Янка Юхнавец - Урачыстасьць у садзе[Драматычныя начыркі]

Каму-ж? Напэўна, мне… Амін!

(выходзіць, спатыкае перапалоханую

Дамаведку)

Дамаведка

А я… а я зьбіралася

будзіць вашэцю.

Здаецца, ойча, з духамі гаманіў?

Кажуць, князева душа ляцела

праз ставок,

ноччу… у навальніцу.

Пустэльнік (адмашна рукой)

Амін! Амін!

А навальніцы я ня чуў

нат звонам камара.

Дамаведка

А-а, грэшніца бывалая,

бяз мальбы надзённай,

сьвятога чалавека спатыкаю я.

(увайсьці ў ласку)

Сьняданьне смачнае, як для князя,

наварыла я.

Пустэльнік

(пагладзіў Дамаведку па ўсплеччы і

па ключох на яе сьцягне)

Еш сама,

ядой раскленчвай

сваю нястомнасьць,

бо-ж пілнуеш — вада патрэбна рыбе, -

пільнуй за гаспадаркай,

а я зноў пайду ў людзі,

й Пустэльнік дзесь яду

заўсёды прапануюць.

Я пайду. Ужо пара, ад сходу сонца,

сьвет увесь прывучваць да маіх жаданьняў…

Дамаведка (урывіста)

Ойча, на валасы — с кручаліны зірні мае,

і твае да іх прыплёснутыя…

Пустэльнік

О не, не спакушай мяне!

Вочы мае зіхнуць зусім іншым.

(выходзіць. пад замкавым мурам гурмяцца

дваравыя людзі. Спыняецца, азірае іх)

… сонца толькі на небе абжявілася,

а ўсе нібы ад з-пад цішка,

сабраліся ўжо да двара майго… ня князевага.

І чаму так рана? Іх не падганяў.

Із хцівасьцяй якой каля ваза

сакочуць там?

(падыходзіць)

Голас з гурмы:

ойча, азірні ўсё!

Бяз вопраткі — голая! Голая, як дзіціня!

Пустэльнік (гурма цікаўна-вясёлая)

Зло Хрысьцінскае…

Скуль майстра гэтакі

да нас сюды зьявіўся?

Скульптар (прыветліва)

Тутэйшы, ойча.

Я чалавек з натхненьням Боскім,

той, які злавіць у змозе

людзкой душы намогу

ў самых вобразах яе

дурных і добрых.

Пустэльнік (аглядае скульптуру)

Здольнасьцяй падобнай,

сыноў Яго ўявы казатліва-жорсткія,

асьвечвае толькі чорт,

але ніколі — Бог.

Скульптар

У бязмоўным камяні

між склад яго высечаным

якраз кажу пра Бога,

і пра Хрыста — людзей,

да жарсьці й пакутаў клічу,

каб было забыцца можна

пра жах наўмераны

людзьмі зямнымі.

Пустэльнік

Няўжо ты сынам Боскім

сябе назваць жадаеш?

Ты-ж сатрапеньня праклёнаў мацеры,

або мізэрнасьці паўзок

у хаты наскія,

каб жыць прысутнасьцяй істоты брыдкай

каля пазбаўленых жыцьця юаэноты.

Скульптар

Нязломны чалавек, прычасны Богу нават,

сюды сьхіліся і паглядзі:

зраўняй казульку,

якая вось што села,

на грудзі высечаныя із каменя

жанчыны мной.

Пустэльнік

Не тлумачся шмат…

Бачу зжаддаля, што яна нічога.

Казулькі зьвіль-пырхля нікому непатрэбныя.

Скульптар (у гардлівым супакоі)

Але нічога, ойча. Але розуму даступная

чалавечаму.

Скульптар

Утору я за вамі — яна нічога.

Казулька кажная — часін усякіх неразборлівасьць:

сядзе, паляціць, і ўсе ляценьні

вядуць пылінкай стацца ёй.

А мы вядзем. Памяць сваю творым,

шчадзім,

у вякох для нашых пакаленьняў,

каб жылі яны спатканай красатосьцяй

з прызвычаем першапачатных мрояў

дабра і пешчаў аднальковых

між сабой…

Пустэльнік (асьцерагае гутурку)

Ты жадаеш бляскам быць жыцьця,

ці спароднікам мітусьні крывавай?

Скульптар

Цяпер я толькі — часінай гэтай,

спакмень жыцьцёвы сярод людзей жывых,

якія ў зьдзіўленьні з маіх здабыткаў творнасьці…

а ў ёй падобнасьць іхная

што ў снох прыгожых, у надзённых дзеях,

не абмінаецца жыцьця — ільсьніцамі

ў мітусьні пад час патрэбнай.

Пустэльнік

О, як — патрэбнай мітусьнёй!

Навошта-ж вось тады

ты высек з каменя Евіну дачку

застыглую ў грэшным пацалунку?

Скульптар

Яна ўся ў ім квітнее

любовяй аджытой

усіх памерлых тых,

што спадзяваліся яе сярод пакут

у мітусьні (але празмерных)

цяпліць каханьне.

Яно чароўнае, ня ведае дзён сканчатку

ў ківаньні ўскалісьсяў розных

векавітнасьці ўсялякіх будняў.

Пустэльнік

Крохкі чалавек, ня шукай дарэмнае ў сябе і ў іх.

Ты голас свой у сэрцы ім

не ўкладзеш да скону.

(паказвае на дваравыхь некаторыя зь іх

у нячутных спрэчках пачалі разыходзіцца)

Ведаюць яны цяпло і сьцюжу,

і цягу песьцяць карцівых жарсьцяў,

і глядзець… глядзець у строп нябёсаў,

як лужына з вадой бруднай.

Цеміш, што кажу?

Скульптар (бязуразьліва)

Му самі неба і разам хмары, — так здарылася.

Але ў небе прэрахі для сонца ёсьць:

дзень пачаць і скончыць ноч

расыпным слоем зор йскрыстых.