пацалунку» ў кутку ветракаь заходзіць

Млынар, дае яму мяшок мукі)

Бяры і будзь удзячны.

А другі мяшок мукі

млынар яшчэ не намалоў,

заўтра забярэш.

(Скульптар адыходзіцьь да Млынара)

Хай узвалочыць страўнік

хлебам нашым дайным…

А ты запамятай:

зярнё кажнае разьмялі дашчэнту,

ім не расьці на нівах болей.

А для мяне і для сябе

усё ткі сьцеражы ў сьвірне,

муку дабротную на пірагі,

а зёрны на насёны (мы самі не памёрлі)

я сам адмеру беражліва,

не клапаціся нават,

сам размяркую шчыра, каму даць пасеяць.

Млынар

Тваю волю слухаю ўважна

і зраблю, як ты казаў:

муку — ў багну,

а рэшту — да арудаў.

Пустэльнік (набожна)

Вялей, чакай!

О, як люблю я слова гэтае!

Прад ім заўсёды адступаю

ў зварот пачаты,

пад ім, здаецца, я

ад варагоў схаваны шчыльна,

прабач — ня ты…

(люботна)

Адданы спадарожнік мой,

я ў радасьці цяпер дваякай.

Жыцьцё — ня толькі адчуваньне часу,

а ўсьцяж прычаснасьці для розуму,

у спалуках існасьці Узвышняга.

Павер — у замалотай галаве, змароны працай,

ты гэткіх слоў ніколі

не маніўся чуць.

Ты той, што шчасьця ня шукае.

Ты водміж кінуты ў днёх штодзённых,

а можа, крыху ў мінулых.

А мне? Мне карціць прызнацца:

я цяжкасьцяй ўсёй быцьця ахутаны.

Мушу і манюся сьвет напоўніць

людзямі іншымі.

А каб зрабіць, хачу я неспакметна

зярно змалоць і расцярушыць на вецер

без астанку…

(загадліва)

Вось гэтую статую вазьмі

і струшчы на пясочыны —

вярні яе зямлі усаджанай,

бяз знаку будзе.

А заўтра не забудзь таксама,

другі мяшок з мукой,

аддай яму скарознаму

з травою-зельлем змелены,

бо есьці ўсім хочацца, не яму адно,

мо каму прадасьць або пазычыць —

няхай ядуць… пупырацца.

Млынар (у дбайнай згодзе)

Мне толькі працу, і ты даў яе —

я напагатове, ойча.

(міжчасна, парадкуючы мяхі з збожжам сабе)

Рой злоўлены апаўдні —

у карэнь садзі прыгодны.

Пустэльнік (надалей заахвочана)

Будзе толк маім зарукам.

Зарука дапамогі — ты.

Але трымай ты вусны нерастуленымі.

Няведамкай прыкідвайся. Хавай мне абяцаньне,

і будзь здароў, - наступнае спатканьне,

і будзь здароў, - наступнае спатканьне

навінай іншай забавіць нас.

Дарогі клікаюць мяне ісьці

далей, далей ад гоняў замкавых.

Там скарбы я знайду

маім імкненьням і жаданьням.

Мая дарога некароткая.

Бывай! Мялі закрамянелы лёс…

Мяне накормяць там.

Багатыя і бедныя пустэльніка пазнаюць —

чалавек сьвяты.

Не ўхіляюся, не хаваюся — я чалавек сьвяты!

(ускідвае на ўзплечча мешкаватую кайструь

адыходзіць)

Млынар (паглядзеўшы ўсьледь сам)

Ідзі сабе, хадзі сабе —

выцёхквай вышчары языкаватыя.

А мне вядома:

за Полацакам,

за Вільняй

і чарнігавам

зямля апанавала, падзяліла

прасьцінкамі маю Айчыну з суседзімі, чужацкамі.

(падыходзіць да скульптуры, азірае)

Мой няведамы сын, тварэц,

у шораху жыцьцёвага цярпеньня,

як вой, спаткаўся я ў чыстым полі —

храпеўя на зямлі наскай,

з гадзюкай,

што выпаўзла з травы пад самым носам.

І я ня ведаю, з кім цяпер змагацца,

з кім на старасьць спрабаваць

астанкі шчэ нязмерлай моцы?

(пераступае колькі крокаўь нарсьціва)

Я жывы! Пераходжу кладкі між днём і ноччу!

У пацёмках асьвятлёных сьціпла,

сьвятлом

з кусочка-сьвечкі нават

сьвятлом незгасным цяплюся сам.

(спагадна)

Якія ліўні ліхалецьця

над зямлёй маёй…

(уздымае рукі ў строп ветрака)

Хто будзе мне прыгадваць:

рабі, прыкідвайся?

Я сам сабе загадваю!..

Пазнаю стварэньні паўзуча-гідкіх…

Магу кранацца сьмерцяй сам,

бяз сумленьня,

супраць таго, што да мяне сурова…

(уваходзіць Ганка)

Ганка

З кім ты гамоніш?

Нават чутна

твая гаворка на дварэ.

Млынар

Яе, дачка, зглушыць ня можа

грукат жорнаў і скрыгат крылаў

ветрака… Глядзі!

(паказвае на скульптуру)

Ганка

Нібы жывая.

Млынар

Прынесьлі гэта мне здрабіць.

Ганка

Якая прыгажосьць! Навошта разьбіваць?