Янка Юхнавец - Урачыстасьць у садзе[Драматычныя начыркі]

Алена: (усклічна і шчыльней да Зыбайлы) Ня веру! Цімка, ты чуў што ён сказаў? (зірнула на Недайблу)

Цімка: Не! Я дараваў яму. (бы сумна) Заўтра восьмы дзень Зыбайлавай нядзелі — новая гісторыя… мне памятаць яе. Буду памятаць. Хадзем ад гэтуль. Наўлоньні прыроды толькі нашыя сьляды пакінем. (Цімка ідзе за ім, Алена падруку із Зыбайламь Нядбайла зьбянтэжана падбірае Аленіну коўдру і кашолкуь спакмечвае: Цімка спынеццаь адмахна рукой да Зыбайлы і Аленыь вяртаецца да яго)

Нядбайла: (хлусьліва) Я ухінуўся іх. Цімка, жадаю вяртацца да дому з табой. (кідае падабраныя рэчы на дол)

Цімка: (кладзе міла руку на плячо Нядбайлыь падумаў коратка, прынімае руку)…а чаму не пераканацца што я сказаў Зыбайлу: гісторыю памятаць мне а не яму? Вайсковыя людзі ня толькі ў нас. Яны спэцыялісты, прафэсаналы, бадай выканаўцы іхнага дабра і праўды, але не аўтарытэты да іхнага імя герой ці то сапраўдны, а ці выдуманы?

Нядбайла: (стаяць каля бэрэжжа ракі) Цімка, кажы я паслухаю.

Цімка: (бы просьбна) Нядбайла, калі ласка, не загадвай мне. Ты-ж добры да мяне — лепшым чым Алена, сястра мая. (Недбайла хоча нешта сказацьь Цімка не дазваляе) Нічога ня кажы. Прашу толькі слухаць мяне. Я паважаю цябе. Я спадзяюся на цябе. Праз тваю помач збудую дамбу на рэчцы. Карысьць будзе. (мімавольная паўзаь ня моцна) навошта заўважаць мне? Я разумею усё што ёсьць з мной, ведаю што ёсьць паміж табой і Аленай. Багаслаўлю! Яна зробіць усё каб быць з табой. (Нядайла хоча зноў перарваць ягоную гутарку — уздымае руку) Далей слухай мяне. Ты адзіны хто можа слухаць мяне. Ты адзіны ёсьць — людзі, людзьвіністы чалавек… Грэшна не кажу… А за статкам, як авечка, не бяжы. Вер сваім здольнасьцям і талянту. Іншыя параўнуюць свае магчымасьці й талянты з тваім. Гісторыя патрабуе сьведка і асуду. Прысуд усяму гістарычнаму зрабіў і творыць чалавек які назірае і ўдзельнічае з боку людскога статку. (Недбайла падбірае Аленіны рэчы)

Нядбайла: Хадзем ад гэтуль…

Цімка: Не! Не, сябёр, я не тое гавару, за цябе адкажу. Я хачу сказаць: калі які небудзь народ не адчувае сваю будучыню паміж стстку іншых народаў, тады будзь, астанся сляпцом — хто небудзь пашкадуе захопам.

Нядбайла: Хадзем ад гэтуль, ужо позна.

Цімка: Кінь гэтыя бургэрскія лахманы — ня трымай. (як раней кладзе руку на плячук Недбайлу) Мы пойдзем — ня будзем начаваць тут. Хай яна пабудзе зь ім, паслухае дакладней ягоныя навіны. Яна яшчэ жонка яму, яна стварыла сябе гісторыю сямжі, у ейнай душы жывуць успаміны. (Нядбайла хоча ісьці) Пачакай! Ты аддзіны мой сябра, і ты жадаў, прашу цябе, мець мяне у побач. Будзь прышчанай маім часе з табой. Алена жадае каб я ішоў у лекарню, да дактароў. А яны, лечучы мяне, створуць дадатны элемэнт: небясьпека грамадству. Яны зьнішчуць мяне. (зноў клёкат буслоў) Зыбайла праз некалі дзён апынецца ў сваім жаданьні. Будзе слухаць стрэлы кулямётаў, а можа зноў енкі раненых, паўзабітых салдатаў. (капнуў кашолку з Недайблавых рук, пачаў хадзіць па бярэжжу ракі) Ты будзеш каля Алены, сястры маёй. (клёкат буслоў зноў)

Нядбайла: (акуратліва кладзе Аленіны рэчы на зямлю) Ужо нядзень, ноч надыходзіць. Хадзем. Прывітаем Зыбайлу з навінамі.

Цімка: Шмат дзён мінула між мной і табой. Чуюся нічога ня стварыў у помачы табе… Ты штосьці хаваеш ад мяне, бо пэўнісю я ёсьць і ты. (паўза) Ты жывеш, ад цябе патрабуюць жыць даўжэй… а маё імя у рыестрах: гэткага кляса, атрымовае рэнту-пэнсію-дапамогу. Ты належыш грамадству. А я? Я — Цімка, прозьвішча і пабацьку гэтакі.

Нядбайла: Хадзем ад гэтуль. (зноў падбірае пакіненыя Аленай рэчы)

Цімка: Я не прашу цябе заступацца перад Аленай, сястрой маёй, ці нават перад усёй дзяржавай — толькі ўсяго жадаў сказаць табе.

Нядбайла: Я ня ведаю што адказаць табе.

Цімка: І ня трэба, ня трэба. (згінаецца раптоўна і падымае невялікі каменчыкь Нядбайла глядзіць на каменчык) Каменчык нехта прынёс сюды. Тут навакол ракі калісьці высахла балота, сталася добрым лугам, і на ім краскі, краскі што любяць каб іх дратавалі людзі, а яны усёдна астаюцца краскамі. (прыпановае каменчык Недбайлу)

Недбайла: (не бярэ каменчыкь бязуражліва успрыйманьня) Навошта? (сьмехатліва) Гэта-ж не дыямэнт!

Цімка: Не, гэта адаматны дыямэнт! Я захаваю гэты каменчык. Ён цьвердзіць гісторыю і будзе гістарычным. Мы улепім яго у дамбу на рэчцы ў памяць Зыбайлы, першага мужа маёй сястры. (зноў вокметна азірае каменчык, кладзе яго у кішэню) Але, але у памяць Зыбайлы улепім яго у дамбу, адасобім яго памятна, паэтычна.

Нядбайла: Цімка, ты кінуўся у мяшчанства.