Янка Юхнавец - Урачыстасьць у садзе[Драматычныя начыркі]

А прыгаство, бязь іншага прыгаства ўпобач —

не прыгаство,

а скратнае заміраньне, — не ўлітаваць яго,

што некалісьці было,

даступна ў днёх мінулах…

(Пустэльнік азірае скульптуру)

1-шы Голас (ад людзей, што асталіся)

Хай прыгаство сваё паставіць каля замку!

2-гі Голас

Голую?.. Срамятня!

Тут чалавек сьвяты жыве цяпер.

3-ці Голас

Я чуў, ён хоча прадаць яе… Прадаць каму?

Пустэльнік (супакойвае ўзмахам рукіь

ветліва да Скульптара)

Прадаць жадаеш, гамоняць людзі?..

Прыгоства нарасьцяў люблю на дрэвах яь

дрэвы між сабой таксама хваляцца.

Скажы: свой нарасьцень душы прывёз сюды,

каб паказаць умельства, ці то што — прадаць?..

Але, удоваль, скуль сам далёкі будзеш?

Скульптар

Я зь вёскі князевай.

Пустэльнік

А ён памёр. Князь ужо памёр,

там на магіліцах,

жыве ў пекле, а можа у раі.

(пабожна)

пара было пачуць навіну гэтую.

Хай памяць знойдзецца пра яго

між намі…

Скульптар

Навіну гэтую кадзе пачуў —

сказалі дваравыя,

але ня верыў ім,

бо князі жывуць у замку доўга…

(зваротліва)

А можа, ойча, купіш ты

працы плён мае?

Пустэльнік

А я пытаўся, ці можна не?

Што прагнеш ты

за злыдзень зьвальнявечаны?

Скульптар

Толькі ўсяго збожжа мяшок.

Хлеба нестае ў маёй хаце…

Купеце,

удзячны буду вам да самай сьмерці.

Пустэльнік

Праца працай ёсьць, не рабаваньне.

Плаціць за працу я ахвотны.

Убожанай ня жыву!

Скульптар (бадай благотліва)

Не ойча, людзям убожлівам нясполахна ссказаць:

рабаваньне працай ёсьць,

але лядайка жыць каб потым.

Пустэльнік (бліжэй да Скульптара, ціхотна)

… асьцюкі ня кідай у мае вочы.

Я насьледнік князя.

Думкамі зьбярыся не зняважаць мяне,

пустэльніка із пушчы.

Клёпкі ў галаве ты маеш…

(амаль што агадліва)

бо-ж цярпеньня траціў із каменя цвярдога

падабенства людзкое высякчы.

(а тады ідзе да дваравых людзей)

Ужо стане спатканае суседзіць —

вам праца ёсьць, да працы, прэч! Ідзеце!

(адыходзяць. У той час ён сам

сабе)

… а дух душы ў можна сьціснуць,

як мяшок збожжа завязаны.

Скульптар

Я ўдзячны сьвятому чалавеку.

Чуў, дабротны славіш на зямлі

на нашай.

(іпросьліва)

Тыдняў шмат — ужо лічыць забыўся —

сямжя жыве бяз хлеба.

Пустэльнік

Пакуль дзевацца можна.

Бяры, што здарыцца ня заўтра.

Шкадую я цябе.

Ды некалісьці з тваіх пакутаў дзённых:

— Хлеба, хлеба як зарабіць удоваль! -

Анёл зямлі зь людзеў??? ёсьць гэткія,

даць выдзьмуць іншую.

Будуць людзі наступным днём захопленыя,

як ты здаволены аплатай ад мяне.

За здлон мазолісты

там кажнаму заплоцяць, цемлі:

прадачна і роўна.

Ці ты касьбяр, ці ты араты,

ці ты натхнёны з Богам жыць,

ці ге???ні ты, ці накладач здаровы —

меўзякі званістыя на пясьць тваю пасыпяцца:

бразь, бразь — лічы!

Разжытак аж да самай сьмерці!

А табе цяпер — здарылася,

як спрытней сярэдзінай зыгнуцца,

падняць мяшкі мукі на воз.

(крыху падумаўшы)

І сьціхні.

Не рань душу пакутамі спатканымі.

У такіх выпадках я сьвяты, ці ня сьвяты,

кажу заўсёды,

і дзейнасьці свае багаслаўлю набожна

развагай пэўнай ды спадзеўнай

вычатанай ў сказах Багаслова…

(адмашна)

Плён рукі тваіх цягні да млынара,

за яго мукой заплоціць ён.

(увадальку, адыйшоўшы, аглянуўсяь

амаль падгойсна)

Пажыві із полеўкай. Паеш, не паясі удоваль!

Сьвятло табе, сямжі тваёй

смуць развітальная ад поўніка.

Ад красак сушаных радасьць не пачуеце,

яны сушыліся маёй рукой.

Да іх дарогаў не шукаць,

трапляюцца усьцюж-усюды.

Хлусьліва не скажуь людзкія спадарогі

краскі не ўсе захопна любяць.

—---------------

У Ветраку

Уваходзіць Пустэльнікь Млынар ідзе насустрач увесь апылены мукойь прыветліва, бяз слоў, сьхінаецца прад ім.

Пустэльнік

Заўсёды бачу цябе за працай…

Млынар, мяшок, не два, як абяцаў яму,

з мукой аддай яго тварцу

памерлых вобразаў…

(ляпае па лбу)

Але чакай, — уцем паслушна!

Сьцярожнасьць падсушы тваю,

тады ўвага вохкасьцяй дурнотнай

не размокне.

Хадзі наверх. Ня чуюць — павучу.

(ідуць на паверх над жорнамі. Там

Пустэльнік дае з кішэні пучок сухой травы,

і ціха-шапотна)

Зельля гэнае сатры млынар, цяпер

з мукой зьмяшай паўнютка —

так трэба блаславіць даймо ад Бога данае.

Хай ён, і кажны зь іх

з намогай клікаць бліск жыцьця

з панурасьці,

сілкуе… сілкуе зёлкі Боскія,